Dayika bedbext ezim Kurdistan
Xwendevanên gıranbıha,
lı pışti pırtûka mına " Destana Diroka Kurd û Kurdıstan" û " Hiroşima Duwem Helebce " ev a pırtûka mına sêyem ê a helbestan. Ango beri ev pırtûkê de du pırtûkên mınên helbestan hatıbûn çapkırın û weşandın. Lê sed mıxabın ku ew herdu pırtûkên mın ewqas lı nav gel de belav nebûn û negihiştın destên xwendevanên Kurd û Kurdıstan. Lê ez hêvi dıkım lı pêşerojan de ev pırtûkana bıgihijın destê xwendevanên Kurd û lı nav gel de belav bıbın û gelê Kurd ev pıtûkana bıxwine. Bı taybeti xwendevan û kesên " Wêjehez " kesên " Torevan " ev pırtûkana bı dıl bıxwinın....
Naverok
Pêşgotın / 5
Gazinek jı bı dıl
Ka Kurdıstan? / 10
Çarinên şiretan jı bona PKK
Kurd û Kurdıstan / 15
Bese, bese bırakuji / 31
Kesên gemarin / 36
Bang û gotınên Pêşmergan / 39
Kurte jiyana mın / 46
Pırsin jı Xwedê ra / 53
Ev e jiyan / 57
Çıra em lı bın destanın? / 59
Megre dılo / 61
Hesret / 65
Jı bona cangoribûna Dr. Said
Şerefkendi û hevalên wi
Em birnakın / 68
Ahmed'ê Xani gazi me dıke / 71
Karên dıjmın û şiretên mın / 73
Jiyan û cihan / 81
Ezım Kurdıstan / 82
Kurdo tu guh bıde ser mın / 102
Şêrê kal / 106
Bırakuji / 107
Ez xemginım / 112
Gazina Kurdperweran / 113
PÊŞGOTIN
Xwendevanên gıranbıha,
lı pışti pırtûka mına " Destana Diroka Kurd û Kurdıstan" û " Hiroşima Duwem Helebce " ev a pırtûka mına sêyem ê a helbestan. Ango beri ev pırtûkê de du pırtûkên mınên helbestan hatıbûn çapkırın û weşandın. Lê sed mıxabın ku ew herdu pırtûkên mın ewqas lı nav gel de belav nebûn û negihiştın destên xwendevanên Kurd û Kurdıstan. Lê ez hêvi dıkım lı pêşerojan de ev pırtûkana bıgihijın destê xwendevanên Kurd û lı nav gel de belav bıbın û gelê Kurd ev pıtûkana bıxwine. Bı taybeti xwendevan û kesên " Wêjehez " kesên " Torevan " ev pırtûkana bı dıl bıxwinın.
Xwendevanên hêja, bı taybeti mın xwast ku ez hemû navên bajarên Kurdıstan lı nav çarinên helbestan de jı xwendevanan bıdım naskırın. Jı bona ev ji mın ew nexşa ku Enstıtûya Kurdi a Paris'ê derxıstıbû, jı xwe ra kır rêber û lı gor ew nexşa Kurdıstan mın navên hemû bajarên Kurdıstan nıvisand û lı nav çarinên helbesti de ani ber çavan. Bıbe ku hın nav jı wera xerib bên; lê salıxdana mın jı wera, dıvê hûn lı ew nexşa ku Estıtûya Kurdi a Paris'ê derxıstiye lı ew nexşê bınhêrın û navên kevn û ên nû lı hev cûda bıkın.
Lı mılê dın de, mın naverok û babetên ev pırtûkê hemû lı ser bûyer û qewımandınên welêt û bın kes û tıştan de nıvisin. Ango mın lı gor neveroka bûyer û qewımandınan ev çarinana nıvisandıne. Ev çarinana hemû lı kûrahiya dılê mın de derketıne, bıbe ku lı hın kesan xweş ney û hın kes neecıbinın, rexneyê mın ji bıkın. Lê ez bawerım hın kes ji hezbıkın û bıecıbinın. Jı ber ku mın hın çarinan de pesna hın rêber û serokên hêzên Kurdıstan kıriye, lı hın çarinan de ji, mın bı tûji rexne lı wan gırtiye, lı dıji kar, kırın, çalaki û tekoşinên wan derketıme. Ango lı hın çarinan de ez pesna wan dıkım, lê lı hın çarinan de ji, ez bı tundi û tûji dıçım ser wan, rexneyên wan dıkım, lı dıji tevgerên wan derdıkevım. Jı bona ev ji, ez hêvi dıkım hûn xwendevan mın tawanbar nekın û lı dıji ev gotınên mın û çarinên mın dernekevın û nebêjın " ev çı dubendiye?". Çawa ku hûn ji dızanın, jiyan bı xwe ji dubendiye. Jı ber ku em mırov lı nav dubendiyan de dıjin. Jı bona ev ji, mırov carna karên qenc û baş dıke, carna ji kar û berên ne baş û bêt erêni dıke. Bı kurtasi em lı nav ev du tıştan de dıjin " bedi û qenci ". Serok û rêberên me gelê Kurd ji, lı dirokê de heya roja iro, carna kar û berên qenc kırıne, carna ji kar û berên ne baş û bêt erêni. Bı taybeti lı mêj de heya roja iro, kar û berên serok û rêberên gelê Kurd, pırani ne baş û bêt erêni bûne, iro ji disa serok û rêberên me carna ew kar û berên ew serokên kevn û diroki û feodal dıkın; heta gegana lı wan pırr derbaz ji dıbın, hun ji lı ev qurna bistan de, ku mırovati êdi derketiye ser esman û hiva qedim.
Xwendevanên xoşewist,
lı ozanti ji karbendiyek bı taybetiye. Çawa ku herkes nıkarıbe bıbe bıjijk, sexmankar, hunermendeki nav û deng, her usa ji herkes nıkarıbe bıbe hozan, nıkarıbe bıbe dengê gelê xwe û mırovatiyê. Bı ev gotınan qesta mın ew nine ku ez pesna xwe bıkım û jı wera bıbêjım " ez hozaneki nav û dengım û dengê gelê Kurdım, felan, bêvan. Na, ebeden ez ev tışti nabêjım û ez ew kesa ji ninım. Lê tıştê ku ez dıxwazım bıdım zanin, ew ji pıçeki gırêdayiyê ev karbendiya hozantiyê ye. Hemû hozanên cihan sırûşên -ilham- xwe lı bûyer û qewımandınan, lı evini, giri, şini û bedbextiyan de dıstinın; evini û bedbextiyên dılê xwe dıkm stran, dıkın dilok, dıkın muzik berdıdın dıkın devên dengbêj û stranbêjan. Ew hisên xwe dıkın helbes pêşkêşe gelê xwe û mırovatiyê dıkın. Bı kurtasi hozan qet bêt sırûşt nıkarıbe helbest û tışteki weka helbestan bınıvisine. Ez bı xwe ji usa me. Mın beri de ji, lı pırtûkek xwe de gotibû, iro disa ji ez jı we xwendevanan ra bıbêjım; ez ne hozaneki nav û dengım. Lı nav hemû hozanên gelê Kurd de, ez ji hozaneki pıçûkım. Ez hemû sırûştan lı bûyer û qewımandınan de dıstinım. Ango her bûyer û qewımandınêk sırûşteki dıke dılê mın, ez ji lı gor ew bûyer û qewımandınan, bı xwe bı xwe ra dıkıme mırre-mırr, lı ew hisên xwe ra meqam û awazeki ji çêdıkım û helbestan dınıvisinım. Hekê ku ez jı bona bûyer û qewımandınan awazeki nebinım, bawer bın ez nıkarıbım helbestan bınıvisinım. Ango ez usa helbestan dınıvisinım. Jı bona ev ji, mın hemû bûyer û qewımandınên welêt, tevgerên hêzên Kurdıstan û tevgerên kesan bı ev şıkli va kırın helbest. Pıraniya helbestan dırêjın; çarin her zêdene, lê dıvê hûn jı bona ev mın bıborinın. Mın nexwast ku ez bûyer û qewımandınan nivçe bıhêlinım.
Belê, mın lı jor de got, ku mın lı çarinên xwe de rexneyê serok û rêberên gelê Kurd kıriye. Erê rasti ji ev e. Ev realita gelê me û serok û rêberên me Kurdane. Lê dıl dıxwaze ku êdi serok û rêberên me dev jı ew şaşıti û xelıtên xwe berdın. Wexta ku şaşıti kırın ji -ku ev mısogere- dıvê xwe zû serast bıkın û lêborandına xwe lı gelê xwe bıxwazım. Ango çu mırovek sedi sed bêt kêmasi nabe, ev ne keyse ji. Lê mırov ku hewl bıde û bı dıl de ji bıxwaze, şaşıti û xelıtan her kêm dıke. Daxwazıya gelê Kurd lı serok û rêberan ji ev e. Dıvê êdi ew xwe serast bıkın, dev lı şaşıti û xelıtan berdın, xwe nûjen bıkın, bıbın kesên demoqrat, kesên gelhez, kesên xoşditi. Zira ew lı hember xwe de êdi kesên usa pırr dıbinın, lı qurna heftan, dewra pêxamberan de, lı dewra Nemrût de ji najin. Lı Tırkên esl Moxol û Ereb'ên qûmıstanan bınhêrın û rengên xwe bıguhêrinın û rengeki demoqrat û xudan toleransi bıstinın. Ango serok û rêberên me ên iroin, ewên rêberên " Rızgariya Kurdısatan " şaşıti û xelıtên rêber û serokên diroki baş dızanın. Dıvê êdi lı wan dersan bıstinın. Dıvê nebin mina İdrisi Bitlisi. Weka Yezdan Şêr nekın, nebın kesên dozfıroş, nebın Kamûran İnan, Hikmet Çetin û Ziya Gokalp. Ma heya kijan rojê em Kurd usa lı bın destên çar dewlet û sê nıjadên har de bıjin? Ma jı mera û ew rêberên mera şerm nine?. Ango çıye ewqas ezoti û ezoti. Rêber û serokê bı dıl ew e ku bıbe rêber û serokeki rastin, mafê gelê xwe bıde pêş mafê xwe ê xwanasi, ango şexsi, ku ew kesa bıbe rêber û serokê rasti û qedırbılınd.
Bı kurtasi ez lı hın çarinan de lı dıji bırakujiya me Kurdan derdıkevım, rexneyê Celal Talabani, Mesût Barzani û Avdıla Ocalan dıkım. Bı rasti ji hêzên ev kesan gelek xwina hevûdu rıjandın, bûn sedema bırakujiyê, dıjmınati lı nav gel de her zêde kırın, ku ev bırinana bı hêsa i nayên pêçan û bı hêsa i ji nayên birkırın. Helbet berpırsiyarê ew bırakuji ji pêzanın, dıvê em bı tundi rexneyên ew bırakujiyê bıkın, dıji ew tevgerên bêt erêni derkevın, ku ew hêzana ji carek dın ew karê bêt erêni nekın û nebın pêşrewê bırakujiyê. Dıvê ew êdi dest jı rıjandına xwina bıratiyê berdın, hêzên xwe lı hember çar dıjmınan bı kar binın, ku ew serkevın, gelê xwe azad, welatê xwe ê nav Kurdıstan ji rızgar bıkın, dewletek xudan dad, karbıdestek demoqrat damezrinın. Bıla yek bıbe "Serokkomar" yek ji bıbe "Serokwezîr". Bıla gıramiyê bıdın hevûdu, bıbın hezkıri û dostên hev, jı hevra bıbın yar, ku bı hêsa i jı dıjmınan ra nebın nêçir û gelê Kurd telef nebe.
Xwendevanên hêja, dıvê jı bona ev gotın û şiretên mın, hûn mın bıbaxşinın. Zira ez ji Kurdeki welatparêzım, heqê mın ji heye ku ez lı dıji şaşıtiyên hêzên Kurdıstan û serokên wan hêzan derkevım û rexneyê ew şaşıtiyan ı. Çawa ku hûn ji dızanın lı ev salên dawin de, ango lı pışti sala 1975'an, heya sala 1994'an gelek bûyer û qewımandınên bı xwin lı ew welatê me ê nav Kurdıstan de cih gırtın, xwina deh hezaran hat rıjandın. Bı deh hezaran zarok sêwi, xwışk û dayıkên me ji bı, her hejar, pêrişan man. Ango gel t me ê reben û belangaz qet rojek xwe a baş û qenc neditiye. Her tım gıri û şin, kuştın û xwin jı mêra bûye xelat. Gelo ev qedera me Kurdane?. Na, ez bawer nakım. Her çıqas ku Erdnigariya me lı ciyeki heri ne baş de be ji, disa sedama ev rewşa me, nekoki, çavnebari û bêt yekîtiya meye. Ango em nebûne yarên hev. Pırr caran em bûne yarê dıjmınan, me bı destên dıjmınan va bırayên xwe kuştıne, tola xwe a nalet, a feodaliyê standiye. Bı taybeti serokên eşirên me ev kara kırıne, lê iro ji disa hın serok dıxwazın ku ew karên xwe ên nebaş bıkın, lê dıvê em fersendê neden ew bêbextan. Dıvê êdi em bıbêjın " Bese ev xelıtên we, besê evqas bındesti, bese ev xulamti û berdesti, bese, bese ev bırakuji ".
Belê, xwendevanên delal,
êdi ez dawiya ev gotınên xwe binım. Zira zıkê mın bı ev kulan va tıji bûye, kulan nêm gırtiye, ez naxwazım der bıkım. Lewra wê her bıkın bıdın. Dıl û kezewa dayıka me a nav Kurdıstan ji, hezar cari lı dıl û kezewa mın bêtır kul û bırin bûne, jı bona şaşıti û xelıtên kurê wê ew bûye dayıkek dılbırin û dayıkek bedbext. Ango gelek kurên ew dayıkê bêbext derketıne û dılê dayıka xwe dax kırıne, bûne yarê neyaran, bûne sedema bırakujiyê. Jı bona ev bû ku mın navê ev pırtûka xwe dani " Dayıka bedbext ezım Kurdıstan ".
Lı hêviya bextewariya ew dayıkê.
Rıza Çolpan
Dayika Bedbext
Ezım Kurdıstan
Weşanên Dersim
Weşanên Dersim: 5
Çapa yekem: Çıleyê paşin 1995
Adres:
Rıza Çolpan
33 Villiers Str.
Merrylands 2160
Sydney/Australia
