De Koerden en Zelfbeschikkingsrecht

De Koerden en Zelfbeschikkingsrecht

Katy Verzelen

Koerdisch Instituut te Brussel

"Maart 1991, beelden over de in het nauwgedreven Koerden van Irak werden massaal de ether ingestuurd. Net zoals bij vele andere, lieten deze beelden een grote indruk op mij na. Tevens wekten ze bij mij de interesse om iets meer te weten te komen over dit volk dat over verschillende staten verdeeld leeft.

Hoewel in 1991 verschillende kranteartikels gewijd werden aan het Koerdische volk, bleek dit maar een tijdelijk verschijnsel te zijn. Niettegenstaande de Koerden, net zoals bijvoorbeeld de Palestijnen, gecatalogiseerd kunnen worden als 'natie zonder staat', zijn de publicaties over de Koerden en hun streven naar een Koerdische staat veel minder frequent. Dit vormde de aanleiding om 'de Koerden en Zelfbeschikkingsrecht: nationaal en internationaal’ als onderwerp voor een onderzoek te kiezen.

Dit werk is een poging geworden om meer inzicht te verschaffen in de Koerdische problematiek in elk van de landen waar Koerden wonen en de houding van de Internationale Gemeenschappen daartegenover Dit werk kwam tot stand met de medewerking van de Prof. Dr. D. Beke, het Koerdisch Instituut te Brussel, Dhr. Willy Kuijpers en verschillende documentatiecentra die mij van de nodige informatie voorzagen zoals het NCOS, het ABOS, ... waarvoor ik mijn oprechte dank betuig." K.V.

Katy Verzelen, een West-Vlaamse, diploma graad licentiaat in de Politieke Wetenschappen, optie Internationale Betrekkingen, met onderscheiding, behaald aan de Universiteit Gent in 1996 behandelt in deze verhandeling het Koerdische streven naar autonomie en/of onafhankelijkheid, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen de verschillende landen waar de Koerden wonen.
Hiervoor werd er eerst een politiek-historisch kader geschetst tot 1980. Daarna werd voor de periode van 1980 tot 1996, de houding van de nationale overheden, de Internationale Gemeenschap en België ten aanzien van dit streven besproken.

Inhoud

Inleiding / 9

Hoofdstuk 1: Politieleen historisch kader / 11
1. De afkomst van de Koerden / 12
2. De eerste sporen van het Koerdisch nationalisme / 15
3. De verdragen van Sèvres (10 augustus 1920) en Lausanne (24 juli 1923) / 20
4. De Koerdische problematiek: een bondige schets (1923-1980) / 25
A. Turkije / 25
B. Irak / 29
C. Iran / 35
D. Syrië / 43
E. De voormalige Sovjet – Unie / 47

Hoofdstuk 2: De Koerden tegenover de centrale overheden bij hun streven naar autonomie en - of onafhankelijkheid vanaf 1980 / 51
1. Turkije / 51
A. De verschillende Koerdische groeperingen en partijen in Turkije / 51
A. 1. PKK (Partiya Karkêren Kurdistan) / 53
A.2. HEP (Halkin Emek Partisi) / 57
A. 3. DEP ( Demokrasi Partisi) / 59
B. De houding van de Turkse centrale overheid ten aanzien van de Koerdische problematiek / 63
C. De Turkse overheid en haar relatie met de Koerden uit de buurlanden / 71
2. Irak / 75
A. De Iraakse Koerden tijdens de Eerste Golfoorlog ( 1980 - 1988 ) / 75
B. De gebeurtenissen in Iraaks Koerdistan vanaf het einde van de jaren tachtig / 80
B. l. De Koerdische Democratische Partij (DP) en de Patriottische Unie van Koerdistan (PUK) / 80
B.2. De Iraakse Koerden op weg naar een de facto Koerdische staat in het Noorden van Irak / 84
3. Iran / 97
A. De linkse Koerdische groeperingen/partijen tegenover Teheran / 97
A. 1. De Koerdische Democratische Partij van Iran ( KDPI) en de Komala / 97
A.2. De Iraanse Koerden en hun streven naar autonomie tijdens de Eerste Golfoorlog / 101
B. De houding van de Iraanse overheid tegenover de Iraanse Koerden en de Koerden uit het buurland Irak, na de Eerste Golfoorlog / 105
4. Syrië / 109
A. De houding van Damascus tegenover de Koerden uit eigen land / 109
B. De houding van Damascus tegenover de Iraakse en Turkse Koerden / 112

Hoofdstuk 3:
De recente houding van de Internationale Gemeenschappen tegenover de Koerdische problematiek / 116
1. De Verenigde Naties / 116
2. De Europese Unie / 124
A. De Europese Unie geschokt door het Iraakse optreden tegen de Koerden / 125
B. De Europese aandacht voorde Turkse Koerden als gevolg van de aanvraag van Turkije voor toetreding bij de Europese douane – unie / 127

Hoofdstuk 4:
België en de Koerdische problematiek: vanaf het begin van de jaren techtig / 137

Besluit / 143

Interview Met Mr. Willy Kuijpers / 146

Interview Met Mr. Derwich M. Ferho / 157

Bibliografie / 171

INLEIDING

In 1946 proclameerden de Iraanse Koerden de onafhankelijkheid van de Koerdische Republiek van Mehabad. De steun van de voormalige Soviet-Unie was hierbij van doorslaggevend belang. Deze koerdische staat kende slechts een kort bestaan en het zou duren tot 1992 vooraleer er opnieuw sprake was van een de facto Koerdische staat. Zowel de locatie als de omstandigheden waaronder deze staat tot stand kwam, vertoonden geen gelijkenis met deze van de Republiek van Mehabad. Met name, de dc facto Koerdische staat situeerde zich nu in het Noorden van Irak en kwam tot stand met behulp van de Internationale Gemeenschap. Deze twee gebeurtenissen mogen beschouwd worden als mijlpalen in de recente geschiedenis van het Koerdische streven naar autonomie en/of onafhankelijkheid.

Het is de bedoeling om in deze verhandeling een analyse te maken van het Koerdische nationalisme. Er werd voor gekozen, om hierbij de aandacht vooral toe te spitsen op de periode na 1980. Om de tegenwoordige gang van zaken te begrijpen, is enige achtergrondkennis echter onmiskenbaar. Vandaar hoofdstuk I, waarin een politiek-historisch overzicht geschetst wordt voor de periode die 1980 voorafgaat. Reeds in hoofdstuk 1 werd er voor geopteerd om een onderscheid te maken tussen de Koerden van Turkije, Irak, Iran, Syrië en de vormalige Soviet-Unie.

Hoofdstuk 2 van deze verhandeling neemt de periode na 1980 onder de loep. Hoe repressief is het beleid van nationale overheden tegenover de Koerden. Welke recente toegevingen deden deze overheden ten gunste van de Koerden. Worden Koerdische politieke partijen toegelaten? Zo ja, wat zijn hun doelstellingen?... Allemaal vragen waar, in het tweede hoofdstukn, naar een antwoord wordt gezocht. Wel wordt er in dit hoofdstuk niet meer expliciet stilgestaan bij de Koerden van de voormalige Soviet-Unie. Het feit dat zij zonder veel moeilijkheden, maar zonder middelen, hun Koerdische identiteit kunnen bewaren en dat hun gemeenschap te klein en te verspreid is om eigen politieke ambities te koesteren is hiervoor de reden. Ook de invloed van zoveel de eerste als de tweede Golfoorlog op de Koerdische problematiek, wordt in hoofdstuk 2 besproken.
In het derde hoofdstuk wordt de aandacht gevestigd op de houding van de Internationale Gemeenschap ten aanzien van de Koerdische problematiek. Dit gebeurt ten aanzien van de Koerdische problematiek. Dit gebeurt aan de hand van een gedetailleerde beschrijving van de activiteiten van de Europese Unie en een meer theoretische benadering van de Vereenigde Naties.

Tenslotte wordt nog een vierde hoofdstuk gewijd aan de houding van de Belgische overheid ten aanzien van de Koerdische kwestie. Met het Bulletin van Vragen en Antwoorden van de Kamer van Volksvertegenwoordigers als leidraad, werd gepoogd de Belgische standpunten tegenover enerzijds de centrale overheden en anderzijds tegenover de Koerden zelf, te analyseren.

Hoofdstuk 1
Politiek-Historisch Kader

In dit hoofdstuk zal vooreerst geprobeerd worden op een bondige manier een idee te schetsen over de afkomst, de sociale organisatie en de religie van de Koerdische bevolking.

Vervolgens worden de eerste sporen van het Koerdisch nationalisme behandeld en wordt de aandacht gevestigd op de verdragen van Sèvres en Lausanne. Dit eerstgenoemde verdrag werd op 10 augustus 1920 onder-tekend. Het verdrag was van groot belang voor de Koerdische bevolking. De waarde van het verdrag van Sèvres voor de Koerden was gelegen in de bepalingen die voorzagen in de creatie van een nieuwe staat: Koerdistan. Een ratificatie van het verdrag volgde niet, het Verdrag van Sèvres werd op 24 juli 1923 vervangen door het Verdrag van Lausanne. Door dit verdrag leefde de Koerdische bevolking niet langer verdeeld over twee staten, maar over vijf. Tenslotte wordt in het vierde deel van hoofdstuk 1 het Koerdische streven naar autonomie en/of onafhankelijkheid politiek-historisch gesitueerd en dit voor de periode 1923-1980. Om hierbij verwarring uit de weg te gaan, werd er voor geopteerd dit te doen, per land waar een deel van Koerdistan zich uitstrekt.

.....

Katy Verzelen

De Koerden en Zelfbeschikkingsrecht

Koerdisch Instituut

Koerdisch Instituut te Brussel
De Koerden en Zelfbeschikkingsrecht
(Nationaal En Internationaal)
Katy Verzelen

Een uitgave van
het Koerdisch Instituut
Bonneelsstraat, 16 - 1210 Brussel
Tel. 00 32 (0)2. 230 89 30 - Fax 00 32 (0)2. 231 00 97
Rek. Nr.
ASLK 001-2068530-81, HSA 853-8511270-37

1997, Publ. Nr. 15

Een uitgave van het Koerdisch Instituut te Brussel

Copyright
Katy Verzelen
en
Koerdisch Instituut v.z.w.
Bonneelsstraat, 16
1210 Brussel / België
Tel. 32 (0)2.230 89 30 Fax (0)2.231 00 97
Rek. Nr.
ASLK 001-2068530-81
HSA 853-8511270-37

D 1997 5799 15