Ez kurdî hîn dibim, pratik kürtçe dersleri
Abdullah İncekan
Nûbihar
Bi pirtûka di destê we de hûn dikarin him kurdîyaxwe, him jî qabîlîyeta xwe ya hînbûna zimên pêşve bibin. Kitêb sîstematîk û gav bi gav hatîye amadekirin:
- Metnên xwendinê
- Kelîmeyên nû
- Agahîyên gramer û îmlayê
- Xebatên 'elimandinê
Li ser CDyê bi îmkana guhdarîkirina her metnî, hûn dikarin pêvajoya hînbûna xwe rehettir bikin.
Hemû wêneyên di pirtûkê de ji hêla Armin Wollnitza jibo kitêba di destê we de ye hatine çêkirin. Ew dikin ku metnên xwendinê hêsan werin fêm kirin.
Bi pêveka di dawîya kitêbê de hûn dikarin xwe kontrol bikin da ku di hengama hînbûnê de îhtîyaca we bi kesî nemîne.
www.kurdihindibim.com
Abdullah İncekan di sala 1977an de hat dinê. Wî mekteba ewil li gundê xwe xwend û dû re bi famêla xwe re koçî Almanyayê kir. Li wir wî li dû mekteba navîn û liseye li üniversiteye beşên Germanîstîk û Türkolojiyê qedand. Di teza mastera bilind da wî hin xalên di zimanên Kürdi û Almanî de da berhev û ev xebat jî li eynî üniversiteye hat weşandin.
Wî beşên Almanî wek Zimanê Dudiyan û înterkulturel Pedagoji li dû qedandina herdu beşên evvil xwend û di sala 2003yan de xilas kir.
Abdullah İncekan hetanî niha di hin universîteyan de dersên zimanê Kurdi û Tirkî daye. Xêncî vê, ji bo mezinan dersên Almanî jî daye.
Ew niha li lîseyekê wek mamos-teyê ziman û edebiyata Almanî dixebite. Ew di perwerdeya xwe de hetanî niha van zimanên bîyanî hînbûye: Tirkî, Almanî, Îngilîzî, Fransizî û Latînî.
Naverok / İçindekiler
Pêşgotin / Önsöz / 8
Alfabe / 11
Diyalog yek / 15
İsmin halleri - Kavramlar / 18
Casus rectus'ta olan kişi zamirleri / 18
Bûn fiili / 19
Soru cümlesi / 19
"X" ve "W" sesleri / 21
Selamlaşma / 22
Vedalaşma / 22
Diyalog dudi / 23
Sayılar / Hejmar: 1-12 / 24
Seet / Saat / 25
Seslenme hali / 25
Diyalog sise / 29
Nav / Ad / 30
Emr / Yaş / 30
"H" sesi / 31
"E" sesi / 32
Diyalog çar / 33
Olumlu ve olumsuz (değil) cevaplar I / 33
Diyalog pênc / 36
Olumlu ve olumsuz (değil) cevaplar II / 36
Diyalog şeş / 38
Cinsiyet / 41
İzafe eki / 41
İyelik zamirleri / 42
Şimdiki zaman / 43
Şimdiki zamanda çoğul / 48
Heywanên kedi û heywanên kûvî / 50
Niteleme sıfatları / 53
Casus rectus'ta olan işaret zamirleri / 53
'Yardımcı ses' / 53
Newzad aciz dibe / 57
Şimdiki zaman - olumsuzluk / 58
Gelecek zamanda olumsuzluk / 116
Gelecek zamanda çoğul / 117
Sıralı niteleme sıfatı / 117
Bawer im ku / İnanıyorum ki / 118
Fiil Yapısı / 118
Edatlar II / 123
Ji çapemenîyê / 127
Edilgen / 130
Tekrar: Hatin fiili / 131
Fiillerin ad olarak kullanımı / 131
Navên rojan / Gün adları / 131
Çend pêkenok / 134
Geçmiş zaman fiil kökü / 138
Belirli (-dili) geçmiş zaman / 138
Belirli (-dili) geçmiş zaman - Olumsuzluk / 139
Casus obliquus'ta olan kişi zamirleri / 144
Ergativ - geçişli fiiller / 144
Geçmiş zaman: Tekrar / 145
Geçişli fiiller - olumsuz / 145
Ergativ II / 150
Mişli geçmiş zaman / 151
Ji edebiyata kurdî: Xezala min, delala min / 152
Şimdiki zamanin hikayesi / 155
Mişli bileşik zaman / 158
Pêvek / Ekler / 160
Mifte / Çözümler / 161
Ferhengoka Kurdî-Tirkî / Kürtçe-Türkçe Sözlükçe / 219
Türkçe-Kürtçe Sözlükçe / Ferhengoka Tirkî-Kurdî / 239
Herdu köken fi'îlan / Eylemlerin her iki kökü / 258
îndeks / Dizin / 261
Çavkanî / Kaynakça / 263
PÊŞGOTİN / ÖNSÖZ
Bu kitabın hazırlanışmda iki hedef kitle göz önünde bulundurulmuştur:
- Kürtçe'yi yeni öğrenenler.
- Kürtçe'yi sözlü olarak bilip okuma ve yazmayı öğrenmek isteyenler.
Kürtçe'yi yeni öğrenenler kitabı baştan sona kadar işleyip Kürtçeyi öğrenebilirler.
İkinci hedef kitle ise, yani Kürtçe'yi sözlü olarak bilip Kürtçe okuma ve yazmayı öğrenmek isteyenler, bir taraftan telaffuz, imla ve dilbilgisi ile ilgili bilgileri okuyarak, diğer taraftan ise Cd'den okuma parçalarını dinleyerek / dikte olarak kullanarak hedeflerine varabilirler.
Her iki hedef kitleye ulaşabilmek için kitap elden geldiğince sistematik ve basamaklı (aşamalı) olarak hazırlanmıştır. Aşağı yukarı her 'ünite' şu şekilde hazırlanmıştır:
- Okuma parçası
- Yeni kelimeler
- Dilbilgisi ile ilgili bilgiler
- Alıştırmalar
Bütün okuma parçaları Cd üzerinde değişik kişiler tarafından okunmuştur.
Kitabın yazıldığı dönem itibariyle Türkiye'de (resmi ve özel) kurumlarda Kürtçe öğrenme olanağı olmadığından, Kürtçeyi 'kendi kendine öğrenenler gözönünde bulundurularak hazırlanmıştır. Dilbilgisi ile ilgili bilgiler Türkçe verildiğinden, haliyle elde varolan dilbilgisel kavramlardan hareket edilmektedir. Fakat bu kavramların büyük bir kısmı Ural-Altay dil grubuna ait olup eklemeli bir dil olan Türkçeyi betimleyen terimler olduklarından, Kürtçeyi betimlemekte yetersizdirler.
Zira Kürtçe, Hint-Avrupa dil grubuna ait olup bükümlü ve ayrıca 'yarı ergativli'bir dildir. Dolayısıyla her iki dil arasında zaman zaman çok büyük yapısal farklılıklar olup bu farklar kavramlaştırmada sorun oluşturabiliyorlar. Böyle bir olgunun sonucu olarak Kürtçe için / Kürtçeye özgü bir kavramsal paradigmanın olması zorunluluğu ortaya çıkar, ki böyle bir paradigma zaten bazı Kürtçe gramer kitaplarında1 ve yabancı dillerde yazılan araştırmalarda2 vardır.
Bu kitapta kullanılan bazı dilbilgisel terimler (Casus rectus ve obliquus, İzafe eki, Ergativ gibi) Türkiye okuru için yeni / yabana gelebilir, ancak Kürtçeyi betimlemek ve öğrenmek için bunlar, açıkladığım sebeplerden dolayı, zorunludurlar.
Kitabın hazırlanışı esnasında yaşanan diğer bir sorun ise Kürtçe'de varolan ağızların kitapta ne kadar yer alacağı ile ilgiliydi. Kitapta, standartlaşma ile ilgili bütün tartışmalar bir tarafa bırakılarak, öğrenci odaklı davranılıp yazılı dile / metinlere dayanılmıştır.
Kitapta şu ekler bulunmaktadır:
- Mifte / Çözümler
- Ferhengoka Kurdî-Tirkî / Kürtçe-Türkçe Sözlükçe
- Türkçe-Kürtçe Sözlükçe / Ferhengoka Tirkî-Kurdî
- Herdu kokên fi'îlan / Eylemlerin her iki kökü
- Îndeks / Dizin
- Çavkanî / Kaynakça
1. Örn. Celadet Bedirxan & Roger Lescot (1997): Kürtçe Dilbilgisi. İstanbul: Doz Yayınlan.
2. Languages Typology and Universals (Volüme 55,2002, Issue 1): Focus on Kurdish Linguistics. Editors: Geoffrey Haig & Yaron Matras. Berlin: Akademie Verlag.
Sipasî
Di dema amadekirina vê kitêbê de alîkarîya gelek kesan gîhîştîye min.
Xisûsen ji Dr. Rosemarie Neumann re ku ez him di heyata xwe ya üniversiteye de û him jî dû ra jê gelek tiştan hînbûme û ti carî alîkarîya xwe ji min texsîr nekirîye deyndar im. Gelek spas, Rosiya delal!
Wêneyên ku di kitêbê de ne ji alîye Armin Wollnitza ve hatine çêkirin. Danke schön, Armin. Di amadekirina Cdyê de jürgen Schardt ji me re sirf studyoyên kanala Studio 47 venekir, ew bi xwe jî li ser her perçeyî gelek caran û bi sebreke mezin xebitî. Herzlichen Dank, Jürgen. Ez ji Fatoşê, Gulê, Selman û xortê qehreman Yusuf (Usibê Muşê) re spas dikim ku wan bi dengên xwe yê di Cdyê de alî min kirin.
Hûn her hebin! .
Abdullah İncekan
Ez kurdî hîn dibim
Pratik kürtçe dersleri
Nûbihar
Nûbihar Yayınları
Weşanên Nûblharê: 51
Rêza Kurdî-Tirkî: 6
Ez kurdî hîn dibim, pratik kürtçe dersleri
Wêne / Resimleyen : Armin Wollnitza
Abdullah İncekan
aincekan@gmail.com
Şêwirmend / Danışman
Dr. Rosemarie Neumann
Wêne / Resimler
Armin Wollnitza
Edîtor / Editör
Süleyman Çevik
Amadekirina CDyê / CD hazırlama
Jürgen Schardt
(www.fokus-video.de)
Mizanpaj /Mizanpaj
Nûbihar
Çapxane / Baskı:
Kilim Matbaacılık
Litros Yolu Fatih İş Merkezi No:12/204
Topkapı-İstanbul
Tel:0212-612 95 59
Çapa Yekem / İlk baskı
2009 - Stenbol / İstanbul
ISBN: 978-9944-360-47-0
Sertifika No: 0207-34-007619
© Pak Ajans Yayıncılık Ltd. Şti., 2009
Nûbihar Yayınları
Pak Ajans Yayıncılık Ltd. Şti.
Büyük Reşitpaşa Cad. Yumni İşmerkezi, No: 22/29
Vezneciler/İstanbul
Tel. & Fax: 0212 519 00 09
www.nubihar.com
nubihar@gmail.com
