İnsanlık ailesinin tüm üyelerinin niteliğindeki onur ve eşit ve ayrılmaz haklarını tanımanın dünyada özgürlük, adalet ve barışın temeli olduğunu,
İnsan haklarını gözardı ederek horgörmenin insanlık vicdanını yaralayan barbarca eylemlerle sonuçlandığını ve insanlığın söz ve inanç özgürlüğüyle korku ve yokluktan arınma özgürlüğünden yararlanacağı bir dünyanın herkesin en yüksek beklentisi olduğunun ilan edilmiş bulunduğunu, .....
Sedat Yurtdaş, 1961 yılında Diyarbakır'da doğdu. İlk, Orta ve Lise öğrenimini aynı İlde yaptı. Liseyi bitirdiği 1978 yılı ile İstanbul Hukuk Fakültesi’nde öğrenime başladığı 1983 yılları arasında; ırgatlıktan duvar ustalığına uzanan çeşitli işler yaptı. Bir süre aktif olmak üzere, yurtsever-devrimci faaliyetlere katıldı. 1979 ve 1987 yıllarında gözaltına alındı.
Diyarbakır'da serbest Avukat olarak çalıştığı sırada, Vedat Aydın başkanlığında görev alan HEP Yönteminde İl Sekreteri olarak görev yaptı. Bu sırada yapılan 20 Ekim 1991 Genel Seçimleri'nde SHP listesinden HEP'in adayı olarak gösterildi. Aldığı 35.750 tercihli oyla birinci sıraya yükselerek milletvekili oldu. Halen HEP Merkez Yürütme Kurulu Üyesi olarak çalışmalarını sürdürmektedir.
İçindekiler
Giriş / 9 İnsan Hakları Evrsnsal Bildirgesi / 12 Gensoru önergesinin özeti / 18 Gensoru önergesinin Gerekçesi / 19
Belgeler / 24 I. HEP Siirt Il Başkanı Mehmet Demir'in Öldürülmesi İle İlgili Olarak Sabah ve Hürriyet Gazetelerinde Çıkan Haberleri Tekzip Eden Abdullah Aydın İle İzzet Aslan'ın 5.10.1992 Tarihli özgür Gündem Gazetesinde Yayınlanan Açıklamaları / 24
II. 23.11.1991 Tarihinde Gözaltına Alınan Ve 27.11.1991 Tarihinde Diyarbakır-Şanlıurfa Karayolu Üzerinde Ölü Bulunan İsmail Hakkı Kocakaya İle İlgili Belgeler / 26 A. Diyarbakır Milletvekili Sedat Yurtdaş'ın Konuyla İlgili Olarak 22.1.1992 Tarihinde İçişleri Bakanı Tarafından Yanıtlanmak Üzere Verdiği Soru önergesi / 26 B. İçişleri Bakanı İsmet Sezgin Tarafından İsmail Hakkı Kocakaya İle İlgili Soru Önergesine Verdiği Yanıt / 27
III. 18-20 Ağustos 19Ş2 Tarihlerinde Şırnak İline Güvenlik Güçlerince Yapılan Saldırılarla ilgili Belgeler / 29 A. Milletvekilleri Mahmut Alınak, Orhan Doğan, Selim Sadak, Zübeyir Aydar, Naif Güneş, Ahmet Türk ve Mehmet Sincar'ın 27.8.1992 Tarihli Şırnak Raporu / 29 B. Muş Milletvekili Muzzaffer Demir ve 9 Milletvekilinin TBMM'ye Verdikleri Meclis Araştırma Önergesi / 36 C. Şırnak Milletvekili Selim Sadak ve 9 Milletvekilinin 1992 Newrozunda Şırnakta Meydana Gelen Olaylar Nedeniyle Verdikleri Meclis Araştırma önergesi / 38
IV. Diyarbakır Milletvekili Sedat Yurtdaş ve 9 Milletvekilinin Mardin İH, Savur ilçesi, Kuzerip (Yazır) Cizre (Taşlık) Köylerinde Gerilla Oldukları Gerekçesiyle öldürülen Şahıslardan 9'unun Sivil ve Masum Olduklarıyla ilgili Meclis Araştırma önergesi / 41
V. Diyarbakır ili Kulp ve Lice ilçelerinde 24-25.12.1991 Tarihlerinde Meydana Gelen Olaylarla ilgili Belgeler / 43 A Muş Milletvekili Muzzaffer Demir, Ankara Milletvekili Mehmet Kerimoğlu, Kars Milletvekili Attilla Hun, Şırnak Milletvekili Selim Sadak'ın Kulp ve Lice İlçelerinde Meydana Gelen Olaylarla İlgili Raporları / 43 B. Diyarbakır Milletvekili Mahmut Uyanık'ın Kulp Olayları Sırasında Gösterdiği Çabaların İçişleri Bakanlığı'na Rapor Edilmesi İle İlgili Olarak 8 Ocak 1992 Tarihli Bugün Gazetesinde Çıkan Haber / 47
VI. Mardin ili Midyat İlçesi, Site (Çalpınar) Köyünde Maskeli Korucular Tarafından öldürülen Köylülerle ilgll Belgeler / 49 A. Midyat Cumhuriyet Başsavcılığının Korucular Hakkında Gıyabi Tutuklama Talep Eden Mütalaası / 49 B. Maskeli Korucularla İlgili Olarak Diyarbakır Bölge Kriminal Laboratuvarının Ekspertiz Raporu / 50 C. Midyat Asliye Ceza Hakimliğimin Maskeli Korucularla İlgili Gıyabi Tutuklama Kararı D. Midyat Cumhuriyet Başsavcılığımın Nusaybin Cumhuriyet Başsavcılığıma Hitaben Yazılı Gıyabi Tevkif Müzekkeresi / 55 VII. Muş ili, Muratgören Köyü Yakınlarında Kurşuna Dizilen 3'ü Gerilla Olmak Üzere 5 Kişi ile ilgili Belgeler / 58 A. 6.6.1992 Tarihli Özgür Gündem Gazetesinin “Sağ Yakalandıktan Sonra Kurşuna Dizildiler” Başlıklı Haberi / 56 B. Muş Cumhuriyet Başsavcılığı ’nın Sanıklar Hakkında "Takibat Yapılmasına Mahal Olmadığı Yönündeki Kararı / 59 C. Muş Milletvekili Muzzaffer Demirin 8.6.1992 Tarihli Soru önergesi / 61 D. İçişleri Bakanı İsmet Sezgin’in Konu İle İlgili Soru Önergesine Yanıtı / 62
VIII. Diyarbakır Milletvekili Hatip Dicle'nin Bitlis İli, Tatvan ilçesi, Kokarsu (Karukan) Köyünde Kurşuna Dizilen 13 Kişi ile İlgili Olarak, 30.6.1992 Tarihinde İçişleri Bakanı İsmet Sezgin Tarafından Yanıtlanmak Üzere Verdiği Soru önergesi / 64
IX. Diyarbakır ili, Silvan llçeslnda işkence Sonucu Çocuğunu Düşüren Manice Kırtay ile ilgili Belgeler / 66 A. 25.6.1992 Tarihli özgür Gündem Gazetesinin ’Cop Soktular Doğmamış Çocuğu öldürdüler" Başlıklı Haberi / 66 B. Diyarbakır Milletvekili Mahmut Uyanık'ın Konu İle İlgili Olarak Parlamentoda Yaptığı Gündem Dışı Konuşma Metni / 68 C. İçişleri Bakanı İsmet Sezgin’in Diyarbakır Milletvekili Mahmut Uyan İçin Gündem Dışı Konuşmasına Verdiği Yanıt / 70 D. Diyarbakır Milletvekili Hatip Dicle'nin Konuyla İlgili Olarak 30.6.1992 Tarihinde İçişleri Bakanı İsmet Sezgin'in Yanıtlaması İstemiyle Verdiği Soru önergesi / 71 E. İçişleri Bakanı İsmet Sezginin Konu İle İlgili Olarak Soru önergesine Verdiği Yanıt / 72
X. Mardin İH, Dargeçit (Kerboran) ilçesi, HEP Yönetim Kurulu Üyesi Tabir Seyhan'ın işkencede öldürülmesi ile ilgili Belgeler / 74 A. Diyarbakır Milletvekili Sedat Yurtdaşin Konu İle İlgili 4.6.1992 Tarihli Soru Önergesi / 74 B. İçişleri Bakanı İsmet Sezginin Soru Önergesine Verdiği Yanıt / 75 C. Mardin Cumhuriyet Başsavcılığımın, Mardin İl Jandarma Alay Komutanlığı Sorgu Görevlileri Hakkında Verdiği Takipsizlik Karan / 76 D. Tahir Seyhan İle İlgili Olarak Haftalık Yeni Ûke Gazetesinin 18-24 Ekim, 1992 Tarihli Sayısında Yer Alan Notlar / 78 XI. Diyarbakır ili, Bismil ilçesinde Gözaltında öldürülen Abdülkadir Kurt İle ilgili Belgeler / 79 A. Diyarbakır Milletvekili Sedat Yurtdaşın Konu İle İlgili Olarak İsmet Sezgin'in Yanıtlaması İstemiyle 28.4.1992 Tarihinde Verdiği Soru Önergesi / 79 B. İçişleri Bakanı İsmet Sezgin'in Soru önergesine Verdiği Yanıt / 80
XII. Diyarbakır Milletvekili Sadat Yurtdaş'ın Diyarbakır İH, Hazro İlçesi Sarıerik (Kanderhal) Köyünden Ibrahin Gündem'in Kaybıyla ilgili içişleri Bakanı İsmet Sezgin'in Yanıtlaması İstemiyle Verdiği Soru'önergesl / 81
XIII. SHP Tarafından Hazırlanan ve DYP Tarafından Desteklenen Kontrgerilla İle İlgili Meclis Araştırma önergesi / 83
XIV. Mardin, Şırnak, Hakkari, Van, Bitlis, Siirt ve Batman İllerinde Emniyet Müdürlüklerinin Astırdığı İmzasız Afiş ve İlanlar İle İlgili Belgeler / 86 A. Diyarbakır Milletvekili Sedat Yurtdaş in Konu ile İlgili, 19.8.1992 Tarihli Soru Önergesi / 86 B. İçişleri Bakanı İsmet Sezginin Soru önergesine Verdiği Yanıt / 87 C. Dağıtılan Belgelere Örnek / 88 Diyarbakır Milletvekili Sedat Yurtdaş'ın 22.9.1992 Tarihinde İmzacı Arkadaşları Adına Parlamentoda Yaptığı 10 Dakikalık Konuşma Metni / 89 ANAP Gurubu Adına Kastamonu Milletvekili Murat Başesgioğlu'nun Konuşma Metni / 97 SHP Grubu Adına Çorum Milletvekili Cemal Şahin'in Konuşma Metni / 103 DYP Grubu Adına Erzurum Milletvekili İsmail Köse'nin Konuşma Metni / 114 RP Grubu Adına Malatya Milletvekili Oğuzhan Asiltürk'ün Konuşma Metni / 126 Hükümet Adına Aydın Milletvekili İsmet Sezgin'in Konuşma Metni / 138 Diyarbakır Milletvekili Sedat Yurtdaş'ın 24.9:1992 Tarihinde Yaptığı Basın Toplantısı Metni / 154
GİRİŞ
Elinizdeki bu kitabı yayına hazırlamaktaki amacım; kitabın adından da anlaşılacağı üzere, parlamentoyu, çalışmalannı, kurumu olan bir “Gensoru” çerçevesinde etraflıca ortaya koymaktır.
Gensoru, Meclis iç Tüzüğü ve Anayasa'da düzenlenmiştir. Çalışmamızdaki önemi nedeniyle madde metinlerini aynen alıyorum. 1982 Anasası'nın 99'uncu maddesi:
“Gensoru önergesi verilişinden sonraki üç gün içinde bastırılarak üyelere dağıtılır; dağıtılmasından itibaren on gün içinde gündeme alınıp alınamayacağı görüşülür. Bu görüşmede ancak önerge sahiplerinden biri, siyasi parti grupları adına birer milletvekili, Bakanlar Kurulu adına Başbakan veya bir bakan konuşabilir.
Gündeme alınma kararıyla birlikte, gensorunun görüşülme günü de belli edilir; ancak gensorunun görüşülmesi, gündeme alma kararının verildiği tarihten başlayarak iki gün geçmedikçe yapılamaz ve yedi günden sonraya bırakılamaz.
Gensoru görüşmeleri sırasında üyelerin veya grupların verecekleri gerekçeli güvensizlik önergeleri veya Bakanlar Kurulu'nun güven isteği, bir tam gün geçtikten sonra oylanır. Bakanlar Kurulu veya bir bakanın düşürülebilmesi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla olur; oylamada yalnız güvensizlik oyları sayılır.
Meclis çalışmalarının dengeli olarak yürütülebilmesi amacına ve yukarıdaki ilkelere uygun olmak kaydıyla gensoru ile ilgili diğer hususlar İçtüzükte belirlenir."
Millet Meclisi İçtüzüğü'nün 107'nci maddesi: "Gensoru Önergesi bir siyasi parti grubu adına veya en az 10 Milletvekilinin imzasıyla verileblir. Gensoru Önergesi beşyüz kelimeden fazla ise, imza sahipleri beşyüz kelimeyi geçmeyecek, bir özeti bu önergeye eklemek zorundadırlar. Başkanlık bu özetleri bastırır. Gerekli görürse önergeleri de bastırıpdağıtabilir. Gensoru görüşmeleri Anayasa'mn 89’uncu maddesi hükümlerine göre yapılır.”
Madde metinlerinden açıkça görüldüğü üzere, bir gensoru önergesinin verilebilmesinin koşulu ya parlamentoda "grup” olarak temsil edilmek, ya da 20 milletvekilinin imzasını sağlamak gerekmektedir. Meclis içtüzüğü 1973 tarihli olduğundan dolayı, henüz kendini anayasaya uydurabilmiş değildir. Bu nedenle, Meclis içtüzüğü'nde Gensoru önergesi verebilmek için 10 milletvekilinin imzası yeterlidir. Ancak, anayasa hükmü uygulanır.
Bizim imza sayımızın 18 olması nedeniyle, bu kurumu yeterince işletme olanağımız yoktur. Bu çerçevede yeri gelmişken, önergemize imza vererek bu kurumu bugüne kadar, bir kez de olsa değerlendirme olanağı veren; Van Milletvekili Fethullah Erbaş ile Hakkâri Milletvekili Esat Canan'a şahsım ve arkadaşlarım adına teşekkür ederim. ' İçişleri Bakanı ismet Sezgin'i ve gerçekten de onun şahsında DYP-SHP Koalisyon Hükümeti ile devletin izlediği politikaları deşifre etme olanağını yeterince kulandığımız kanaatindeyim.
“Gerçekleri çarpıtmak yoluyla halkı aldatıp, suçluları korumayı görev haline getirmek” nedeniyle verdiğimiz Gensoru önergesinin “ön görüşmeleri” sırasında imzacı milletvekili arkadaşlarım adına parlamentoda yaptığım on dakikalık konuşma ile diğer parti gruplarının ve içişleri Bakanı'nın hükümet adına yapmış olduğu konuşma karşılaştırılması halinde, Türkiye’yi, Türk halkını, Kürt halkını bu kadar hayati düzeyde etkileyen bir sorunda takınılan tavırlar konusunda bir netliğin sağlanacağı ve böylece, halka dost ve yabancı politik çizgilerin de ortaya çıkacağı düşüncesindeyim.
Tüm bu söylenenler elinizdeki derlemede bulunan ve ancak, önerge ve konuşmada sözünü ettiğimiz olayların bir bölümü ile ilgili olan "belgeler’le birlikte değerlendirildiğinde; doğruluk dereceleri de anlaşılacaktır. Bu çalışma dar anlamda şahsım, geniş anlamda HEP Milletvekillerinin sadece bir Gensorunun sınırları içinde yapılan çalışmalarını da ortaya koyacağı düşüncesindeyim. Kitabın sınırlı da olsa, bir dönemi belgeler ışığında aydınlattığını umuyorum. Takdir okuyucuların olacaktır. 26.5.1993
Sedat YURTDAŞ Diyarbakır Milletvekili
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
Başlangıç İnsanlık ailesinin tüm üyelerinin niteliğindeki onur ve eşit ve ayrılmaz haklarını tanımanın dünyada özgürlük, adalet ve barışın temeli olduğunu,
İnsan haklarını gözardı ederek horgörmenin insanlık vicdanını yaralayan barbarca eylemlerle sonuçlandığını ve insanlığın söz ve inanç özgürlüğüyle korku ve yokluktan arınma özgürlüğünden yararlanacağı bir dünyanın herkesin en yüksek beklentisi olduğunun ilan edilmiş bulunduğunu, insanlık zorbalık ve baskıya karşı son bir yol olarak ayaklanmaya başvurmak zorunda bırakılmaması için, insan haklarının hukuk düzeniyle korunması,
Uluslararasında dostça ilişkiler geliştirmeyi özendirmenin temel olduğunu, Birleşmiş Milletler Halklarının Birleşmiş Milletler Antlaşması'nda temel insan haklarına, insan kişiliğinin onur ve değerlerine, erkeklerle kadınların hak eşitliğine olan inancını yeniden belirttiğini ve daha geniş bir özgürlük içinde toplumsal gelişme ve daha iyi bir yaşam düzeyi sağlamaya karar vermiş olduğunu,
Üye devletlerin Birleşmiş Milletlerle işbirliği içinde, insan haklarının ve temel özgürlüklerin evrensel olarak saygı görüp gözetilmesini sağlamayı yükümlendirdiklerini, Bu hak ve özgürlükler konusunda ortak bir anlayış oluşturmanın bu yükümlülüğün tam olarak gerçekleşmesi için büyük önem taşıdığını göz önüne alarak, Genel Kurul,
Toplumun her bireyinin ve her organının bu bildirgeyi sürekli olarak göz önünde bulundurarak eğitim ve öğretim yoluyla bu hak ve özgürlüklere saygıyı geliştirmeye ve ulusal ve uluslararası geliştirici önlemlerle gerek üye devlet halkları, gerekse bu devletlerin yargı yetkisi içinde ülkelerin halkları arasında bu hak ve özgürlüklerin evrensel ve etkin biçimde tanınıp gözetilmesini sağlamaya çaba göstermeleri amacıyla tüm halklar ve uluslar için bir ortak başarı ölçüsü olarak bu İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'ni ilan eder. …..
Sedat Yurtdaş
Bir Gensoru'da Parlamento Gerçeği
Yurt
Yurt Kitap-Yayın Yurt Kitap-Yayın: 79 "Gerçekleri Çarpitmak Yoluyla Halki Aldatıp, Suçluları Korumayı Görev Haline Getirmek" Bir Gensoru'da Parlamento Gerçeği Derleyen: Sedat Yurtdaş
Birinci Baskı: Haziran 1993
Dizgi: Yurt Kitap-Yayın Baskı: Saydam Matbaası - Ankara
