La bibliothèque numérique kurde (BNK)
Retour au resultats
Imprimer cette page

Kürtçe Grameri


Éditeur : Doz Date & Lieu : 1992, İstanbul
Préface : Kendal Nezan MultimediaPages : 396
Traduction : ISBN :
Langue : Turc, KurdeFormat : 130x195 mm
Code FIKP : Liv. Tr. 1799Thème : Linguistique

Présentation Table des Matières Introduction Identité PDF
Kürtçe Grameri

Versions


Kürtçe Grameri

Giriş

İran dilleri grubuna giren Kürt dili (Kurdî) başlıca iki lehçeye ayrılır Kurmancî ve Soranî. Bunların her biri de birçok yerel ağızlar içerir. Bazen kuzey lehçesi adıyla da anılan Kurmancî Türkiye, Suriye ve Kafkasya'nın Kürt bölgelerinde konuşulduğu gibi İran ve Irak Kürdistan'ının kuzey bölümlerinde de konuşulur. Baba Kurdî de denilen Soranî lehçesi Kürdistan'ın güneydoğusunda, yani Süleymaniye bölgesinde konuşulur. Bu özet dil haritasını tamamlamak için Dersim'de ve Siverek bölgesinde konuşulan Dumilî ya da Zaza lehçesi ile İran'da Kermanşah yöresinde Ehli Hak'larca konuşulan ve giderek ortadan kalkmakta olan Goranî lehçesinden de söz etmek yerinde olur.

Şimdi kamuya sunduğuınuz Kürt grameri, günümüzde normal olarak hem konuşma dilinde, hem yazı dilinde kullanılan Kurmancî lehçesine dayanmaktadır.

Bu kitap, aslında, 1951'de ölen merhum Emîr Celadet Bedirxan'ın yirmi yılı aşkın bir süre giriştiği çabaların bir sonucudur. Eski Botan beylerinin soyundan gelen Emîr, Birinci Dünya Savaşından hemen sonra Kürt milliyetçiliginin uyanmasında üstün bir rol oynadı; aynı zamanda; bu hareketle birlikte başlayan Kürt kültür rönesansının düşünürlerinden biri oldu. O zamana kadar ancak eksikli-gedikli araştırılmış olan bir dilin kurallarını ortaya çıkarıp düzene bağlamak şerefi onundur.

Kurmancî lehçesini konuşan Kürtlerin büyük çoğunluğunun yaşadığı Türkiye'de Mustafa Kemal Atatürk'ün yaptığı reformdan esinlenen Celadet Beyin ilk işi latin harflerine dayanan bir alfabe yaratmak oldu. Kürtçenin fonetiği (bk. bu kitabın Birinci Bölüm'ü) hakkında giriştiği, yıllar süren çabalar sonucunda, Türklerin uluslararası uzmanlardan da yararlanarak düzenleyip kabul ettikleri sisteme çok yakın bir sistem ortaya koydu. Yaratılan bu okuma yazma aracının Kürtçeyi okuyup yazmaya çok uygun olduğu, hatta hiç okuma yazması olmayanlarca bile kolayca kavranabildiği hemen anlaşıldı.

Bu alfabe, Emîr'in Şam'da önce Arap ve Latin harfleriyle (1-23. sayılar, Mayıs 1932-Temınuz 1933), sonra yalnız latin harfleriyle (24-57. sayılar, Nisan 1934-Ağustos 1943) yayımladığı Kürtçe Hawar dergisinde denendi. Sonra, başlangıçta Hawar'ın renkli eki olan Ronahî dergisi (Nisan 1943-Eylül 1944) gibi, Suriye'de basılmakta olan başka peryodiklerde ve yapıtlarda kulanıldı …



Fondation-Institut kurde de Paris © 2024
BIBLIOTHEQUE
Informations pratiques
Informations légales
PROJET
Historique
Partenaires
LISTE
Thèmes
Auteurs
Éditeurs
Langues
Revues