Bir toplum içindeki bireylerin ve cinslerin ilişkilerini belirleyen asıl etkenler; o toplum düzenini biçimlendiren üretim ilişkileri ile o toplumun kültürel-inançsal yapılanmasıdır. Kürt toplumu Milattan önce ve sonra, hatta günümüze kadar genellikle hayvancılıkla ve tarımla geçiniyor. Hayvancılık çoğunlukla ortak mülkiyeti ve ortak üretimi de beraberinde getiriyor. Modern anlamdaki hayvan besi çiftliklerinin bulunmadığı Kürdistan'da ve Anadolu'da, zorunlu olarak hayvan besi ve yayılım alanları olan meralar ortak kullanımdadır. Öte yandan, küçük üreticiler biraraya gelerek ortak hayvan sürüleri oluşturur ve birarada üretim yaparlar. Bu iş, doğal olarak kadın ve erkeklerin birlikte çalışmasını getirir. Aynı şey, aşağı yukarı tarımsal üretimde de ge-çerlidir. Bu üretim ilişkisi zorunlu olarak kadını, çalışma yaşamının içine çeker ve dinin toplumsal yaşam gerçeğine uymayan katı kurallarına uymasını engeller. .....
İçindekiler
Önsöz / XIII
I. Kesim I. Bölüm: Geçmişten Günümüze Kürt Kadını a – Giriş / 3 b - Anadolu ve Mezopotamya Mitoloji ve Uygarlıklarında Kadın / 5 c - Kürtler'de Anaerkillik / 12 ç- Melek Kültüne Bağlı Kürtler'de Kadın / 17 d - Batı Literatüründe Kürt Kadını / 24 e - Kürtçe ve Türkçe Eserlerde Kürt Kadını / 37 f - Günümüzde Kürt Kadını / 43 g - Meşhur Kürt Kadınları / 49 ğ - Halk Şarkılarında Kürt Kadını / 52
II. Bölüm: Kırım Savaşı'nda Bir Kürt Amazonu: Kara Fatma a - Kırım Savaşı Öncesi ve Sonrasında Osmanlı-Kürt ilişkileri / 61 b - OsmanlI'da Bir Dönemeç: 1853-1856 Kırım Savaşı ve Kürtler / 67 c - Kürtler'de Savaşçı Kadın Tipleri ve Bir Örnek: Kara Fatma / 73 ç - Batı Literatüründe Kara Fatma / 76 d - Türk Literatüründe Kara Fatma / 80 e - Kürt Literatüründe Kara Fatma / 83 t - Sözlü Kaynakların Anlatımıyla Kara Fatma / 84
III. Bölüm: Kürt Kadını Üstüne Kaynakça Kaynaklar / 91
II. Kesim Belgeler 1 - Kürt Aşiret Lideri Kara Fatma Hanım İstanbul'da Osmanlı Sultanı ile Görüşüyor (1854) / 109 2 - Kürt Aşiret Reisi Kara Fatma (1867) / 114 3 - Kürt Kadınlarının Eşkıyalığı (1870) / 116 4 - Kürtler'in Göçebe Yaşamı ve Kadın (1881) / 118 5 - Kürt Kadınları (1891) / 126 a) Statüleri ve Uğraşı Alanları / 126 b) Aile Gelenekleri / 137 c) inançları / 140 d) Halk Şiiri ve Halk Öyküleri / 148 6 - Kürt Keldaniler'in Düğün Gelenekleri (1896) / 171 7 - Kürtler'de Düğün Törenleri (1897) / 176 8 - Yezidîler'de Düğün Gelenekleri (1897) / 179 9 - Kürtler'de Kadın Meselesi (1913) / 183 10 - Kürt Kadınları (1914) / 186 11 - Kara Fatma: Osmanlı Kadınlığında Cevher-i Hamaset (1915) / 191 12 - Kürd Hanımı (1919) / 194 13 - Kürd Kadınları Teâli Cemiyeti (1919) / 198 14 - Kürt Kadını (1927) / 203 a - Giriş: Kürtler / 204 b - Batı Kafkasya Kürdistan ı / 211 c - Kürtler'de Ateş Kültü / 216 ç - Kürtler'in Dili / 217 d - Kürtler'in Dini / 217 e - Kürtler'in Toplumsal Yapısı / 218 f - Sovyet Öncesi Batı Kafkasya Kürt Kadını / 220 g - Sovyet Kürt Kadını / 223
15 - Kürt Misafirperverliği ve Ezdinan Aşiret Reisi Bir Kadın: Fatma (1932) / 233 16 - Kürt Kadını / 236 a - Giriş / 236 b - Küçük Bir Kızın Yaşamı / 238 c - Nişanlı Kız / 239 d - Evlilik / 239 e - Siyasal Yaşam / 242 17 - Kürt Kadını ve Sosyal Rolü (1936) / 244 18 - Meşhur Kürt Kadınları (1945-47) / 249
[1 - Esma, 2- Emetullah, 3- Umu Muhammed, 4- Cuveyriye, 5- Cuveyriye, 6- Hayran Hanım, 7- Hanzad, 8- Hatun, 9- Devlet Hatun, 10- Rebia Hatun, 11- Zümrüt Hatun, 12- Zühret Hatun, 13- Zeynep Hatun,14- Sit-el-Şam, 15- Sit el-lrak, 16- Sakine, 17- Sırrî Hanım, 18- Şah Hatun, 19- Şöhret el-Dineweriye, 20- Safiye (Dey-fiye) Hatun, 21- Ayşe ismet el-Teymuriye, 22- Adile Hanım, 23- Azra Hatun, 24-Gaziye Hatun, 25- Fatma Hatun (Bu adla 6 kadın), 26- Kara Fatma, 27- Outlumek, 28- Mah Şeref Hanım, 29- Melike Hatun, 30- Munise Hatun, 31- Munise Hatun, 32-Nesib Hatun, 33- Huvadad Hatun] 19 - EI-CabarFden Ek İsimler (1969) / 261 [34 -Ahter, 35-Ate Han, 36- Bira Helim ve Meha Nergiz, 37-Emine Hane Oaraçivari, 38- Hafse Hane Naqib, 39- Halime, 40- Hatu Hurşidî, 41- Hatu Şanaz, 42- Hazine, 43- ismet Qazi Muhammed, 44 - Keçe Neğedeyi, 45- ûedem Heyr Feyli, 46- Leyla Bedirhan, 47- Meryem Han, 48- Mihriban Bervarî, 49- Perviz, 50- Rewşen Bedirhan, 51- Velye Hanım Erdelanî, 52- Zeriye Yusub] 20 - Kürtler'de Aile Yaşamı (1961) / 268 a - Kadının Yeri / 268 b - Evlilik / 271 c - Doğum / 275 21 - Kürtler'de Evlilik (1961) / 280 a - Aile Yapısı / 281 b - Düğün Hazırlığı / 286 c - Evliliğin Tanımı / 300 22 - Kürtler'de Aile Yaşamı (1966) / 311 a - Kürdistan'da Aşkla Oyun Oynanmaz / 311 b - Evlilik ve Nişan İçin Hazırlıklar / 313 c - Düğün / 316 ç - Kürt Evi / 319 d - Beşiğin Etrafında / 320 e - Çocuklar ve Çocuk Yetiştirme / 325 23 - Batı Seyahatnâmelerinde Kürt Kadınının Glyim-Kuşamı ve Takıları / 327 24 - Kürdistan'da Kadının Rolü ve Aile Hayatı (1992) / 333 a - Giriş / 333 b- Askerlik / 333 c - Politika / 335 ç - Din / 335 25 - Kürtler'de Kahraman Savaşçı Kadın Tipleri (1997) / 338 26 - Sonsöz Yerine: Gazıya Jina Kurd (Kürt Kadınının Çağrısı) / 344 27 - OsmanlI ve Batı Fotoğraflarında Kürt Kadını / 349 28 - OsmanlI Kartpostallarında Kürt Kadını / 373
Görsel Ürünler Dizini
I. Kesim
I. Bölüm 1 / Mitolojide Amazonlar 2 / Doğu edebiyatında savaşan kadın: Gülşah savaşıyor 3 / Milattan önceki Kürt kadını ve erkeği 4 / Geçmiş çağlarda Mezopotamya'da kadın-erkek ilişkileri 5 / Davulcular eşliğinde savaşan Kara Fatma ve adamları 6 / "Şehnâme"de müzik eşliğinde savaşanlar 7 / Bir Kürt kadın gerilla
II. Bölüm 8 / Kırım Savaşı aşamasında Çukurova bölgesinde Kürt aşiretleri ve Türkmen oymaklarını gösterir harita 9 / Kürdistan kahramanı Kara Fatma İstanbul'da 10 / Kürdistan kahramanı Kara Fatma 11 / Bir "başıbozuk” gönüllü tipi 12 / Varna'da müttefik kuvvet komutanlarının müzakeresi 13 / Kara Fatma'nın konakladığı Davutpaşa Kışlası 14 / Kara Fatma'nın görüştüğü Padişah Abdülmecid 15 / Kara Fatma'nın görüştüğü Serasker Rıza Paşa 16 / Kara Fatma'ya ilişkin ilginç gözlemler aktara İngiliz Amirali "Müşavir-Paşa" Slade 17 / 1853-56 Osmanlı-Rus Savaşı'nın tüm cephelerini gösteren harita 18 / 1854'te Sivastopol 19 / Sivastopol cephesinde katkı sunan Rus kadınları 20 / Savaş sonrası Paris'te 1856'da yapılan Barış Anlaşması 21 / Sivastopol Destanı'nda "Muharebe-i Kara Fatma" 22 / OsmanlI Arşiv belgelerinde Asiye Hanım 23 / Kara Fatma'nın soyundan gelen "Fataraş" ailesinden bir grup
II. Kesim
Belgeler 24 / Kara Fatma Hanım, Kürt süvarileriyle İstanbul'da 25 / Kürt süvariler İngiliz basınında 26 / Kürt Prensesi Kara Fatma Fransız basınında 27 / Amazon Kürt kadını 28 / Kürt kadınları 29 / Kürt amazonu Kara Fatma, Avusturya basınında 30 / İtalyan literatüründe Kürt kızı 31 / İtalyan literatüründe evli Kürt kadını 32 / Fransız literatüründe Kürt kadını 33 / Fransız literatürüne göre "Harem"de Kürt kadını 34 / Yezidî Kürt kadınları 35 / Bir Yezidî çift 36 / Sardarbulak'ta Kürt kızları 37 / Yaylada kadınlar ve erkekler 38 / Yaylada keçi sağımı 39 / Mezopotamya'da kadın-erkek ilişkileri 40 / Asuri-Kaldeliler’de düğün töreni 41 / Kürt kadınlarının dansı 42 / Bir düğünde Kürt kadınlarının dansı 43 / Örtülü Kürt kadını 44 / M.S. 4. Yüzyılda Kürt ailesi 45 / Ermeni ve Kürt yerlileri 46 / Toroslar'da yaşayan halklardan insanlar 47 / Kürt Prensesi Kara Fatma, Alman basınında 48 / Kürt kadınına ilişkin önemli yazılarıyla bilinen Kürt aydını Memduh Selim Bey 49 / Kürt Kadınları Teali Cemiyeti Nizamnâmesi'nin kapağı 50 / Göçebe Kürt çadırının içi 51 / Kürtler'de yayla yaşamı 52 / Kafkaslar'da bir Kürt kadını: Fatma Hanım 53 / Kafkaslar'da bir Kürt kadını: Güllü Hanım 541 19. Yüzyıl sonlarında Kafkaslar'da Çiçanlı Kürt kadınları 55 / 19. Yüzyıl sonlarında Kafkaslar'da Peçaralı Kürt kadınları 56 / 19. Yüzyıl sonlarında Kafkaslar'da Radki Kürt kadınları 57 / 19. Yüzyıl sonlarında Ermenistan'da Kürt kızları 58 / Yezidî aşiret lideri Meyan Xatûn 59 / Muş yakınlarından bir Kürt kadını 60 / ip eğiren Kürt kadını 61 / Yabancı bir gezgini ağırlayan Kürt kadını 62 / Kürt kadınları çeşme başında 63 / Fransız literatüründe Kürt kadınları 64 / Caf aşireti lideri Adile Hanım, İngiliz diplomatlarla 65 / Alişer'in eşi Zarife Hanım 66 / Amuda'dan bir Kürt kadını 67 / İlginç giyim ve takılarıyla Kürt kadın ve erkek tipleri 68 / Kadınlı-erkekli Kürt tipleri ve kostümleri 69 / Kermanşah dolaylarında Kürt gelini 70 / Kilim dokuyan Kürt köylü kadınları 71 / Yayık yayan Kürt köylü kadını 72 / Kürt dansı (çûpî) 73 / 20. Yüzyıl başlarında Sanandaj'lı Kürt ailesi 74 / Düğün alayını izleyen atlı Kürtler 75 / Ermenistan'da Kürt kadınlarının dansı 76 / Çeşme başında Kürt kadınları 77 / Van-Çatax yöresinden bir aile 78 / Kadınlı-erkekli Kürt tipleri 79 / Kadınlı-erkekli Kürt tipleri 80 / Caf aşiretinden bir aile 81/ Kürt kadınları <: 82 / Urfa-Diyarbakır arasında yaylada kadınlar ve erkekler 83 / Ararat'ta Celâlî aşiretinden kadınlar, erkekler ve çocuklar 84 / Dul Kürt kadını 85 / Çeşitli takı özellikleriyle "Doğulu" kadın 86/ Tipik başlığıyla bir Kürt kadını 87 / Çeşitli takı özellikleriyle Kürt kadınları 88 / Tereyağı üreten Burukî kadınları 89 / Kürt kadın ve erkekleri toplu halde 90 / Çatışmada bir Kürt kadın savaşçı
Albüm
27 - Osmanlı ve Batı Fotoğraflarında Kürt Kadını 91 / Kürt kızı 92 / Sivas yöresinden Kürt kadını 93 / Harputlu Kürt kadını 94 / Yozgat yöresinden Kürt kadını 95 / Palulu Kürt kadını 96 / Sarıkayalı Kürt kadını, Türkmen kadını, Burdurlu Ermeni kadın 97 / Doğu güzeli 98 / Gotni'de genç Kürt kadını 99 / Dört Kürt kadını 100 / Yezidî Kürt kızı 101 / Kürt kadın tipleri 102 / Cellala'da Kürt kadınları 103/ Diyarbekirli Zaza Kürt kadınları 104 / Caf aşireti lideri Adela Xanım konuklarıyla 105 / "Doğulu" genç kadın 106 / 1890’da bir Kürt köyü ve kadınlar 107 / Kuzeydoğu Mezopotamya'dan Kürt kadınları 108 / Maraş bölgesinde Kızılbaş-Kürt kadınları 109 / Antitoroslar'da Kürt kadınları 110 / Binboğalar'da Kızılbaş-Kürt kadınları yaylada kilim dokurken 111 / İran'da Puşt-i Kûh bölgesinde Kürt kadınları
28 - Osmanlı Kartpostallarında Kürt Kadını 112 / Bir Kürt kadını (Yekî ez nisvane Kürdiye) 113 / SivaslI Kürt kadını 114 / Doğulu güzel 115 / Yün eğiren Kürt kadını 116 / Dersimli ve Gergerli Kürt kadınları 117 / Mezopotamya'da Süryani kadınlar 118 / Suriyeli Kürt kadını 119 / Genç Kürt kadını 120 / Suruçlu Kürt kadınları 121 / Kürt prensesi Kara Fatma (Kürt cengâverlerinden Kara Fatma) 122 / Şam'da bir Kürt ailesi 123 / Zaza/Kürt kadın ve erkekleri ortaklaşa iş yaşamında 124 / Keçi sağan Kürt kadını 125 / Sakız pazarlayan kadınlar 126 / Kürt Beyi (iki kadın arasında) 127 / Kürt dansı 128 / Mezopotamya'da Kürt kadınlarının dansı
ÖNSÖZ
Bir toplum içindeki bireylerin ve cinslerin ilişkilerini belirleyen asıl etkenler; toplum düzenini biçimlendiren üretim ilişkileri ile o toplumun kültürel-inançsal yapılanmasıdır.
Kürt toplumu Milat’tan önce ve sonra, hatta günümüze kadar genellikle hayvancılıkla ve tarımla geçiniyor. Hayvancılık çoğunlukla ortak mülkiyeti ve ortak üretimi de beraberinde getiriyor. Modern anlamdaki hayvan besi çiftliklerinin bulunmadığı Kürt coğrafyasında ve Anadolu’ da, zorunlu olarak hayvan besi yayılım alanları olan meralar ortak kullanımdadır. Öte yandan, küçük üreticiler biraraya gelerek ortak hayvan sürüleri oluşturur ve birarada üretim yaparlar. Bu iş, doğal olarak kadın ve erkeklerin birlikte çalışmasını getirir. Aynı şey, aşağı yukarı tarımsal üretimde de geçerlidir. Bu üretim ilişkisi zorunlu olarak kadını, çalışma yaşamının içine çeker ve dinin toplumsal yaşam gerçeğine uymayan katı kurallarına uymasını engeller.
İslamiyet' in benimsenmesi ve feodal mîrliklerin oluşmasından sonradır ki, özel mülkiyetin yaygınlaşması ve İslâmî ümmetçi düşüncenin etkisiyle kadın sosyal yaşamdan giderek çekilir ve erkek, yaşamın her alanında başat cins konumuna gelir. Feodal ilişkiler ve onun ideolojisi olan ümmetçi düşünce, bunun en büyük etkenidir. Hamidiye Alayları olgusu da, kadın-erkek ilişkilerini olumsuz yönde etkileyen önemli bir faktör olur. Bu nedenle İslami öğretilere bağlı Kürt topluluklarıyla, İslamdışı öğretilere bağlı (Alevî, Ahle Haq ve Yezidî gibi) Kürt toplulukları arasında karşı cins yani kadın-erkek ilişkileri açısından belirgin farklar vardır. Bunu, İslamiyet’ten önceki Kürt toplumu ile İslamiyet sonrası Kürt toplumunu karşılaştırdığımızda da rahatlıkla görüyoruz.
Sözgelimi Kürtler’ in geçmişte bağlı bulunduğu Zerdüşt düşüncesi ile onun güçlü ve yenilikçi devamı niteliğindeki Mazdekçilik öğretilerinde, kadın-erkek eşitliğini esas alan bir anlayış vardır. Hatta Mazdek öldürüldükten sonra karısı Hurreme, onun yerine geçerek düşüncelerini yaymaya devam ediyor. Peşine takılanlara Hurremdin adı veriliyor. Hurremdinliler, İran-Kürdistan-Mezapotamya bölgelerinde geniş alanlara dağılarak bu öğretiyi yayıyorlar. Bugünkü Alevilik’ le Ahle Haqlık’a ve Yezidilik’e damgasını vuran birçok düşünce, kaynağını onun kuramcısı ve isim-anası olduğu Hurremilik’ ten alıyor.
Alevî, Ahle Haq ve Yezidî Kürtler’ de dini töre ve törenler kadın ve erkeklerce birlikte yapılır. Alevî ve Ahle Haq gibi« Melek Kültü» ne bağlı topluluklarda, Kürt kadınının önemli bir rolü vardır. Bu öğretilerde toplumu yönettiğine inanılan Kırklar Meclisi’ nin (Çihiltan) 40 üyesinden 17’ si kadındır. Öte yandan, 2O.yüzyıl başlarında faaliyet gösteren dini lider Nimetullah Ceyhunâbâdî’ nin beraberindeki 1145 sûfînin yaklaşık 500’ ü kadın olduğu gibi; Ahle Haq (Yarsanizm) dininin kutsal metinlerinden bazıları da Mama Nergiz Şahrazuri gibi kadınlarca yazılmıştır.
Cem (Cıvvat) ve Sema gibi Alevî törenleri kadın ve erkeklerle ortaklaşa yapıldığı gibi; şiirin ve şairliğin horlandığı İslami öğretilere karşılık Alevî ve Bektaşî topluluklarında birçok kadın şair de yetişmiş ve bunların sayıları Batılılaşma hareketiyle birlikte artmıştır. İslamiyetin etkisine girmeden Kürt toplumunda kadınların da tıpkı erkekler gibi, ekonomik ilişkilerin yanısıra politikada, dinde ve askerlikte görev aldıklarını görüyoruz. 19.Yüzyılda mîrliklerin çözülmesinden ve Kürt halkının OsmanlI’ya başkaldırmasından sonra, kadının yeniden savaş ve politika sahnesine çıktığı görülüyor. 19.Yüzyıla ilişkin Batılı seyahatnameler; Kürt kadınlarının ustalıklı at biniciliğinden ( süvarilik ) ve savaşçılığından övgüyle söz ederken; onların komşu halkların kadınlarına oranla daha özgür olduklarını vurguluyorlar.
Batıklar, geçmiş yüzyıllarda Kürt kadınına daha çok ekzotik ve romantik bir ba-kışaçısıyla yaklaşmış, Kürtler’ in de içinde yer aldığı Doğulu aydınlar ise kadını adeta esgeçmişlerdir. Bundan dolayı da başta Kürt kadını olmak üzere Doğulu kadın konusunda bir literatür eksikliği ve bellek zayıflığı yaşanmıştır. Bu nedenle, bu çalışma bir bakıma insanların belleklerini yeniden tazelemeyi ve kadın konusunu yeniden bilince çıkarmayı amaçlamaktadır. Esas olarak «Geçmişte Kürt Kadını» üzerinde yoğunlaşan çalışmaya, Batılı gezgin ve araştırmacıların kimi ilginç makaleleri eşlik etmektedir. Çünkü, Doğulu aydınlarca çoğu kez görmezlikten gelinen «Doğulu kadın» olgusunu da öncelikle Batıklar gündeme getirmiştir.
Konuyu ete-kemiğe büründürmek amacıyla, başta gravürler olmak üzere Kürt kadınına ilişkin birçok eski görsel ürüne de metin içinde yer verilmiştir. Eserin sonuna ise, Kürt kadınına ilişkin OsmanlI fotoğraf ve kartpostallarından oluşan küçük bir«Albüm» eklenmiştir. Sözlerimi şöyle noktalamak istiyorum. Batılı gezginlerce de tesbit edildiği üzere; üretim ilişkilerine ve içinde bulunulan etnik ve etik özelliklere göre değişiklik gösteren göreceli bir kadın özgürlüğüne rağmen, kuşkusuz Kürt top-lumunda da kadın «ezilen» bir cinstir ve hâlâ bir kimlik sorunu vardır. Dahası, bu ezilmişlik günümüzde daha da ileri boyutlara varmış ve Kürt kadını bir "töre kıskacı" içine sokulmuştu.
Bu nedenle, baskı altında tutulan ve ezilen bir cins olarak kadının gerçek anlamda özgürleşmesi de, herkesin doğal ve özgül kimliğiyle ve eşitçe yaşadığı bir demokratik toplumun yaratılmasına bağlıdır. Bu ise, her şeyden önce şiddet ve savaş kültürüne karşı mücadele edecek, bağımsız bir demokratik kadın hareketinin oluşturulmasına bağlıdır. Çalışma, bu konuda bir perspektif sunabilirse, amacına ulaşmış demektir.
Mehmet Bayrak
I. Kesim
1. Bölüm
a - Giriş Bir toplum içindeki bireylerin ve cinslerin ilişkilerini belirleyen asıl etkenler; o toplum düzenini biçimlendiren üretim ilişkileri ile o toplumun kültürel-inançsal yapılanmasıdır.
Kürt toplumu Milattan önce ve sonra, hatta günümüze kadar genellikle hayvancılıkla ve tarımla geçiniyor. Hayvancılık çoğunlukla ortak mülkiyeti ve ortak üretimi de beraberinde getiriyor. Modern anlamdaki hayvan besi çiftliklerinin bulunmadığı Kürdistan'da ve Anadolu'da, zorunlu olarak hayvan besi ve yayılım alanları olan meralar ortak kullanımdadır. Öte yandan, küçük üreticiler biraraya gelerek ortak hayvan sürüleri oluşturur ve birarada üretim yaparlar. Bu iş, doğal olarak kadın ve erkeklerin birlikte çalışmasını getirir. Aynı şey, aşağı yukarı tarımsal üretimde de ge-çerlidir.
Bu üretim ilişkisi zorunlu olarak kadını, çalışma yaşamının içine çeker ve dinin toplumsal yaşam gerçeğine uymayan katı kurallarına uymasını engeller. Ancak Kürdistan'da İslamiyet'in benimsenmesi ve feodal mirliklerin oluşmasından sonradır ki özel mülkiyetin yaygınlaşması ve islami ümmetçi düşüncenin etkisiyle kadın sosyal yaşamdan giderek çekilir ve erkek, yaşamın hemen her alanında başat cins konumuna gelir. Feodal ilişkiler ve onun ideolojisi olan ümmetçi düşünce, bunun en büyük etkenidir.
Bu nedenle islami öğretilere bağlı Kürt topluluklarıyla, İslam-dışı öğretilere bağlı (Alevi, Ahle Haq ve Yezidi gibi) Kürt toplulukları arasında karşı cins yani kadın-erkek ilişkileri açısından belirgin farklar vardır. Bunu, İslamiyet'ten önceki Kürt toplumu ile İslamiyet sonrası Kürt toplumunu karşılaştırdığımızda da rahatlıkla görüyoruz. Mezopotamya ve Anadolu uygarlıklarının varislerinden biri olarak Kürtler'in, bu uygarlık ve kültürlerden etkilenmemesi kuşkusuz mümkün değildi...
Mehmet Bayrak
Geçmişten Günümüze Kürt Kadını
Özge
Özge Yayınları Özge Yayınları Yayınları - 29 Geçmişten Günümüze Kürt Kadını Mehmet Bayrak
Kapak Resmi Batı literatüründe “ Kürt Prensesi ”, “Kürt Amazonu” ya da “Kürdistan Kahramanı” Doğu literatüründe “Kürt Cengâveri” olarak nitelendirilen Kara Fatma’ya ilişkin renkli bir kartpostal.
[Kaynak: Ed. Max Fruchtermann, Constantinople]
gecmisten_gunumuze_kurt_kadini_m_bayrak.pdf
Visionneuse n'a pas trouvé le document
