Kürt halk türküleri (Kilam û stranên kurd)
Mehmet Bayrak
Öz-Ge
Sedan sal, hezaran zimanê me ye
Weki me di bin destê dijmin de ye
Çi gernas û mêr e di meydanê ceng
Ne şûr û ne mertal, ne top û tifeng
Yüzlerce, binlerce yıl dilimiz
Bizim gibi tutsak kaldı
Ne denli kahraman ve yiğit ki
Yenilmedi kılıca ve mızrağa
Cigerxwin
İçindekiler
Önsöz / 15
İnceleme
Tarihsel gelişimi içinde kürt kültürü ve asimilasyon (temsil) politikası (Mehmet Bayrak) / 19
Çifte standardın adı kürdibesk özü kürt, sözü türk (Mehmet Korkmaz) / 34
Sovyet ermenistanı'ndaki kürtler'in halk türküleri dalı ve sistemi (Nura Cewari) / 43
Kürt halk müziği ve sorunları (Nûra Cewarî) / 52
Aramê Tikran'la konuşma Komkar redaksiyonu / 57
Şivan Perwer'le konuşmalar (Şirin Şahiner, Halim Can, H.Mervan) / 61
Nizamettin Ariç (F. Teyra) ile konuşma (Mehmet Salih Çeviker) / 81
Antoloji
-A-
Axçûkê / 87
Ax Lê Gulê / 87
Ax Ax Kürdistan / 88
Ax Lê Cemo / 88
Ax Lê Kinê / 89
Ax Lê Meyro / 90
Ax Lê Wesê / 90
Ax û Eman Çaçane / 91
Ax û Aman Gulê / 91
AvaÇemâ / 92
Ay Memed / 92
-B-
Baran Bego! Dibari / 93
Bavâ Behçet / 93
Bavâ Behçet / 94
Bavâ Fexriya / 95
Bavâ Koroxli / 96
Bejnê / 96
Bejnê / 97
Bejna Kirıvâ / 98
Bejna Zirav / 99
Baranek Bari / 100
Bavâ Seyro / 101
.....
ÖNSÖZ
"Bu kitapta toplanan türküler sözüyle, melodisiyle, yorumlarıyla artık kalıcıdır. Bu güzel türküler artık ölmeyecek, yok olup gitmeyecek, başka uluslar alıp "bu benimdir' diye tepe tepe kullanamayacaktır. Bu türküler Kürt halkının türküleridir çünkü. Bu türküler çok şey anlatmaktadır üstelik. Kürtlerdeki sevgi anlayışından tutun da doğa sevgisine, hayvan sevgisine dair çok şey. Bu türkülerde gizli sevdalar saklıdır, onulmaz acılar vardır. Doğayla insanın içiçe girdiği, özgürlük arzusunun kuşlarla dile geldiği bir Kürt dünyası vardır. Büyük kapsamlı bir çalışma değildir belki, ama anlamlı bir çalışmadır. Keçiboynuzu değildir öyle. Her sözcüğünden, her melodisinden başka bir tad alacağınız bir halk meyvesidir bu çalışma. Tadına doyulmayan. Sizi bazan sevindiren, uzaklara götüren, bazan acılara gark eden, elinize balta-bıçak verip tarla farelerinin üstüne yollayan, yasak sevdalarda sizi eli kolu bağlı koyan bir halk meyvesi: Kürt halkı gibi sıcak, içten, görkemsiz ama güzel bir halk meyvesi..."
Ömer Polat'ın sözlerine bilmem ki daha fazla şey eklemeye gerek var mı?.. Öyleyse daha iyileri yayımlanıncaya kadar bu 'halk meyveleri'yle yetinmeye çalışalım!...
Dilerseniz, sözlerimizi Kürt yaşamını ve türkülerini konu alan son bir şiirle, Talip Apaydın ın "Kürt Türküleri" şiiriyle noktalayalım:
Aylardan nisan loo
Dağ taş insan loo
Kar yağar yağmur yağar
Çıplak etimize
Günlerdir yol teperiz
Çoluk çocuk, aç susuz
Sığındık türkülerimize
Bunlar insan loo
Bizi sevmeseniz de
Türkülerimizi sevin
Yürekten söyleriz loo
Bin yıldır birikir acımız
Zor taşır bunu artık dünyamız
Çevirin yüzünüzü bir bakın
Biz insanız loo
Türkülerimizi dinleyin loo
Bizi anlayın loo...
Mehmet Bayrak
Kürt halk türküleri
İnceleme
Tarihsel gelişimi içinde Kürt kültürü ve asimilasyon (temsil ) politikası*
Mehmet bayrak
Bu inceleme-araştırma yazısında, tarihsel gelişimi içerisinde başta halk kültürü olmak üzere çeşitli yönleriyle Kürt kültürü üzerindeki baskı, ipotek ve asimilasyon (temsil) politikaları özetlenmeye çalışılıyor.
Yazının, Tempo dergisinin "Kürdübesk” özel sayısıyla kamuoyu gündemine gelen ve daha önce üzerinde pek durulmayan bir olguya aydınlık getirdiğine inanıyoruz. Bazı çağırışımları da beraberinde getiren sözkonusu özel sayıdan sonra, bir genelleme niteliğindeki bu inceleme, konuya ilişkin düşünceleri temellendirmeye çalışıyor.
Yeri gelmişken belirtmekte yarar var. "Asimilasyon, özümleme" anlamına gelen Arapça "temsil" kavramı, eski kaynaklarda ve resmi belgelerde sıkça geçmektedir. Ancak birçok anlamı bulunan"temsîl" kelimesinin bu anlamı doğru algılanmadığından, günümüzdeki çalışmalarda yeterince değerlendirilememektedir. İnceleme, bu kavramın altını özellikle çizerek, bir kargaşadan kurtarmaya çalışmaktadır.
Öz-Ge
Türküleri Yapanlar, Yasaları Yapanlar
"Bir ulusun Türkülerini Yapanlar
Yasalarını Yapanlardan Daha Güçlüdür."
"Bir ulusun türkülerini yapanlar yasalarını yapanlardan daha güçlüdür" sözü W. Shakespaire'den başlayarak günümüze gelen ve toplumcu halk şiiri geleneğinin yoğunluk kazandığı 1960'lı yıllarda sıkça kullanılan bir özdeyiştir. Sözü ve özüyle derinlikli bir özdeyiş, bir öz-söz, bir soy-söz.
Önce, bu özdeyişin çağrışımıyla yazılan bir habere. Yeni Çözüm Dergisinin Aralık 1988 sayısında yer alan bir yorumsal-habere yer vermek İstiyorum:
"Türkiye Gazetesinde 13 Eylül günün "SHP gecesinde bölücülük" başlığıyla bir haber yayınlandı. Haberde; düzenlenen gecede Grup Yorum’un ...
* Özgür Gelecek Dergisi'nde yayımlanan bu yazı hakkında açılan dava, beraatla sonuçlanmıştır.
Mehmet Bayrak
Kürt halk türküleri
(Kilam û stranên kurd)
Öz-Ge
Öz-Ge Yayınları
Öz-Ge Yayınları-3
İnceleme-Antoloji
Kürt halk türküleri
(Kilam û stranên kurd)
Hazırlayan: Mehmet Bayrak
Öz-Ge Yayınlan-3
Yönetim Yeri: Meşrutiyet Cad. 17/19
Tel: 118 22 96
Kızılay-Ankara
Dizgi: Yurt Kitap-Yayın
Baskı: ABC Matbaacılık
Necatibey Cad. 96/C Tel: 230 36 19-Ankara
Kapak Resmi. Kürt müziği sanatçısı Şıvan Perwer
Birinci Basım: 1991
