Uygulamalı Kürtçe dersleri - Dersên kurdî Baran Rizgar Compte d’auteur
Bu kitapta izlenen temel metod, Kürtçe gramerinin unsurlarını basitten karmaşığa sistematik olarak ele alıp, okuyucuyu orta düzeyin üstünde bir Kürtçe bilgisine ulaştırmaktır. Ancak bu öz tanımlamadan, bunun temelde bir gramer kitabı olduğu sonucu çıkarılmamalı. Burada gramer Kürtçe'yi öğretmek için kullanılmaktadır. Kitapta hiç Kürtçe bilmeyenler de hedeflendiğinden, alfabeyle başlanıp, günlük yaşamda kullanılan en temel sözcükler ve en basit cümle yapılarıyla sürdürülüp, belli bir birikimle daha karmaşık cümle yapıları ve giderek konuşma, öykü, fıkra ve atasözleriyle, kural biriktirmekten ziyade, daha fazla konuşma, okuduğunu daha fazla anlama, vb. hedeflenmiştir.
Konular belli bir sisteme göre sıralandırılmıştır. Ve sırayla birbirleriyle bağlantılıdır. Okuyucu, bir konuyu biliyorsa, onu atlayıp izleyen konuya geçebilir. Ancak bunda çok dikkatli olmak gerekir, çünkü bu kitaptaki bir çok konu kendisinden önceki konuların detaylarıyla çalışılıp öğrenildiği kabulüne göre ele alınmıştır. Dolayısıyla bir konu hakkında biraz bilgi sahibi olmak ile o konuyu detaylarıyla öğrenmek arasındaki farkı gözetmek gerekir. Hiç ...
İçindekiler – Naverok
1-3 / Alfabe (Elfabe)
4-8 / Belirsiz Tanım Takıları 9-29 / Sıfat, Zamir ve Basit Cümleler 30-49 / -in Hali, İyelik (Raweya Xwedîtî) 45-54 / Renkler (Reng), Edatlar (Daçek) 55-61 / Kıyaslama, Üstünlük Derecesi, Eşitlik, Küçülüm (Hûredar) 61-69 / Sahip Olmak, Var Olmak (Hebûn) 70-75 / Sayılar (Hejmar), Saat (Segî) 76-116 / Fiil (Lêker), Emir Kipi (Raweya Fermanî), Şimdiki Zaman (Dema Niha), Aylar (Meh), Günler (Roj), Mevsimler (Demsal), Ünlem ve Seslenmeler 117-146 / Geçişli-Geçişsiz Fiiller, Di'li Geçmiş Zaman (Dema Borîya Têdayî) 147-161 / Dema Borîya Dûdar 162-167 / İstek Kipi (Bilanî) 168-170 / Dua ve Beddualar (Dua û Nifir) 171-184 / Gelecek Zaman (Dema Pêşî), Çer ku (-ir -mez) 185-204 / Kanin, Zanîn, Xwastin, Belirsiz Özne ve Nesneler 205-223 / Fiillerin Ad Olarak Kullanılması,Ki Takılı Özne ve Nesneler,Ku ilgi zamiri 224-235 / Divêtin (-meli, -malı), Şart Kipi (Hekanî) 236-261 / Şimdiki Zamanın Hikayesi (Dema Borîya Berdest), -andin'li fiiller, Dibe ku (olabilir, belki), Di'li Geçmişin Hikayesi (Dema Borîya Çîrokî) 262-274 / Ettirgen Çatı (Dan Kirin), Edilgen Çatı (Raweya Tebatî) 275-285 / İstek Kipi: Di'li Geçmiş Zaman (Bilanî: Dema Borîya Têdayî) 286-287 / Heta ku (-ccyc Kadar), Da ku (-sin Diye) 288-295 / İstek Kipi:Di'li Geçmiş'in Hikayesi (Bilanî:Dema Borîya Çîrokî) 296-314 / Divêtin: Dema Borîya Têdayî, Tcva ku (-diği Halde), Sıfat Fiil (Rawcya Çêbiwar), balo (bari), tew tuncbe/qe nebe (hiç değilse) 315-318 / Kirin Fiilinin Farklı Anlamlarda Kullanımı 319-333 / Eril ve Dişil Adlar (Navên Nêr û ên Mê), Bileşik Sözcükler 334-356 / Kült Sözlü ve Yazılı Edebiyatı 357-370 / Alıştırmaların Yanıtları, Diyalogların Türkçeleri
371-392 / Sözlük (Ferheng), index (Pêrist), Kürtçe'deki seslerle ilgili istatistiksel veriler
ÖNSÖZ – PÊŞGOTIN
A: Kürtçe
Normalde, Kürtçe ile ilgili bir açıklama gerektiğinde, "Kürtçe Kürtlerin konuştuğu dildir. Kürtler Kürdistan'da yaşar. Kürdistan Ortadoğu'da Türkler, Araplar, Farslar ve Ermenilerin yaşadıkları bölgelerin arasında kalan bir ülkedir." demek yeterli olmalı ve ardından daha çok Kürtçe'nin tarihçesi, mensup olduğu dil grubu, temel gramer özellikleri, vb. konularda yoğunlaşmak gerekli olmalıydı. Ancak on yıllardır ne Kürd'ün, ne Kürtçe'nin ve ne de Kürdistan'ın normal tarihsel süreçlerini yaşaması olanaklı oldu; olanak verilmedi. Kürtlerin ulusal ve ülkesel birliğine yönelik çok yönlü, çok taraflı ve sistematik saldırılar, dil birliğine de darbeler indirdi ve merkezi bir ulusal yönetimden yoksun bırakılan Kürtler, doğal süreçlerinde kendi dinamikleriyle dillerini geliştirip, lehçe, şive, ağız farklılıklarını minimize edemediler, tam tersine lehçe, şive, ağız farklılıkları daha da arttı. Durum böyle olunca da, Kürtçe ile ilgili açıklamalara Kürtçe'nin lehçelerinin izahı ve hangi lehçeden bahsedildiği ile başlamak gerekmektedir.
Kürtçe, Kürdistan'da yaşayan Kürtler ile Kürdistan'dan göç eden/ettirilen ve Batı Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, Orta ve Batı Anadolu, çeşitli Arap ülkeleri ve eski Sovyetler Birliği sınırları içindeki çeşitli cumhuriyetlere dağıülmış Kürder tarafından konuşulan dildir. Kürdistan bugün 4 devletin (Türkiye, İran, Irak ve Suriye) siyasi egemenliği altında 4 parçaya bölünmüştür (Körfez Savaşı ve ardından gelen Güney Kürdistan Kürt Ayaklanması’nı izleyen yıllardaki gelişmelerden dolayı Güney Kürdistan (Irak parçası) farklı bir konum göstermektedir). Kürt nüfusu ile ilgili kesin bir sayı vermek olanaksızdır. Zira yukarıda belirtilen egemenlerin bir kısmı Kürtleri Kürt saymadığı, bir kısmı ise ancak bir kısım Kürd'ü Kürt gördüğü için, bilimsel araştırmalarda bulunup, kesin istatistiksel sonuçlara varmak mümkün olmamıştır. Fakat bütün bu engellemelere rağmen, araştırmalarda bulunan kurum ve bilim adamlarının sundukları rakamlardan yola çıkarak, Kürderin nüfusu 20 ile 30 milyon arasındadır, denilebilir.
Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesinin Asya’daki dalının İran koluna dahildir. İran kolu; Kürtçe, Farsça, Afganca ve Belucice'den oluşmaktadır. Yukarıda özce belirttiğimiz nedenlerden dolayı, lehçe ve şive farklılıklarını giderememiş olan Kürtçe, bugün 4 temel lehçe, bunların şiveleri ve az sayıda Kürt tarafından konuşulan diğer lehçelerden oluşmaktadır. Bu 4 temel lehçe şunlardır: a) Genellikle Kurmancî olarak bilinen, ancak Kürtierce Kurmancî(ya) Jorîn (Yukarı Kurmancisi) ya da Kurmancî(ya) Bakur (Kuzey Kurmancisi) de denilen Kuzey Kürtçesi. Bu lehçeye Yukarı ya da Kuzey Kurmancisi denilmesinin nedeni, Kuzey Kürdistan Kürtlerinin büyük çoğunluğunca konuşulmasıdır. Bu parça bugün Türkiye'nin siyasi sınırları içinde kalmakta ve resmi dilde Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri olarak geçmektedir. Kurmancî bu parçanın dışında, Ermenistan, Kırgızistan, Kazakistan, Türkmenistan ve Azerbeycan cumhuriyetlerinde yaşayan Kürtlerin tümü, Suriye siyasi sınırları içinde kalan parçadaki Kürtlerin tümü, Güney Kürdistan veya İran ve İrak siyasi sınırları içinde kalan parçalardaki Kürtlerin bir bölümü, Lübnan'da yaşayan Kürtler ve bu saydığımız bölgelerden Türkiye, Irak, İran Suriye, Batı Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, vb. ülkelere göç etmiş Kürtler tarafından konuşulmaktadır. Bu yaygınlığıyla, Kurmancî lehçesi Kürtlerin çoğunluğunca konuşulan lehçe olarak kabul edilmektedir.
b) Genellikle Soranî olarak bilinen, Kürtlerce Kurmancî Xwarû (Aşağı Kurmancisi) olarak adlandırılan Güney Lehçesi ya da Güney Kurmancisi. Bu lehçe İran ve Irak siyasi egemenliğinde olan parçalarda yaşayan Kürtlerin çoğunluğunca kullanılır. c) Türkçe'de Zazaca olarak geçen, Kürtçe'de Kirdkî, Dimilî (Dimilkî) veya Zazakî olarak geçen lehçe. Bu lehçe Kuzey Kürdistan'da yaşayan Kürtlerin bir kısmı tarafından konuşulmakta olup Dersim (Tunceli), Diyarbekir, Sêwreg ve çevre il ve ilçelerde yoğunlaşmaktadır. Dersim ve Çewlig-Diyarbekir-Sêwreg olarak iki ana şivesi vardır. d) Goranî veya Hewramî lehçesi. Bu lehçe Kirdkî (Dimilkî, Zazakî) lehçesine yakındır ve Güney Kürdistan'da az sayıda Kürt tarafından konuşulmaktadır.
B: Bu kitabın yazılışı ve temel amaçları
Böyle bir kitap yazmaya 1989'da, Londra'da Hackney Adult Education Institute'ta (belediyeye bağlı yetişkinlere yönelik bir okul) Kürtçe (Kurmancî) dersleri vermeye başladığımda karar verdim. Sınıfta kullanmak üzere kaynak ararken, bazı öykü ve gramer kitapları olmakla beraber, bir öğretim programına temel oluşturabilecek bir materyalin bulunmadığını saptadım. Kürtçe dersleri için bu büyük bir eksiklik teşkil ediyordu. Derslere başlamak için, kendim bir program taslağı çıkarıp, öğretim sürecinde bu programı geliştirmeye çalıştım. Bu kitap, bu 4 yıllık Kürtçe öğretmenliği sürecinde şekillendi. Kürtçe öğretiminde bir sistem oluşturulması hedeflenmiştir. Bu sistemin temel iki amacı vardır: birincisi bu kitapla, hiçbir Kürtçe bilgisine sahip olunmadan, kendi kendine Kürtçe öğrenilmesi; İkincisi de Kürtçe öğretmenleri için bir Kürtçe öğretme programı sunulmasıdır. Bunların yanı sıra, değişik düzeylerde Kürtçe bildiği halde, okuma-yazma veya gramer bilgisini geliştirmek ihtiyacını duyan ve Kürtçe bilgilerini daha iyi bir düzeye geçirmek isteyenlere de bir kaynak sağlayacaktır. Kitapta Kürtçe, sözdizimi (syntacs), anlambilim (semantics), şekilbilim (morphology), fonetik ve leksikoloji yönlerinden ele alınmış olup, bu yönleriyle, Kürtçe'ye akademik düzeyde ilgi duyanlara da önemli bir materyal teşkil edeceği düşünülmektedir.
Bu kitap temel olarak Kuzey Kürdistanlı, bir başka deyişle Türkçe bilen Kürtleri ve Kürtçe'yle ilgili Türkleri hedeflediğinden, yukarıda a) şıkkında ele alınan Kurmancî lehçesine dayandırılmıştır. Yukarıda da belirtildiği gibi, bu bölgede daha az sayıda insan tarafından bilinmekle beraber, Kirdkî/Dimilkî/Zazakî lehçesi de konuşulmaktadır. Bu lehçeyle ilgili çalışmalar Kurmanciye nazaran daha azdır ve yazılı dile daha az geçmiştir. Bu lehçe ile ilgili bilgilenmek isteyen okuyuculara, değerli Kürt aydını, dil, tarih, kültür araştırmacısı Malmisanij'ın başta Zazaca -Türkçe Sözlük (Jîna Nû Yayınları, 1987. Adres: Jîna Nû Förlaget, Post Box: 240 12, 750 24 UPPSALA) olmak üzere, kitap ve makalelerini öneririz.
Bugüne kadar Kürtçe üzerinde çok sayıda çalışma olmuştur. Bir çok aydın, bilimadamı, Kürt yurtsever dilin yok olmasını önlemek, gelişmesini sağlamak, Kürt kültür ve edebiyaünı yazılı dilde sürdürmek amacıyla, büyük fedakarlıklarda bulunarak çok değerli katkılarda bulunmuştur. Bunların tümünü ele almak bu önsözün boyutlarını aşmaktadır. Yine de Latin harflerine dayalı Kürtçe alfabeyi yazıp, 57 sayılık Hawar dergisinde bu alfabeyi oturtan ve Kürtçe gramerini sistematik bir şekilde saptayıp, bugün 60 yıllık latin harflerine dayalı bir yazılı dil geleneğimizin oluşmasında öncü rolü oynayan, değerli Kürt aydın, ulusal kurtuluşçu, bilim adamı, yazar-gazeteci Celadet Ali Bedirxan ve başta kardeşi Kamuran Ali Bedirxan olmak üzere, "Hawar"ın yükünü omuzlayan diğer Kürt aydın ve yurtseverlerine bir Kürt olarak şükranlarımı belirtip, onların o fedakarca ve değerli çalışmaları olmaksızın bugün bu kitabı yazmanın olanaksız olacağını ve en azından Kurmancî lehçesinin şive ve ağız anarşisinden kurtulamayacağım düşündüğümü belirtmem gerekir. C: Alfabe
Alfabe ve Kürtçe'deki sesler ile ilgili detaylı bilgiler, Alfabe bölümünde verilmiştir. Yine de bazı yayın organlarınca farklı kullanılan "i,î" harflerine değinmek gerekir. Bilindiği gibi az sayıda olmakla beraber, bazı Kürtçe yayınları "i,î" harfleri yerine, Türkçe bilenler için daha kolay olur diye, "ı,î" harflerini kullanmaktadır. Latin harflerine dayalı Kürtçe alfabe oluşturulurken, bu faktörün gözetilmesi yerinde olmakla beraber, bugün gelinen aşamada gerekçesi ne olursa olsun, önemli olan geleneksel harfleri korumak ve bu temelde bir alfabe birliği sağlamaktır. Mevcut harflerle, şimdiye kadar çok sayıda eser yazılı dile aktarılmış ve periyodik yayınlarla gelenekselleştirilmiştir. Bu alfabeye sahip çıkıp, değişiklik gerekirse, bunu Kürtlerin çoğunluğunu temsil edecek bir kuruma bırakmanın her Kürd'ün sorumluluğu olduğunu düşünmekteyim. Yine de yukarıda bahsedilen yayınları izleyen okuyucular için, o yayınlarda bu kitapta kullanılan "î"nin, "i” olarak ve "i"nın da "ı" olarak geçtiğini belirtmek gerekir.
D: Dersler ve çalişma yöntemi
Kitapta izlenen temel metod, Kürtçe gramerinin unsurlarını basitten karmaşığa sistematik olarak ele alıp, okuyucuyu orta düzeyin üstünde bir Kürtçe bilgisine ulaştırmaktır. Ancak bu öz tanımlamadan, bunun temelde bir gramer kitabı olduğu sonucu çıkarılmamalı. Burada gramer Kürtçe'yi öğretmek için kullanılmaktadır. Kitapta hiç Kürtçe bilmeyenler de hedeflendiğinden, alfabeyle başlanıp, günlük yaşamda kullanılan en temel sözcükler ve en basit cümle yapılarıyla sürdürülüp, belli bir birikimle daha karmaşık cümle yapıları ve giderek konuşma, öykü, fıkra ve atasözleriyle, kural biriktirmekten ziyade, daha fazla konuşma, okuduğunu daha fazla anlama, vb. hedeflenmiştir.
Konular belli bir sisteme göre sıralandırılmıştır. Ve sırayla birbirleriyle bağlantılıdır. Okuyucu, bir konuyu biliyorsa, onu atlayıp izleyen konuya geçebilir. Ancak bunda çok dikkatli olmak gerekir, çünkü bu kitaptaki bir çok konu kendisinden önceki konuların detaylarıyla çalışılıp öğrenildiği kabulüne göre ele alınmıştır. Dolayısıyla bir konu hakkında biraz bilgi sahibi olmak ile o konuyu detaylarıyla öğrenmek arasındaki farkı gözetmek gerekir. Hiç bilmeyen, az bilen, iyi Kürtçe konuşup da yazılı dili bilmeyen veya az bilen okuyucuların konuları sırayla izlemesi gerekir. Hem konuşma hem de yazılı dille ilgili ortalama bir bilgisi olan, ancak bazı konularda eksikliği olan okuyucular ise, doğrudan doğruya eksiklik duydukları konuları çalışabilirler.
Her konu ayrıca kendi içinde de bir bütün oluşturmaktadır. Konuya girmeden önce, Ferhengok (vocabulary, sözcük dizini) bölümüyle belli sayıda sözcük (10- 20), telâffuzu, yazılışı, anlamı ve gramatik tanımlanmasıyla (sıfat, ful, vb.) beraber verilmiştir. Bu sözcüklerin okunuşu, yazılışı ve anlamının ezberlenip, konuya başlanması sistemin verimliliğini arttırır. Zira sistem, okuyucunun konu konu sözcük ezberleyip, kitabı bitirirken 2.000 sözcüğü aşkın bir birikime sahip olmasını hedeflemektedir; dolayısyla, her konudaki örnek cümle, öykü, diyalog, alıştırma, vb. çalışmalar ağırlıkta o konunun Ferhengok'undaki sözcüklere dayanır ve böylelikle belli cümle yapılarıyla beraber belli sözcüklerin de özümsenmesi sağlanır, ilk dört Fcrhengok, kolaylık sağlaması ve görsel destek vermesi açısından ilüstrasyonlu verilmiştir.
Ayrıca kitabın sonundaki Ferheng (Sözlük) ekinde, bu kitapta kullanılan 2.000'i aşkın sözcüğün tümü, kitaptaki anlam ve kullanımları temelinde, bir arada ve indekslenmiş olarak verilmektedir. Dolayısıyla, çalışma sürecinde anlamı unutulan sözcükler, oradan da kontrol edilebilir. O bölüm ayrıca küçük bir Kürtçe - Türkçe sözlük işlevini görecektir.
Her konunun girişinde, o konuda ele alınacak cümle yapısı, gramer kuralı, vb..öğeler Türkçe izah edilmektedir. Bu izah, daha sonra Türkçe karşılaşürmalı Kürtçe Örnek Cümlelerle beslenmektedir. Okuyucunun Kürtçe cümleleri anlamaya ağırlık vermesinin ve ancak anlamakta güçlük çekiyorsa, karşısında ya da çoğunlukla altında ayrı bir bütün olarak verilen Türkçe karşılıklarına başvurmalarım öneririz.
Cümlelerin Türkçe karşılıkları, okuyucunun Kürtçelerini anlamakta güçlük çektiğinde başvuracağı düşünüldüğü için, mümkün olduğunca aynı sözcük ve cümle yapılarıyla oluşturulmaya çalışılmışür. Dolayısıyla bazı Türkçe cümleler, sadece sözcük sözcük (literal) tercüme olduğu ve amacı Kürtçesinin daha iyi anlaşılması olduğu için, okuyucunun bazı Türkçe cümlelerindeki tatsızlığı hoş göreceğini umuyorum.
Örnek Cümleler'in bir kısmında ise Türkçe karşılıklar yerine ilüstrasyonlar verilmektedir. Böylcceokuyucununocümleyapısını sadece Kürtçe bilgisi ve ilüstrasyon desteği ile pekişürmesi amaçlanmaktadır.
Örnek cümlelerden sonra Diyalog, Okuma Parçası, Ji Zargotina Kurdan (Folklorik Öyküler), Atasözü, bilmece, vb. bölümler gelmektedir. Bunlar o konuda öğrenilen sözcük, cümle yapısı, gramer kuralı, vb. dilin yapısıyla ilgili öğeleri içermek üzere üüzlikle seçilmiştir. Böylece okuyucuya öğrendiği şeyleri hem modern hem de folklorik temalar üzerinde uygulayarak pekiştirmesi olanağı verilmek istenmişür. Folklorik öykülerin çoğu sayın Ordîxanê Çelil ve Celîlê Celîl'in derleyip, 1978'de Moskova'da basükları Zargotina Kurda adlı iki ciltlik eserden alınmış, bir kısmı ise yazar tarafından konuşma dili ve bazı tekst ve dergilerden derlenmiştir. Dîyalog ve Okuma Parçalari'nın tümü yazar tarafından yazılmışür. Kitabın bu bölümlerinin tümü görsel destek vermesi açısından ilüstre edilmiş, ayrıca kitabın sonunda Dîyalog'ların Türkçe tercümeleri verilmiştir. Bu tercümelere, sadece Kürtçelerinin anlaşılamadığı durumlarda başvurulması yerinde olur.
Bir konunun son unsuru, genellikle Hîndarî (Alıştırmalar) olmaktadır. Bunlarla okuyucunun öğrendiklerini sınaması, eksikliklerini saptaması ve eğer varsa geriye dönüp bunları gidermesi beklenmektedir. Hîndarîlerin yanıtları kitabın sonuna eklenmiştir. Ancak okuyucu kendisini sınamadan yanıtlara başvurursa, Hîndarîler amacına ulaşmamış olacaktır.
Kitabın son bölümlerinde ise, artık belli bir Kürtçe temeline sahip olduğu varsayılan okyucuya, daha ileriki çalışmalarında yardımcı olacağı düşünülerek, eril-dişil adların en genel sınıflandırılmaları ve bunların istisnaları, Kürtçe'de telâffuz farklılaşmaları, bileşik sözcükler, sözcük türetme işlevi gören yaygın önek ve soneklerin yanı sıra, Ferhengok destekli Kürtçe öyküler ve Çağdaş Kürt Edebiyatı'ndan bir-iki sayfalık alıntılar verilmiştir. Bu kitap dışında Kürtçe sesleri ile ilgili bir araştırmanın sonuçlan da bu kitabın son sayfalarında tablo ve grafikler halinde okuyucuya sunulmuştur.
Son söz olarak şunları belirtmek istiyorum. Bir halkın dili, o halkın binlerce yıllık tarihsel birikimlerinin sürekliliğinin en temel aracıdır. Sağlıklı bir halk, kendi dili, tarihi ve kültürüne dayanıp, o temelde insanlığın evrensel değerlerini yoğuran ve oradan geleceğe yönelen halktır. Aynı şey halkı oluşturan bireyler için de geçerlidir. Özellikle Kuzey Kürdistan'da, bugün Kürtçe en hassas dönemini yaşamaktadır. Sadece dışarıda Kürtçe konuşmayanların değil, evde, aile içinde, çocuklarıyla, anne-babalarıyla, eşleriyle Kürtçe konuşmayanların, konuşamayanların sayısı artmaktadır. Kürtleri Kürtçesizleştirmek için para cezası, cezaevi, işkence, sürgün, demografik zorlamaların yanı sıra, modem kitle iletişim araçları, vb. akla gelebilecek her yönteme pervasızca başvuranlarla, buna karşı her türlü fedakarhkla direnenlerin mücadelesinin sonuçlarının önümüzdeki dönemde şekilleneceğini ve Kuzey Kürdistan Kürtlerinin Kürtçe bilmeyen Kürtler olmak riskinin de önümüzde olduğunu bir an bile unutmamak gerekir. Bazılarının sandığı gibi halkın çoğunluğunun yitirdiği bir dili, devlet kurmakla geri getirmenin pek olası olmadığını, İrlanda örneği kanıtlamaktadır; bugün devletleri olup da Avrupa'nın en eski dillerinden olan dilleri yerine başka bir halkın dilini konuşan bir halk durumundadırlar. Nedeni gayet açık, bağımsızlıklarını kazandıklarında, halkın çoğunluğu kendi dilini konuşamamaktaydı, bütün teşvik ve çabalara rağmen bir daha da konuşamadı. Sömürgeci güçlerin Kürt düşmanlığıyla Kürtçe düşmanlığını özdeşleştirmesi, bazen sanıldığı gibi, aptallıklarından dolayı değil, tersine akıllıca düşmanlıklarından dolayıdır. Buna karşı direnmek her Kürd’ün boynunun borcudur. Bir Kürt olarak, 5 yıllık araştırma ve çalışmalarımın sonuçlarından biri olan bu kitap, bu direnişe kendi çapında bir katkıda bulunursa, bundan mutluluk duyacağım.
Bu kitabın hazırlanması sürecinin önemli bir kısmında bütün sıkıntı ve sorunları özveriyle paylaşan sevgili Songül (Gulê) e, kitabı ilüstrasyonlarıyla desteklemek için özveriden kaçınmayan ve bu şekilde güzel bir dostluğun yanı sıra Türk-Kürt dayanışmasına içten, anlamlı bir örnek sunan sevgili Nevin (Newal) e, çeşitli teknik ve pratik konularda içtenlikle yardımcı olmaya çalışan Yıldız (Stêrk) ve Ertuğrul'a ve bütün bu süreç boyunca sıcak, içten ve dostane duygularım sürekli hissetüğim bütün Kürtçe öğrencilerime sevgilerle.
Baran Rizgar Londra Ocak 1993
Elfabe – Alfabe
Harfler / Örnekler / Türkçe Karşılık Gelen Sesler
1. A,a / nan, dar, baran / â 2. B,b / bav, bîr, bilind / b 3. C,c / car, cil, cîran / c 4. Ç,ç / çar, çil, çûn / ç 5 D,d / dar, dil, dev / d 6. E,e / erê, ez, em / e 7. Ê,ê / êvar, kêr, şêr / Türkçe’de yok, e ve ı arasında bir ses. Fransızca é gibi. 8. F,f / ferheng, fırîn, fer / f 9. G,g / gav, agir / g 10. H,h / hevok, havîn, guh / h 11. İ,i / min, birin, jin, kin / ı 12. Î,î / dîn, şîn, îro, îsal / i (Kürtçe’si daha uzun) 13. Jj / jor, jêr, bej, jêr / j 14. K,k / ker, yek, kal / k 15. L,l / law, lerz, dîl / l 16. M,m / mar, masî, mîr, kêm / m 17. N,n / nan, nerm, nû / n 18. O,o / dor, sor, kon / o 19. P,p / par, por, pûrt / P 20. Q,q / qaz, qenc, beq / Türkçe’ de yok, kalın k’dan daha kalın, genizden gelir (Arapça Qaf gibi). 21. R,r / pir, dêr, rê, rû / r 22. S,s / sê, sîr, bes / s 23. Ş,ş / şor, şer, şev, şeş / § 24. T,t / têr, ta, tu / t 25. U,u / gund, kur, kurt / ü’ye yakın, daha dar ve kısa 26. Û,û / bûn, dûr, mû / u (uzun) 27. V,v / vala, kevir, ev, va / Türkçe’de yok, İngilizce’de (v) gibi okunur. 28. W,w / ew, wî, dew, wanî / v, yayvan 29. X,x / xebat, xanî, ax / Türkçe’de yok. 30. Y,y / yek, heye, qey / y 31. Z,z / zor, zer, pez / z
.....
Baran Rizgar
Uygulamalı Kürtçe dersleri dersên kurdî
Compte d’auteur
Compte d’auteur Uygulamalı Kürtçe dersleri dersên kurdî Baran Rizgar
Ali rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the prior permission of the author. İllüstrasyon: Nevin Yavuz
Printed and bound in Great Britain by Lithosphere Printing Cooperative 82/90 Queensland Road, London N7 7AW Tel 071 700 6545
