PÊŞGOTINA NIVISKAR
Xwedevanê hêja,
Beri hemû tışt ez dıxwazım hina ku tu neketiyê nav xwendına rupelên ev "Destana Diroka Kurd u Kurdistan" xwe lı te bıdim naskırın.
Bela, bêt pesn û derew ez ne mıroveki ku lı dıbıstanên bılınd de xwendiye û zaningehên mezın kuta kıriye bûye xudan burunti -ango diploma- ew kes ez ninım. Mın wexta ku çavên xwe lı ev cihan de vekır, lı cihan nıhêriyam, mın dit ku ez kureki Kurd,lawê mıroveki hejar, belengaz, kedkar û zametkêşım. Bavê mın lı herêma Dêrsım, qeza Mêzgır, liwa Moxındi, li gundê kûpıkê'de jı seyidan ra colegti dıkir. Malbata me, malbatek lı eşira İzolane. Bapirê mın lı zaroktiya xwe de sêwi maye, ew lı qeza Depê -ku iro dıjmın navê ew bajari kıriye Karakoçan- lı gundê Xelanê Gazê de-ku disa dıjmın navê ew gundi ji kıriye -Koçyigitler- rabûye hatiye lı gundê Kûpıkê, cem seyidan de ciwar bûye, lı ew gundi de bûye xudan zar û zêç. Lı pey bapirê mın de, bavê mın ji lı ew gundi de maye û ew karê bavê xwe berdewam kıriye. Bı kurtasi bavê mın ji debara mala xwe a malbati mina bavê xwe bı colegti berdewam dıkır û em xwedi dıkirin.
Lı sala 1946'an de -ku ez lı ew heyamê de 9-10 salini de bûm- cendermeyên Roma Reş hatın gundê me, jı bavê mınra gotın" ya tu lawê xwe dışini dibistana û yan ji 150 panginot drav ceza dıdi". Bavê mınê hejar û reben nedıkarıbû ku ew 150 pangnot drav ceza bıde hukma Roma Reş, mın neşine dıbıstana dıjmın. Lê bavê mınê reben bêt havıl ma û wi ez şandım dibistana dıjmın, bêt pırtûk, bêt lênûsk - defter - û bêt pênûs.
Mın dıbıstana ewlin, a dıjmın heya dawiyê, bı gelek zamet û dıjwari va xwend. Lê lı dawiya rojên kutabûna pola pêncan de, jı bona xwenas, ango nıfus derxıstınê, wêneyên jı bona buruntiyê, bavê mın 50 qurışê wi zemani nedit ku bide min, ez buruntiya dıbıstana ewlin bıstinım. Ji bona sedema xızaniya abori, mın burunti nestand. Eve, ew bû sedema nexwedına mın.
Lı pışti ew rojê de ez bum terki welat û ketım kûçeyên bajarên dewleta Tırk. Û ez li wan bajarên dıjmın de vala nesekıniyam û mın çı pırtûk ditın û çı pırtûk ketm destên mın, mın ew hemû bi zewq û kêf, bêt westan xwendın.
Ez lı zaroktiya xwe de bengiyê xwendınê bûm, heya roja iro ji ew bengiya mm berdewame. Çı dıxwazım bıbêjım, ango mın perwerde û zanyariya xwe lı dibistanan de, ligel mamosteyên nav û deng de nedit. Û min perwerde û zanyariya xwe lı nav gel û kesên zana de dit û ev herdu faktorana bûn mamosteyên mın.
çawa ku tête zanin, h Tırkiyê de hebûna gelê Kurd qedexe bû. Mın lı hemû jiyana xwe a Tırkiyê de, qet xetek nıvisa zımanê Kurdi neditıbû û mın qet ji nedizanıbû ku dirok, çand, zargotın û wêje a gelê Kurd ji heye, ev gela ji xudan hebûnên xweyên dirokiye, mina hemû gelên cihan, felan, bêvan.
Belê, mın heya sala 1962'yan de, qet lı derheqa dirok, çand, zargotın û wêje a gelê xwe de çu tıştek nedızanıbû. Lı pışti wan salan de, ez hêdi-hêdi hışyar dıbûm; lê disa ji mın jı xwera riyek heri qenc, rast û dırıst nedıdit. Ango lı ew salan de, ez lı ser diroka gelê xwe de nezan bûm.
Lı sala 1966'an de, ez çûm Elmanya bajarê Hambûrgê. Ew cara yekem bû ku mın lı Hamburgê pırtûka diroka Kurd bi zımanê Elmani dıdit. Lê sed mıxabe ku mı zimanê Elmani nedızanıbû, iro ji ez nızanım. Bêt pesn û bêt derew çekûçê yekem lı wê sale de lı serê mın ket û ez pıçeki zêde lı xwe hesiyam. Ez lı Elmanya de nêzıka sê, çar mehan mam û dûra dageriyam Tırkiyê.
Lı sala 1970, meha çıle ê paşin de, mın sê zarokên xwe û xêzana xwe -ango bermaliya xwe- şuva hıştın û ez reviyam hatım lı Awıstûralya de ciwar bûm. Lı pışti heft mehan de karbıdesta Awıstûralya jı mınra arikari kır û zarokên mın ji anin ba mın. Ez êdi lı welateki aza û demoqrat de dıjiyam, jı bona xwendın û nıvisandınê, jı bona mabest û ramanên mirov ji qet qedexe û astengek ji tunebû û tune ji. Ew ji, jı bona mın a heri baş û heri gıring bû.
Belê, lê ez vala nesekıniyam. Lı Awıstûralya de, lı ser lêgerandın û diroka gelê Kurd de, bergehên mın bêtır fereh bûn. Mın êdi xebata xwe a Netewi ji kır nav xebatên xweyên çinayeti û bı bızavi destpêka kar û berên komeleti kır. Ez bûm ew kesê yekem ku lı Awıstûralya de, karkerên Tırk û Kurd lı ser rêça çinayetiyê de rêzkır.
Le dıvê mırov bı dırısti rast bıbêje, beri ku em xwe nasbıkın bıbın Kurd, rewşa gelê xwe bıbinın, doza gelê xwe bızanın û xwedi derkevın, em bûn Sosyalist, em bûn Komınist. Lı beri azadbûna Kurdistan'ê, lı beri şıkandına olqên –zıncirên bındestiyê û rızgariya welêt, me kar û berên tekoşina şoreşa "Proleterya" dıkır. Me kar û xebata felatbûna bındestiyê, xebata Rızgariya Kurdıstan, Kurdıstanek azad û demoqrat jı xwe birkırıbû û me jı bona gelê xwe û welatê xwe kar nedıkır; em lı doza welêt gelek dûrva mabûn, em bûbûn Enternasyonalist, me dixwast ku em cihanek nû çêbıkm. Ango me Enternasyonalizm, lı gor felsa xwe analiz dikir, şırovekırına Enternasyonalizm'ê ji, bı rasti me bı zanısti nedıkir. Wexta ku em pıçeki lı xwe hesiyan ji, me xebata Rızgariya welêt kıre bernama rojev a xwe a duwemin.
Herwaha, lı pışti sala 1977'an de ez bêtır hatım guhartın û ez bûm hevalê hêzên Kurdıstan. Ewên ku mina mın lı xwe nû hesiyabûn; ewên ku lı Ewrûpa hatıbûn damezrandın û iro ji gelek hêzên welatparêz lı Ewrûpane, jı bona doza welêt kar dıkin û karên wan her berdewame.
Lı pışti gelek hewl dayinê de, mın dit ku lı Awıstûralya de, şoreşa "Proleterya" xem û xeyale û jı bona Tırkiyê ji her usa wergeye. Lı ew salê de mın kar û berên lı tev Tırkan hêdi-hêdi berda û ez êdi ketım nav cıvata Kurdên Sydney, mın destpêka xebata rêzkırına gelê xwe kır. Ji bona ew kar û xebatên mın ji, gelek bûyer lı serê mın qewımin. Tırkên faşist û nıjadperest jı mınra ducar kuştınxwazi çêkırın, karbıdesta Awıstûralya lı ser ev tışt agadar bû, gelek teşqele çêbûn, ez ketım bın parastına polêsên Awıstûralya û polêsên Commonwealth.
Belê roj hat gıhişt sala 1979'an. Lı roja 29-1-1979'an de, mın "Komela Kurdên Awıstûralya" lı tev gelek Kurdperwerên Kurdıstan sazkır. Lı pışti damezrandına komelê me ser lı karbıdesta Awıstûralya xist û dewleta Awıstûralya cıvata Kurdên ku lı welatê wan de dıjin, ew ji mina hemû etnikên din, etnikek pejirand û çanda gelê Kurd ji kete nav pırr çandiya Awıstûralya.
Lı pışti ew rojê de, peywendiyên mın bêtır lı hêzên Kurdıstan va hate gırêdan û ez bûm hevalê hêzên Kurdistan. Minak: Lı Elmanya wek "Federasyona komelên karkerên Kurdıstan, KOMKAR" kovara ew federasyonê Dengê KOMKAR, kovara rêkxıraba Mala gelê Kurd, Gazına Welat,Roja Nû, Rızgariya Kurdıstan, her mehe dıgihiştın destê mın û mın ew dıxwendın û belav dıkırın.
Ew cara yekem bû ku mın nıvisa zımanê Kurdi lı ew kovaran de dıdit û ez her dılşa dıbûm. Jı bona ew ji mın hewl da ku ez rojeki bı zû xwendın û nıvisandına zımanê dayika xwe û gelê xwe fêr bıbım, ziman xwe serast bıkım û roj bı roj pêşva bıbım. Le ez bêt pesn û bêt derew bıbêjım, mın ew kara kır û mın zımanê dayika xwe tışteki bêtir hınkır, ez fêre xwendın û nıvisandına zıman dayika xwe bûm. Lı pey ew ji, êdi çıqas ku pırtûkên zımanê Kurdi dıgıhiştın destê mın, mın ew hemû bêt westan, dubar-dubar xwendın û lı ber çav derbaz kırın.
Çı pırtûkên ku bı zımanê Kurdi û Tırki lı ser diroka gelê Kurd û Kurdıstan hatine nıvisin û mın ew ditıne, ew ji mın xwendın û ez lı ser dirok, çand, zargotın, wêje û hemû kevneşopiyên gelê xwe serwext û agadar bûm. Ez nıkarıbûm bıbêjım, zimanê mın pırr başe, an ji ez mıroveki zimanzanım. Na. Lê ez dıkarım bıbêjım Xwedê şıkır, iro ez lı duhu bêtır zımanê dayika xwe dızanım, bûme nasê diroka gelê xwe, bı zımanê dayika xwe dıxwinım û dıvisinım. Aha ev pırtûka mın a amator. Helbest nıvisandına mın ji, lı zaroktiya mın de destpêdıke. Lı nav helbestvanên gelê xwe de, ez helbestvaneki pıçûkım. Ez bawerım lı bın her kevır, dar û tûmeki Kurdıstan de, helbestvaneki Kurde mina mın heye. Ev kar bı taybeti ketiye nav xwina gelê Kurd, rengê xwinê her sor kıriye. Jı ber ku her zılmek dıjmınan, bı sedan helbestvan afırandiye.
Ez ji lı nav zılma dıjmın û xwina heftê hezar cangoriyên Kurdistan de hatime cihan. Ev ruhê helbestvaniyê, ew axa sor û bı xwin daye mın. Ew axa Dersım, Qoçkiri, Piran, çiyayê Agır, Zilan û Helebce û her ciyên dın.
Xwendevan delal,
Ev pırtûka ku lı destê tedaye, ango ev "Destana diroka Kurd û Kurdıstan" xebatek mına dûr û dırêje. Gelek zeman bû ku lı mêjoyê mın de xebatek usa hebû. Mın dıgot, gelo ez çawa bıkım ku helbesta "Destana diroka Kurd û Kurdistan" bınivisinım. Lı dawiyê de mın bıryar stand, ku ez qasa zanina xwe, qasa ku mın diroka Kurd û Kurdıstan xwendiye, qasa ku ew serihıldan û bûyerên ku lı welatê mın de qewımiyane dızanım, qasa ku ez hozan û helbestvanên gelê xwe -ewên kevn û kılasik- nasdıkım, lı derheqa ewana û hemû tıştan de, yek û yek bınıvisinım. Mın werge ji kır û destpêka nıvisandına ev "karpêka" xwe kır.
Jı bona ev xebata mın ji, ez bawerım kesek nıkarıbe ku bıbêje, ev xebat, ango nıvisandın û naveroka ev "karpêkê" bêt qısûr û bêt kêmasiye, her başe, felan, bêvan. Na, ez bı xwe ji tışteki usa nabêjım. Çawa ku mın lı jor de ji got, ez lı nav gelê Kurd de, hozaneki heri pıçûkım. Mın ev "karpêk" ango aferındına xwe, qasa zanin û perwerde a xwe amade kıriye û nıvisandiye. Hêviya mın ewe ku, lı pêşerojan de, Kurdistanek azad, demoqrat, serbixwe û şareza de, newiyên me Kurdên bındest, tıli lı ser ev kêmasi û qısûrê meyên nıvisi dın û hemû kêmasi, qısûr û çewtiyên me, bı zımaneki zil û zelal va serast û nûjen bıkın.
Mın lı dılda pırr dıxwast ku ez bı xwe ji wê rojê bıbinım. Lê çı kêre ku jina mırov lı nav jina ev "Xweza" de pırr kıne û jina mırov qet têra ditına hemû tıştan nake. Lı gor rewşa iroyin de ez dıfıkırım û dıbinım ji, ku jina mın ji bona ev hêviyê û ditınê, werqas dırêj nine. Jı lewra dıjmınê me gelek xurt û bı hêzın. Ew jı bona pırsa Kurd û Kurdıstan ji, her tım jı hevra hevparın. Hêzên gelê Kurd ji -hêzên rêzani, ewên ku dıxwazın bi rojeki zû Kurdıstan rızgar bıkın û si milyon gelê xwe lı bın destan de felat bıkın- perce-percene û lı wan her yek ji, jı bona birûbaweri û rezanıya xwe xebat dıkın, guh nadın hevudu, jı bona rawestên -nuxteyên- hev-par de nayên ba hev û yekitiyek xurt, yekitiyek bırati, yekitiyek rêk û pêk, pêk naynın. Helbet ev hêzên "Netewa Kurd" her tım usa nasekının, wê rewş ji usa nemeşe; wê roj bê hemû serok û rêberên hêzên rızgariya Kurdıstan ji xwe bıguhêrinın, guhdare hevûdu bıkın, serê wan ji lı darên tirbên wankeve û ew ji, jı bona maf û berjewendiya gelê xwe bêne ba hev û wê yekitiya xem û xeyalên gelê Kurd, wê yekitiya bırati pêk binın û Kurdistana bındest azad, dılê gel xwe ji şad û geş bıkın.
Lı aliya dın de, rêzkırına babetan û rêzkırına qewımandın û bûyerên diroki de, disa bıbe ku kêmasiyên mın hebın; ez bawerım hene ji. Jı bona ev ji, lê dıvê lı pêşerojan de dirokzan, nıviskar û rewşenbirên Kurdıstan, ev kêmasiyan disa bı zımaneki dewlemend, bı zımaneki zil û zelal va serast bıkın.
Xwendevanan dılsoz,
çawa ku hûn ji dızanın, diroka Kurd û Kurdıstan, dirokek heri kevne, koka diroka gelê Kurd ji dıgihêje çend hezar salên bıhuri. Le sed mıxabın ku, lı derketına Ola İslam, êrişên barbar artêşên -ordiyên- İslam de, derketına Cengizxanê Moxol, bırayên Moxol Tırkên har û hov de, hemû hebûna gelê me, hemû hêjayiyên me, ewên diroki hatın şewıtandın û hatın şêlandın, hatın pelçıqandın. Wana welatê me talan, diroka me betal, pergala me ji belav kırın. Çı ku gelê kurd û diroka gelê Kurd dıda naskırın, dıda temaşekırın û dıani ber çavan, wana ew hema şewıtandın, wenda kırın, şıkandın, kırın rewşek heri xırab û nenaskıri. Jı bona ev ji mırov nıkaribe, ku bıbêje sedi-sed ev raste, ew derewe. Lê tiştê ku sedî sed raste, ew ji iro hebûna gelê Kurde û hejmara xwenasiya, ango nıfûsa gelê kurd ji gıhiştiye si (30) milyoni. Ev ji rewşek objektif û berbı çave. Ev milyonana ji dıbên "em ne Farıs, ne Ereb û ne ji Tırkın". Lê bıla Tırkên nıjadperest çıqas dıbêjm, çıqas dıqirın bıla bıqirın û bıbêjın, ku Kurd Tırkên çıyanın û bınkoka nıjada gelê Kurd, lı bınkoka nıjada Tırk tê; bınkoka çanda Kurd lı bınkoka çanda Tırk de derketiye. Ereb bıla bıbêjın, eslê Kurd lı eslê Ereb tê. Farıs ji bıbêjın, gelê Kurd lı eşirek
Fars de peyda bûye, felan, bêvan. Bı van gotınan kûçık û refên roviyan bile dıkenın û qet guhdare wan nıjadperestan, wan xwinmıj û wan faşistan nakın.
Dirokzanên cihan jı bona diroka gelê Kurd, du (2) ditın û raman anine ber çavan. Ditın û ramana yekemin ev e. Yek: Lı gor hın dirokzanan, Kurd lı bakura Ewrûpê, lı nav eşirên cermenan -Elman- lı aliya welatên İskandınavya de derketıne hatıne aliya Qafqasya û lı wê ji hatıne Rojhılata Navin, lı ser erdê Mezopotamya, lı navbera çemê Dicle û Fırat de ciwar bûne.
Raman û raya duwem:
Disa hın dirokzan dıbêjın ku Kurd dimatiyên erdê Mezopotamyane, qet lı cıyeki dın de derneketıne nehatıne ser erdê Kurdıstana iroin. Ev gel mina reşıkên Awıstûralya "Aborigine" çerm sorên Emriki, dimatiyên wi erdine, felan, bêvan. Ango ditın û ramanên heri gıring evın. Pışti hema ev raman û ditınan de, bı rasti mirov nıkarıbe ku bıbêje sedi-sed ev raste, ew ne raste, derewe. Lê tıştê ku her raste, ew ji -çawa ku mın lı jor de ji got- iro hebûna gelê Kurde, hebûna Netewek si (30) milyone; a rasti ji ev e.
Lı gor birûbaweriyên mın ji, gelê Kurd dimatiyên erdê Mezopotamya, hevdemê Asûr, Sumer û Babil'e. Ango lı beri Ereb û Pers, lı ser ew erdi de jiyaye' bı nıjad û bınkoka xwe va ji Ariye, newiyê Gûti, Kassit û Mede. Tırk jı nıjadek esl Moxole; lı qurna yanzdeh, lı Asya Navin de derketiye hatiyê, bı saya gelê Kurd de derbaze Anadolûyê bûye û lı ser erdê Yewnan de bıngeh gırtiye; ew kara ji bı barbari dest xwe xıstiye.
Lı aliyê dın de, lı nav gelê Kurd de tête gotın ku, navê bav û dayika gelê Kurd -ewên pêşin- Kurdo û Werdê'ye, jı zarokên wanra ji gotıne "keç û kurên Kurdo û Werdê". Jı bona ev ji, jı gelê Kurd ra gotıne "Kurd". Jı bona ev baweriyê ye ku, mın lı destpêka ev "karpêk" ango aferıneka xwe de, Kurdo û Werdê kıre rêz û babeta yekemin. Lı gor gotınên bav û kalan, ew lı ser erdê Cizra Botan de welıdine û lı ser ew erdi de hevûdu ditıne, lı ser ew erdi de zewıciyane û newiyên wan em ji hatine gihiştıne ev roja iroin û dawiya qurna bistan. Ango ev tışt wek çiroke, mırov nıkarıbe, ku bıbêje ev sedi-sed raste. Jı ber ku çu çavkaniyên objektif û rast lı holê de tunenın.
Lı bıli ev, diroka cihanê qenc dide zanin û xuyakırın ku, lı destpêka derketına çin û çinayetiyan de, serdest û bındestan de, mırov ji xwera gelek ji "Xwedê" afırandiye. Çı ku lı xwe hêztir û xurttir ditiye, ew jı xwera kıriye "Xwedê" an ji ziyaretgeh. Ango mırov bı sedan jı xwera Xwedê afırandiye. Lı pışti sedhezar salên bıhuri de, mırovatiya ev cihan lı ser yek Xwedê ki de bıryar standiye û gotiye "Xwedê yeke" û yek Xwedê jı xwera afırandiye. Mırov lı Cihan, Gerdûn û Xweza nıhêriye, dûra gotiye "gelo ev esman, ev cihan, gerdûn, erd û deryayên cihan, ev çem, kani, deşt, ba û bahoz, berf û baran û brûsk, hemû hebûnên darıngi - maddi- kê afırandiye?".
Belê, lı pışti ev pirs, ditin û hışaninên ev tıştana de, aqılê mırov negıhiştiye afırandın û hebûna ev tıştên berbı çav. Lı pışti sedhezaran sal şuva mırov gotiye, hebûneki ev cihan û ev tıştana afırandıne, navê ew afırankar ji Xwedê ye; Xwedê ji yeke, ne duduye. Dûra jı bona ev raman û baweriyan, hın kes derketıne û xwe kırıne dılqê balyozê Xwedê, xwe pêxamber aşikar kırıne, xwe lı gel û cıvatan werge dane naskırın. Wan kesan birûbaweriyên xwe ji, jı bona cıvaka xwe û cihanê rêzkırıne û bı zora şûr, mertal, kêr û xençer û kuştın dane pejırandın. Ew roj, ev roj, Ol lı destên serdestan de bûye şûr lı ser stuyê hejar û belengazan de û gelên reben û paşdamayi de maye.
Lı mılê dın de, mırov dıkarıbe bıbêje, ku, Ol'an kar û berên heri qenc ji, jı bona mırovatıyê kırıne. Pêxamberên Ol'an lıgel barbari û kuştınan de, zagonên baş ji, jı bona mırovatiyê derxıstıne û gel rêz kırıne, lı gor şert û şûrtên zemanên xwe û berjewendiyên xwe, kar û xebat kırıne.
Xwendevanan delal,
ez dıxwazım pıçeki ji lı ser bêje a " Pêxamber " rawestım. Bıbe ku hûn hın kes lı ser ev peyvıkê de serwext û agadar nebın. Peyva Pêxamber, peyvikek Kurdiye; ango pê-xwe-bir. Ew kesên ku gel û gelan rêz dıkin, gel lı pey xwe dıbın, gelê Kurd ji lı mêj de jı ew kesan ra " Pêxamber " gotiye. Ew ji lı serdema Zerdeşt de destpêkıriye û ev peyva ketiye ser zara hın gelê Rojhılata Navin. Peyva Pirtiyê û Raybertiyê ji, her usa peyvıkên Kurdine, qet peywendiyên xwe jı zımanê Tırki ra tunın. Lı pışti ev agadariyê de ez disa dagerım ser naveroka pırtûkê.
Lı nav hemû Ol'ên cihan de, Ol'ek ji, Ol'a "Zerdeşt" e. Zerdeşt bı xwe ji mıroveki Kurde eşira Magiye. Wi hemû birûbaweriyên xwe yên Ol'i ji -gor ku tête gotın- lı ser danzdeh hezar (12. 000) çermên heywanan de nıvisiye, lı gelê xwe û hın gelên Rojhılata Navin daye pejırandın. Lê wi bı kuştınê xwe lı gel û gelan nedaye pejırandın û ew çucaran nebûye şah, Xelife û Padişah. Lê sed mıxabın ku lı destpêka derketına Ol'a Xaçparêzan û êrişên wan de, bı taybeti ji, lı derketına Ol'a İslam û êrişên wanên barbari de, lı derketına qiralê Moxol Cengizxan, kok nıjadên Moxol Tırkên har û hov de, Ol'a Zerdeşt, pırtûka Zerdeşt "Zend AVESTE" hemû hatın şewıtandın û gelê Kurd ji bı zora şûr kırın Xaçparêz, kırın Mûsewi, kırın İslam. Lê lı dawiyê de, gor erdnigariya -coxrafya- gelê Kurd, pıraniya gelê Kurd bêt havıl man û bûn İslam. Pışti ew ji, gelê Kurd Ol'a xwe a kevn, a bav û kalan jı xwe birkır, serda ji bû dıjmınê Ol'a xwe, pêxamberê xwe Zerdeşt û Yezidixan. Ew herdu ji newiyê Kurdo û Werdê bûn. Bı kurtasi lı pışti Ol'a İslam de, gelê Kurd bı taybeti bu dıjmınê xwe û bedena xwe; bû qûl û nokerê bıyaniyan. Mın lı rêza duwem de ji, qasa zanina xwe, bı kurtebıri cih da pêxamberê Kurd Zerdeşt; qal û behsa wi kır.
Rêza sêyem de, mın bı kurti mêrxwas û pelewanê gelê Kurd, ew a diroki Rustemê ZAL daye naskırın. Rustemê Zal pelewan û lehengeki Kurde. Lê sed mıxabın ku Roma Reş, ango Tırkên har û hov lı wi ji xwedi derketıne û ew newiyê Kurdo ji Tırk dane naskırın û gotıne û dıbêjın ji "Rustemê Zal pelewaneki Tırke". Lı ser hêz û mêrxwasiya wi pelewanê gelê kurd pırtûk ji nıvisandıne, Rustemê Kurd kırıne Tırk. Lê bı rasti çu peywendiya Rustemê Zal lı nıjada Tırk ra tune, ew kureki Kurde, lı Mezopotamya hatiye cihan, ne lı Asya Navin. Wi ji lı dewra xwe de jı gelê xwe re kar nekıriyê, jı bona gelê Farıs kar kırıye, bûye pelewaneki Farıs, navê dıjmınê xwe bılınd kıriye. Selahaddini Eyûb ji mina wi kıriye, bûye xulam û fanatikeki Ol'a İslam.
Babeta çaran de, mın çiroka " Memê Alan û Zina Zêdan" aniye ber Cavan; bı vebıri lı ser evine wan nemırên Kurd de sekıniyame, mın ew evina wan aniye zıman û nıvisandiye. Ez bawerım gelê Kurd ew evina "Mem û Zinê" baş dızane. Ew herdu bêt mırazên Kurd, lı nav gelê xwe de bûne kesên nemır û her jindar, ketıne ser zara gelê Kurd, bûne çirok. Strana evina wan ji, disa jı bona gelê Kurd bûye destanek diroki û kılasik, bı hezaran sale ku ew evina wan hêjayên Kurd lı nav gelê kurd de birnebûye, wê birnebe ji, her berdewam be.
Pışti çiroka "Mem û Zinê" mın çend xet ji, jı bona evina "Ferhat û şirin" nıvisiye û ew hêjayên Kurd dane naskırın. Ez lı ser çiroka evina wan herdu nemırên Kurd werqas agadar ninım. Jı bona ev e ku ez lı ser evina wan kesan bı kıni sekıniyame. Jı bona ew keç û kurê Kurd, lê sed mıxabın ku, Tırkên faşist û bêt fedi lı wan ji xwedi derketıne, gotıne "Ferhat û Şirin keç û kurê Tırk'ın". Jı bona wan ji pırtûk nıvisandıne.
Lı pey ev babetana de, mın derketına hukma Asûr û qıralê Asûr Dehaq'ê xwinmıj, mêrxwasê Kurd "KAWA" a hesmkar, tevgera mêrxwasiya wi û "NEWROZ" kıriye babeta xwe, lı ser wê mitelojiya diroki sekinime. Pışti ev, ez dageriyame ser derketına qıralê Yewnan, ewê nav û deng İskenderê mezın û êrişên Farıs'ên bêbext, xurandına dewleta Kurd, İmparatoriya "MED" û lı holê rakırına ew dewlet. Dûra ez dageriyame ser derketına Ol'a İslam û barbariyên Ol'a İslam; İslam'i bı çı rengi û bı çı şıkli va lı gelê Kurd dane pejırandın û gelê Kurd çıto bûye İslam. Ez hêvi dıkım xwendevanan ev pırtûka mın lı ew bêbextiyên artêşên Ol'a İslam bawer bıkın. Jı ber ku ew bêbextiya bı barbari û şıkleki ne mırovi va anine serê gelê Kurd û Kurd bı ew şıkle barbari va kırıne İslam. Lı pey pejırandına Ol'a İslam ji, hemû İslam'ên dorbera erdnigariya gelê Kurd bûne dıjmınê gelê Kurd, nehıştıne ku gelê Kurd ji serê xwe rake û welatê xwe azad bıke, lı bın destan de felat bıbe, heqê xwe û çarenûsi bıstine û dewleta xwe sazbıke.
Xwendevanên hêja,
lı çapa yekemin de mın qal û behsa Serdarê Kurd Eba Mıslım nekırıbû. Bı rasti ji ev kêmasiyek bû. Jı bona ev, mın lı ev çapa duwem de çend xet ji lı ser tevger û tekoşinên ew Kurdê hêja û hukumdariya wi a Xorosanê kıriye. Gor ku tête gotın navê wi Avdılramane, kurê Mıslıme. Hozanê mezın Cigerxwin lı pırtûka xwe a nav "Tarixa Kurdıstan" de dıde xuyakırın ku, ew endameki eşira Rewandiye. Lı zıkê zeman de hukumdariya xwe lı Xorosanê êlan kıriye û bûye aligırê Abasiyan, lı hember Emewiyan şer kıriye;
hukma Emewiyan wi lı holê rakıriye û bûye hevalê Xelife Eba Caferi Mansûri. Lı ew heyamê de apê Eba Caferi Mansûr lı şamê hukumdariya xwe êlan kıriye û dıji Xelife derketiye. Jı bona ew ji, Eba Caferi Mansûr, Eba Mıslım şandiye ser apê xwe; Eba Mıslım jı êriş daye ser hêzên apê wi, apê wi Abdullah kuştiye, lê balam qet tışteki talanê nedaye Xelife Eba Caferi Mansûr. Jı bona ev ji, Xelife tırsiyaye û dafık jı Eba Mıslım ra çêkıriye û bı namerdi Eba Mıslım daye kuştın. Lı mılê dın de Dr. Cemşid Bender dıde xuyakırın ku, her çıqas ku Eba Mıslım Ola İslam pejırandiye ji, lê lı ser ew Kurdê hêja de, tesira Ola Zerdeşt hebûye. Jı bona ew ji, ew bûye aligırê Eli û kurên wi Hesen û Husên; jı bona ew malbata şer kıriye. Lı diroka Ola İslam de, cara yekem wi hima Olperweriya mistisizm'a İslam daniye. Ango tasavvuf a Ola İslam. Li pey wi Ebu'l Wefa, Hallaç Mansûr, Baba İhsaq, Nesêmi û kesên dın ew baweriya meşandıne heya ev roj anine. Jı bona evana bû ku, ez lı ev çapa duwem de, lı ser ew kesên hêja ji sekıniyam û mın çend xet ji, jı bona wan kesan nıvisand.
Lı pey ev babetana, mın bı kurtasi qal û behsa dewleta Kurd û "Merwani" kıriye. Lı dû ew ez dageriyame ser derketına Tırkan. Lı pey qal û behsa derketına Tırk'an de, ez dageriyame ser ew dewletên Kurd "Zengi û Eyûbi, Hesnewi û şadadi". Mın bı kurtasi qal û behsa wan kıriye. Disa lı pey ewana mın qal û behsa derketına dewleta Osmanli kıriye, lı ser derketına dewleta Osmanli sekıniyame û mın ew dewlet daye naskırın, qasa zanina xwe.
Lı pışti evana mın çend xet ji, jı bona wêjevanên Kurd, ewên diroki û kılasik nıvisandiye û ew hêjayên gelê Kurd dane naskırın. Lê ne bi dırêji, bı kurti. Lı wê ji ez daketıme ser tevgera kela "Dımdım" û barbariya hukma İran, şah Abasê'ê hov, mêrxwasiya Xano'ê Cengzêrin. Mın çend xet ji lı ser wê serihıldanê nıvisandiye. Lı dû ev ez hatıme ser serihildana "şêx Ubeydulla û Yêzdan şêr". Lı wê ji ez lı ser derketına şerê cihan'ê yekemin û derketına Mıstefa Kemal'ê har û hov sekıniyame; mın dek û dolavên dewleta Tırk û Mıstefa Kemal bı kurti aniye ber Cavan.
Disa lı pey ev, ez lı ser peymana "Sewrê" sekıniyame û mın qal û behsa nûnerê Kurd, Şerif Paşa kıriye. Lı dû ev babetê de ez dageriyame ser damezrandına komelên Kurd -lı qurna bistan de- tevkuştına Qoçkiri'yê, peymana Lozanê, pırsa Kurd û rojev'a meclisa Tırk de, tevger û serihıldanên Kurdıstana İran û Iraq'ê. Mın ew mıjarana -konu- kırıne rojev'a xwe.û lı ser wan sekıniyame. Lı pey evana,ez hatıme gihiştıme serihıldana Sêx Said, Çıya ê Agır, tevkuştına Dêrsım, Komara Mahabat, Si û sê guleyên dıjmın, bûyera çıl û Nehan. Li pey hema ev babetana de, ez lı ser ew bûyerên ku lı pışti salên 1950'i de lı Kurdıstana İran û Iraq'ê de gewımiyane, lı ser wan bûyer û qewımandınan sekıniyame, mın ew bûyer û qewımandınana qasa zanina xwe anine zıman û qal û behsa ew tevger û qewımandınan kıriye û dûra ji pıçeki lı ser peymana Cezayirê sekıniyame û mın dawi daye babetên diroki û pırtûkê.
Mın ew tevkuştına "Helebce" û bûyerên pışti şerê Xaliçê -Delava Basra- nekır nav ev babetên ev pırtûkê. Jı ber ku, mın jı bona wan herdu bûyer û qewımandınên diroki, barbariya Saddam'ê Faşist, bı cûdayi nıvisandiye û ez hêvi dıkım lı pêşerojan de, ez wan helbestên xwe bı pırtûkek cûdayi de bıdim weşandın a bıgihijinım destê xwendevanên Kurd.
Xwendevanan delal,
Lı saya rojname a "Azadi' û heval Latif Epozdemir, mın lista ew 49 Kurdperwerên Kurdistan dest xıst. Lı gor lista rojname a "Azadi" hejmara wan Kurdperwerên Kurdistan pênce û çar (54) kesın. Ji bona wan Kurdperwerên Kurdistan heval Latif usa dıbêje:
- Lı ev dema de rewş û kar û berên wan kesan, çı dıbe bıla bıbe, lê ew kesana mêrxwasên tekoşina rızgariya Kurdıstan' , mêrxwasên demoqrat a netewa Kurdın. Rêzani, zanin, kar û ber û armancên wan çı dıbın bıla bıbın, ew kesana kesên qedırbılındın, dıvê hemû Kurdperwerên Kurdıstan gırami bıdın wan kesan, wan kesan birbinın û çucar birnekın.
Belê, ez bı xwe ji lı ev baweriyêdame û ev gotınên kek Latif lı cih de dıbinım û dıpejırinım, dıbım hevparê ev gotınan. Bı rasti ji dıvê em ew kesên qedırbılınd birnekın û ew karên wan pıçûk nebinın.
Naha ji ez lista navên ew Kurdperwerên Kurdıstan jı we xwedevanên ev pırtûka xwe ra bınıvisinım û ew navana lı rûpelê ev pırtûka xwe de jı wera rêzbıkım. Navên ew Kurdperwerên Kurdıstan evın: M. Emin Batû - ku ev Kurdperwerê Kurdıstan lı ew heyama bedbext de, lı gırtigeha dıjmın de cangori bûye - Koço Elbıstan, Sıtki Elbıstan, Şewket Tûran, Naci Kûtlay, Ali Karahan, Edip Karahan, Yawûz Çamlıbel, M. Ali Dinler, Yûsûf Kaçan, Ziya Şerefhanoxlû, Medet Serhat, Kenan Akkoç, Orfi Akkoyûnlû, Salim Kılıçoxlû, Sabahattin Septioxlû, Sait Elçi, Sait Kırmızıtoprak, Yaşar Kaya, Faik Savaş, Haydar Aksu, Ziya Acar, Fadıl Bûdak, Halil Demirel, Esat Cemiloxlû, Ferit Bilen, M. Nûri Dilekçigil, Fewzi Kartal, Necati Siyahkan, Hasan Akkûş, Nazmi Balkaş, Cezmi Balkaş, İsmet Balkaş, H. Oxûz Uçok, M. Mazlûm Çixdem, Mehmet Aydemir, A. Rahman, Efem Dalak, Mûsa Anter, Canip Yıldırım, Emin Kotan, Okkeş Karadax, Mûhsin Şavata, Tûrxût Akin, Şerafettin Elçi, Mıstefa Ramanlı, Mehmet Ozer, Feyzullah Demirtaş, Halis Yokûş, Sait Bingol, Nûrettin Yılmaz, Fetûllah Kakioxlû, Fewzi Avşar, Cewdet Adabax.
Belê, mın ev navana lı rojname a "Aadi" de standın, lê lı gor hejmara ev navana, ew kesana 54 Kurdperwerın. Ez jı kesên mayi û xweşan ra saxi, serfırazi, jı ên mıri ra ji Xwedê rama xwe lı wan ke, bıla ew lı nav nûr de razın dıbêjım û ew kesana bı dıl de bir tinım.
Rıza Çolpan
