Șerefname: Tarixa Kurdistanê ya kevn

Șerefname: Tarixa Kurdistanê ya kevn

Şerefxanê Bedlîsî

Spîrêz Press

Di destpêka peyvê de divê supas ji bona wî Padîşahî re bête bipêşkeşkirin, yê ku pesnê wî li dilê rokan de bi mîna roja tîrêj ve ji bona zevî û esman ve tête biderkevtin. Di dawîya peyvê jî de divê supas ji bona Xwedanê Şikomend bête bikirin, yê ku hemû Payeberz û Serbilind li jêr dergehên wî de bi mil kêçkirinê û serkizkirinê ve serên xwe didin bitewandin.
Padîşahê, yê ku bi dengvedana peyvekê ve: „me hûn bi Afirvanan ve li erdê de dane bikirin“ û bi tîna serbilindî û hêjakirina Ademzade ve me hûn bi pêyên kursîya text ve dane bigihandin. Serdarê, yê ku wî guhpêdaneke pir mezin ji bona seruşta Merov pê daye bidan, ku wî di xanîyê lêdana ser pûl de „me rêzdarî li Ademzade de“ bi baştirîn pîvan ve lê dayite bikirin. Ew dikare desthilatîya Padîşahên Şikomemend ji Merovan di nava padîşahîyê de bide bibilindkirin; “me ew ji bona cihekî bilind ve date bibilindkirin“. Yê ku ew dikare alên Xewaqînên bextiyar li ser dever û heremên cîhanê de bi bilindtirîn fermandarîkirina welat û vekirina wan ve bide bihejandin.
Xwedayê take, yê ku destên Niyazmendan bi tenha ve ber bi baregehê şikodarîya wî ve têtin biberzkirin û ji wî pê ve karên wan bi kesekî ve nema ...

Naverok

Pêşgotina Werger / 11
Pesnê Pêxember -Wergerandin Hejar / 17
Pesnê Mêjûwê / 19
Ez û ev nivîsta hanê / 21
Pêşgotin / 25
Pêşgotin di xuyanîkirina li ser rehên Kurdan û çûnîtîya rengên îşên wan de / 37
Rûperê Y ekem / 51
Derîyê Yekem
- Li ser Serdarên Diyarbekir û Cezîrê de / 51
Derîyê Duwem
- Li ser Serdarên Dînewer, (Şehrezol Şarezor), yên ku ew bi navê Hesnewî ve têtin binavkirin / 55
Derîyê Sêyem
- Li ser Serdarên Fezlewî de, yên ku ew bi
(Lor Bizurk – Lorê Gewre) ve têin binaskirin / 61
Derîyê Çarem
- Li ser Serdarên Lorên Biçûk de / 75

Derîyê Pêncem
- Li ser Padîşahên Miser û Şamê de, ji yên ku ew bi malbata
Eyûbî ve têtin binavdarkirin / 101
- Gotinek derbarê daxuyanî û mirina Padîşahên Misir, Şam û Yemenê de / 123
RûperêDuwem / 131
Derîyê Yekem
- Li ser Serdarên Erdelan de / 133
Derîyê Duwem
- Li ser Serdarên Hekarî - Hekarê, yên ku ew li jêr navên
„Şenbo“ de têtin binavkirin / 141
Derîyê Sêyem
- Li ser Serdarên Amêdîyê, yên ku ew bi navê „Bihadînan“ têtin binavkirin / 157
Derîyê Çarem
Li ser Serdarên Cezîrê de, yên ku ew bi „Bextî - Buxtîye" ve têtin binavkirin Ji van jî sê beş têtin biderkevtin / 167
Beşê Yekem
- Derbarê bîrxistina Serdarên Cezîrê de, ji yên ku ew bi navên
Ezîzan ve bi nav û bang ve têtin biderkevtin / 173
Beşê Duwem
- Derbarê bîrxistina Serdarên Gorkîl / 201

Beşê Sêyem
- Derbarê bibîrxistina Mîrên Finîk de / 207
Dergehê Pêncem
- Di bîrxistina Serdarên Hesenkêfê de, ji yên ku ew bi
Melekan ve hatine binavûbangkirin / 209
Ruperê Sêyem
- Derbarê bibîrxistina hemû Serdarên Kurdistanê de ew jî bi sê
Beş ve têtin biderkevtin / 225
Desteyê Yekem
- Derbarê bibîrxistina Fermandarên Micenkurd - Micengurd - de / 235
Desteyê Duwem
- Derbarê bibîrxistina Serdarên Pertek de / 239
Destê Sêyem
- Derbarê bibîrxistina Serdarên Suqman de / 241
Deryê Duwem
- Di bîrxistina Serdarên Merdasî de Ew jî bi sê Beşan ve tête biderkevtin / 247
Beşê Yekem
- Derbarê Serdarên Egîl de,yên ku ew bi navên Bilduqanî ve têtin binavkirin / 251
Beşê Duem
- Derbarê bibîrxistina Serdarên Palo ve / 259
Beşê Sêyem
- Di bîrcistina Mîrên Çermuk de / 269
Dergehê Sêyem
- Derbarê bîrxistina Serdarên Sasonê de, yên ku ew bi
Serdarên dawî Hezo ve têtin binavûbangkirin / 271
Deryê Çarem
- Derbarê bîrxistina Serdarên Xêzan de Ew jî bi se destan ve têtin biderkevtin / 291
Beşê Yekem
- di bîrxistina Serdarên Xêzan de û hoyê bi navkirina wan ve / 293
Beşê Duwem
- Di bîrxistina Mîrên Mekes de / 301

Beşê sêyem
- di bîrxistina Fermanrewayên Esparde de / 305
Derîyê Pêncem
- Der barê bi bîrxistina Serdarên Kilîs ve / 307
Derîyê Şeşem
- Derbarê Mîrên Şêrwanê de / 319
Beşê Yekem
- di bîrxistina Mîrên Kemî de / 327
Beşê Duwem
- di bîrxistina Mîrên Iron de / 329
Derîyê Heftem
- di derbarê bîrxistina Mîrên Zerqî de / 231
Beşê duwem
- di bîrxistina Mîrên Girdikanî de / 337
Beşê Sêyem
- di bîrxistina Mîrên Etaqê de / 341
Beşê Çarem
- derbarê bi bîrxistina Mîrên Tercîl ve / 347
Derîyê Heştem
- Derbarê Mîrên Suwêdî de / 351
Derîyê Nehem
- Derbarê bîrxistian Mîrên Sulêmanî de / 363
Beşê Yekem
- Derbarê bîrxistina Mirên Qulb û Batmanê de / 369
Beşê duwem
- Li ser Mîrên Miyafarqîn de / 373
Beşê Duwem
- li Perê Sêyem de bi Duwazdeh Derîyan ve tête bidawîkirin / 377
Derîyê Duwem
- Di bîrxistina Serdarên Baban de / 387
Derîyê Sêyem
- Di bîrxistina Serdarên Mukrî de / 397

Derîyê çarem
- Di bîrxistina Serdarên Biradost de, ji yên ku ew bi du beşan ve têtin biderkevtin / 407
Beşê Yekem
- di bîrxistina Mîrên Somayê de / 409
Beşê Duwem
- di bîrxistina Mîrên Tergever û keleha Dad de / 411
Derîyê Pêncem
- di bîrxistina Mîrên Mehmudî de / 413
Derîyê Şeşem
- Di Bîrxistina Mîrên Dunbulî de / 423
Derîyê Heftem - Derîyê Heştem - Derîyê Nehem
- Di bîrxistina Mîrên Zerza de / 431
- Di bîrxistina Mîrên Istunî de / 431
- Di bîrxistina Mirên Dasnî de / 431
Derîyê Dehem
- Di Birxistina Serdarên Kulher de / 433
Beşê Yekem
- Di bîrxistina Serdarên Pilingan de / 435
Beşê Duwem
- Di birxistina Mîrên Derteng de / 439
Beşê Sêyem
- Di bîrxistina Mîrên Mahî Deşt de / 441
Derîyê Yanzdehem
- Di bîrxistina Mîrên Bane de / 443
Dergehê Duwanzdehemîn
Di bîrxistina Serdarên Gelbaxî de / 445
Di bîrxistina Serdarîya Elî Gelbaxî de / 449
Beşê Sêyem li Rûperê Sêyem de
- Li ser Mîrên Kurdên Iranê de / 453
Şaxê Yekem
- Di bîrxistina Mîrên Siyamensurî de / 455
Şaxê Duwem
- Di bîrxistina Mîrên Çegnî -Çenginî de / 459
Şaxê Sêyem
- Di bîrxistina Mîrên Zengene de / 461
Şaxê Çarem
- Di bîrxistina Mîrên Pazokî de / 463
Rûperê Çarem
- Di bîrxistina Serdarên Bedlîsê de, yên ku ew bi Bav û Kalên
Nivîskarê van rûperan ve têtin biderkevtin / 469
Dêra yekem
- Di derxistina zînetên Eşîra Rojekî de û hoyê bi navkirina
wan ve / 497

Dêra Duwem
- Di xuyanîkirina tuxmê Serdarên Bedlîsê de, ku ew bi kuca ve têtin bidawîkirin / 505
Dêra sêyem
- Di xuyanîkirina hêjabûn û rêzgirtinê de, ji yên ku ew ji bal
Sultanên kevnar ve bi beramber Serdarên Bedlîsê ve hatine bikirin / 511
Derêyê Duwem
- Di bîrxistina Hacî Şeref Kurê Dîya El-Dîn de / 517
Derîyê Sêyem
- Di bîrxistina Mîr Şems El-Dîn Kurê Mîr hacî Şeref Xan de / 521
Derîyê Çarem
- Di bîrxistina Mîr Ibrahîm Kurê Mîr Hacî Mohamed de / 535
Dêra Çarem
- Di derbarê xuyanîkirina derkevtina Serdarîya Bedlîsê de ji destên Serdarên wê de / 549
Ruwê Yekem
- Di bîrxistina Mîr Ibrahîm û pevçûna wîna de ligel Mîr Şeref de,
Xwedê lê bête bidilovanîkirin / 549
Rûwê Duwem
- Di xuyanîkirina wergirtina Mîr Şeref de cihê Mîr Ibrahîm di
Serdarîkirina Bedlîsê de / 559
Ruwê Sêyem
- Di xuyanîkirina girtina Mîr şeref de ji bona Bedlîsê ve ji destêyê
Qizilbaşan ve û bê ka çi bi ser zîneta wî ve hatîye bihatin / 569
Rûwê çarem
- Di xuyanîya zînetên Mîr Şems El-Dîn Kûrê Şeref Xan de / 593
Kotayî / 603

PÊŞGOTINA WERGER

Xwendevanên hêja û berêz!
Bi dilxweşî û bextiyarî ve ez li ber destên we de vê wergerandina Şerefnama Şerfxanê Bedlîsî didim bidanîn. Ev jî bi karekî biçûkî xewnên zarotîya min ve tête biderkevtin. Ez dizanim, dê kur û kêmanîyên vê wergamdina hanê bêtin biderkevtin; jibervêjî ve ez hêvîya lêbuhurandinê ji Rexnevan û Rexnegîran ve didim bikirin. Ez hêvîdarim, ku di wergerandinên din de dê kur û kêmanî bi kêmtir ve bêtin bidîtin.
Berî vê wergerandina hanê di sala 1856 de Mele Mehmudê Bayezîdî ew ji bona zimanê Kurdî ve bi Zaravayê Kurmancî ve dayîte biwergerandin. Ev destnivîsta hanê li nik min de tête bidîtin. Min nikarîbû jê sûd ji xwe re bidate biwergirtin; jiber ku pir gotinên Erebî di nava wê de dihatin biderkevtin û hêjîbêtir ew bi dest ve hatibû binivîsandin û min pir dujwarî di xwendina destnivîsê de didate bidîtin.
Di 12 meha rojîya sala 1367 koçî de beramberî 19. 7. 1948 zayînê de Mohamed Elî Ewnî Şerefname ji bona zimanê Erebî dayîte biwergerandin. Min ji vê wergerandina hanê pir sûd ji xwe re dayîte biwergirtin.
Herwehajî wergeradnina Mele Cemîl Bendî Rojbeyanî bi zimanê Erberîyî çapkirî ve li Begdadê di sala 1953 de di nava destên min de dihate bidîtin. Min ji vê wergerandina hanê jî ve pir kar ji xwe re dayîte biwergirtin.
Di saia 1972 de Şerefname ji bal Hejar ve ji bona zimanê Kurdî zaravayê soranî ve hatîye biwergerandin û ew di sala 1973 de li Necefa Eşref de li Iraqê de hatîye biçapkirin. Herwehajî ji vê wergerandina hanê jî ve min ji xwe re kar dayîte biwergitin; tevî ku jî di vê wergerandina hanê jî de pir derçûn ji rêzanên wergerandinên zanistî ve têtin biderkevtin.
Wergerandina bi zaravayê kurmancî ve ji bal Zîya Avcî ve di sala 1997 de bi derengî ve di havîna sala 2001 de bi destên min ve hate bikevtin. Min jê kêm sûd ji xwe re date biwergirtin; jiber bigir wergerandina min di dawîya xwe de dihate bidîtin.
Min bingehê wergerandina xwe li ser Şerefnama Farsîyî çapkirî Tehran -dîmahê 1343 Xorşîdî (Hicrî) de ji bal Mohamed Ebas ve dayîte bidanîn.
Her Mervokî, yê ku ew vê nivîsta hanê dide bixwendin û bixwendekarîkirin, ji xwe re tevaya zanistî û zanebûna Şerefxanê Bedlîsî di zanistîya mêjûwê û baştirîn şêweyê nivîsandina wê de dide bidîtin. Şerefxanê Bedlîsî bi yekekî ve ji gewretirîn Nivîskarên Mêjûwê ve di rojhilat de tête biderkevtin. Wî şêweyê nivîsandina mêjûwa Rojhilat ji bingeh ve date biguhertin. Wî mêjû ji evsan û çîrokan ve û ji şêweyê nivîsandina mêjûyî Rojhilatî ve date birizgarkirîn. Dibustanên Mêjûyî nuh di Ewropa de û bi taybetî ve Elmanî bi dûr yanjî nêzîk ve bi vî şêweyê hanê ve mêjûwê didin binivîsandin û wetov jî lê didin bitemaşekirin.
Vî Gewreyê Hozanê mêjûwê tevaya zanebûna xwe di demeke nîşankirî de bi şêweyekî zanistî ve ji bona nivîsandina mêjûwa Kurd ve date bitirxankirin. Wî ronahîyeke pir ji bona ser mêjûwa Kurd, welatê wî, civaka wî û cihê wî ve di rojhilata navîn de date biavêtin. Tevaya Zanistvanên mêjûwa Kurdistanê dikarîn pişta xwe bi kanîyên wî ve bidin bigirêdan û ew jê pir sûd ji xwe re bidin biwergirtin, ji yên ku ew bi berî çarsed salî ve hatine binivîsandin.
Ez hêvîdarim û hêjîbêtir bendewarim, ku dê Kurd ji her roj bêtir ve ji xwe re li vî karê Şerefxanê Bedlîsî de bidin bitemaşekirin û jê serpêhatîyên girîng û giran ji xwe re bidin biwergirtin.
Mêjûwa me ji pêla Musulmantîyê ve bi cila buhuşta evsana Ereb ve hatibû bipoşandin. Hêjî Dujminên me him me ji zimanê me ve, himjî ji mêjûwa me ve, himjî ji dewlemendbûna welatê me ve û hêjîbêtir ji mirovanîya me ve didin bitalankirin. Wan didatin bixwestin, ku ew di bin navê Musulmantîyê de me bidin bibijavtin û bi mîna miletekî ve bidin biwindakirin.
Miletê, yê ku ew xwe, mêjûwa xwe û zimanê xwe dide binaskirin. biparastin û bipêşvexistin, nikare bête biwindakirin û binemankirin.
Ev miletê Kurd, yê ku ew ji pêla Somerî de ji berî pênc hezar sal ve di nava Kurdistana xwe de tête bijîyandin, li ser destên çepelên Rom, Ereb û Ecem de nayête biwindakirin, dê ew bi serxwebûna xwe ve bête bitac û bixelatkirin û dê ew bi darê zorê ve û bi hinera qanûnên jînê ve bi gîsnekî ve di nava nîvên çavên wan de bête biderkevtin.
Ez dixwazim li vê derê de tevaya sipasîya xwe ji bona Fewzî Ased ve bidim bipêşkeşkirin; jiber ku bi saya serê wî ve ev nivîsta hanê û tevaya nivîstên minî din jî hatine birastkirin.
Herwehajî ez hêvîdarim, ku dê ji vî karê hanêyî biçûk ve Keç û Xortên Kurdistanê jê sûd ji xwe re bidin biwergirtin.
Min tanî neha ev nivîstên hanê dane biwergerandin û binivîsandin û min ew bi şêweyên çapkirinê yan jî sêlikan ve dane bibelavkirin, ew jî evin:

- Barzanî û Tevgera Azadîxwazîya Kurd
1931-1958
Mesud Barzanî.
- Barzanî û Tevgera Azadîxwazîya Kurd
1958-1961
Mesud Barzanî
- Kurtîyeke Mêjûwa Kurd û Kurdistanê
Ji Destpêkirina Mêjûwê Tanî vê Rojê
Mohemed Emîn Zekî Beg.
- Mêjûwa Dewlet Û Mîmeşînîyên Kurd Di Pêla Musulmantîyê De.
Bergê Duwem Ji Kurtîya Mêjûwa Kurd Û Kurdistan-
Mohemed Emîn Zeki Beg
- Pirsiyarîya Kurd
Mêjûwa Kurdan û Neha Wan
(Civata Xweyîbûnî Kurdîyî Welatperwer)
Belavoka Pêncem
Dr. Bilêc Şêrkoh.
- Kurd
Rûnkirin û Dîtin
Kurd Nevîyên Mîdîyan
V. F. Mînoriskî
- Kurdistana Turkî di Navbera Herdu Cengan de
Profisor A. Hesretyan
- Der Barê Sitratîcîya Siyasî û Sipahî ya Tevgera Welatîyî Kurd -Temaşekirinek ji bona Mêj û Neha, herwehajî yekeke din ji bona Ayinde jî de-
Dr. Ismet Şerîf Wanlî
- Zanistîya Mêjûwê li Ewropa de, Felsefa wê, Şêweyê wê, Pêşkevtina wêna, Rûnkirinên li ser Mêjûwa Kurdistanê û Dîroknivîsandina Rojhilatê de
Dr. Ismet Şerîf Wanlî
- Tevgera Kurd di serdema nuh û neha de Akadimiya Zanistîya Yeketîya Sovyêtê û Akadimiya Zanistîya Ermeniya Sovyêtê; Mosko, di sala 1987 de
- Mîr
Nikolo Mikavili
- Peymana Civakî
Jean-Jacques Rousseau
- Pêşkevtina Sosyalistîyê ji Otopîyê tanî Zanistîyê
Friedrich Engels
- Rola Kar di Veguhertina Meymûnan de ji bona Merovan ve Friedrich Engels
- Manîfêsta Partîya komunist Karl Marx - friedrich Engels
- Derbarê Mafeyê Netewan di Nîşankirina Çarenûsa xwe de Lenin
- Sê Kanî û Sê Pêkhatinên Markisistîyê Lenin
- Zîneta ZimanTdi nava Heremên Kurdî de R. I. Tissabolov
- Li ser rêya azadîya Kurdistanê de
Çend bîr û baweri li ser hin rudanên siyasî de ji sala 1956 - 1975 de
Dr. M. S. Cuma
- Sî sal mêjûwa Komela Xwendevanên Kurd li Ewropa de
Dr. M. S. Cuma
- Li ser tirba Şêro de
Dr. M. S. Cuma

Dr M. S. Cuma
Berlin, Mahlsdorf, di 23. 4. 2002 de

Bi navê Xwedayê mehreban û dilovan ve

Di destpêka peyvê de divê supas ji bona wî Padîşahî re bête bipêşkeşkirin, yê ku pesnê wî li dilê rokan de bi mîna roja tîrêj ve ji bona zevî û esman ve tête biderkevtin. Di dawîya peyvê jî de divê supas ji bona Xwedanê Şikomend bête bikirin, yê ku hemû Payeberz û Serbilind li jêr dergehên wî de bi mil kêçkirinê û serkizkirinê ve serên xwe didin bitewandin.
Padîşahê, yê ku bi dengvedana peyvekê ve: „me hûn bi Afirvanan ve li erdê de dane bikirin“ û bi tîna serbilindî û hêjakirina Ademzade ve me hûn bi pêyên kursîya text ve dane bigihandin. Serdarê, yê ku wî guhpêdaneke pir mezin ji bona seruşta Merov pê daye bidan, ku wî di xanîyê lêdana ser pûl de „me rêzdarî li Ademzade de“ bi baştirîn pîvan ve lê dayite bikirin. Ew dikare desthilatîya Padîşahên Şikomemend ji Merovan di nava padîşahîyê de bide bibilindkirin; “me ew ji bona cihekî bilind ve date bibilindkirin“. Yê ku ew dikare alên Xewaqînên bextiyar li ser dever û heremên cîhanê de bi bilindtirîn fermandarîkirina welat û vekirina wan ve bide bihejandin.
Xwedayê take, yê ku destên Niyazmendan bi tenha ve ber bi baregehê şikodarîya wî ve têtin biberzkirin û ji wî pê ve karên wan bi kesekî ve nema tête bidîtin. „Me ew di ser pir kesan de dane bigirtin“. Heger çi jî ew bi rewalet ve li dîmen de bi bê paye, bi bê maye, bi bê ser û ber ve, bi şerpeze û perîşan jî ve têtin biderkevtin. Lêbelê bi rastî ve ew bi Padîşahê serberz û dilxweş ve têtin biderkevtin.
Her tu bi xwe ye, ku tu hinekan ji bona demekê dide biberzkirin û wan bi ser komekê ji wan de dide bizalkirin û tu ji bona derxistina ezmûne û belge pet ji bona wan dide bişelkirin. Serdemeke xwe tu bi wan re dide bibuhurandin û li Encam û akam de tu ji bona wan Pêmêrdi Cankêş dide binardin û wan ji guhera jîyan de dide biderxistin û guhera cîhanê li wan de dide bihelveşartin û wan ji bona dunya dinî tarîk dide bispartin û di roja ...

Şerefxanê Bedlîsî

Șerefname: Tarixa Kurdistanê ya kevn

Spîrêz Press

Spîrêz Press & Publisher
Șerefname: Tarixa Kurdistanê ya kevn
Şerefxanê Bedlîsî

Xwediyê Imtiyazê
Hafiz Qazî

Sernivîskar
Mueyed Teyib

Mafê çapkirinê parasti ye

Êraq – Kurdistan
Dohuk
Avahiya yekîtiya sendîkayên karkerên Kurdistanê
Qatê sêyem

Tel. 7225376 – 7222125

- Jimara weşanê: (155)
- Navê pirtûkê: Şerefnama Şerefxanê Bedlîsî
- Werger: Dr. M. S. Cuma
- Derhênana hunerî: Husên Senan Metîxan
- Berg: Beyar Cemîl
- Serperiştkarê çapê: Zagros Mahmûd
- Çapa: êkem
- Tîraj: (500) Dane
- Jimara Sipardinê: (174 ) li sala (2006)
- Çapxanya Wezareta Perwerdeyê / Hewlêr
- Weşanxaneya Spîrêz

Sharafnama (Kurdernas aldre historia) av
Sharaf Khan Badlisi
ISBN: 91-89014-29-4
APEC