Erbakan'ın Kürtleri: Milli Görüş’ün Güneydoğu Politikası
Fehmi Çalmuk
Metis
Milli Görüş hareketi 1969'dan beri Türkiye siyasi hayatında önemli bir rol oynuyor. Bu hareketin bel kemiğini de, tartışmasız bir şekilde Kürtler oluşturuyor. Gazeteci Fehmi Çalmuk, kitabında esas olarak Milli Nizam Partisi, Milli Selamet Partisi, Refah Partisi ve Fazilet Partisi'nin Güneydoğu politikasını, daha doğrusu politikalarını tarihsel gelişimi içerisinde ele alıyor. Çalmuk, yıllardır çok yakından takip ettiği Milli Görüş'ün ve onun tartışılmaz lideri Necmettin Erbakan'ın Kürtlerle ilişkisini "Bir dargın, bir barışık" cümlesiyle özetliyor. RP'nin, 1991 genel seçimlerinde HEP ile ittifak görüşmelerini keser kesmez, Alparslan Türkeş'in MÇP'si ve IDP'yle hangi koşullarda seçim ittifakı yaptığını, üç yıl sonra ise HEP yerine kurulan DEP'in boykot ettiği yerel seçimlerde aynı RP'nin Kürt tabanı nasıl yeniden kazandığını anlatıyor. Erbakan'ın Kürtleri, Milli Görüş hareketiyle sınırlı değil: İslami kesimin farklı çevrelerinin Kürt sorununa bakışını da tartışıyor. Diğer yandan Hizbullah olayı, PKK'nın İslam'a bakışı, Türk-İslam sentezcilerinin Kürtlere yönelik çalışmaları, Kuzey Irak'taki gelişmelerde Türkiye'nin rolü ve ordunun PKK'ya karşı mücadelede İslam'dan yararlanması da kitapta yine derinlemesine incelenen konular...
Fehmi Çalmuk 1969 Ankara doğumlu. 1987 yılından bu yana sırasıyla Milli Gazete, Beklenen Vakit, Akşam, Yurt Haber Ajansı’nda parlamento muhabirliği, bir dönem de Güneş gazetesinde köşe yazarlığı yaptı. Halen serbest gazetecilik ve yazarlıkla uğraşan Çalmuk'un, RP’nin Gülen Yüzü (Karakoç Yayınları, 1996), Selamun Aleyküm Komutanım (Kim Yayınları, 2000), Bir Kampanya Yaptık Anasını Satayım! (Alan Yayıncılık, 2001) isimli yayımlanmış kitapları bulunmaktadır. Çalmuk, evli ve bir kız çocuğu babası. Siyahbeyaz Dizisi, özerk, bağımsız ve araştırmacı gazeteciliği teşvik etmeyi, medyanın genelinde haber olamayan ya da medyaya eksik, yanlış veya çarpıtılmış bir şekilde yansıyan kişi, olay ve temalara, kendilerini kamu önünde ifade olanağı yaratmayı, ve bu yolla toplumun haber alma hakkını ve olanaklarını geliştirecek katkılarda bulunmayı amaçlamaktadır. Kelimenin gerçek anlamıyla hayatın her alanına el atmayı hedeflemektedir. Kitaplar geleceğe taşınan belge ve başvuru kaynaklarıdır aynı zamanda; bugünün güncelliğine bakış biçimimiz, yarının yakın tarih bilinci olacaktır.
İçindekiler
Sunuş / 7
İslâmî Partileşmeye Kürtler Sahip Çıktı / 11 Askerin Cihad Çağrısı / 19 1991 Seçimleri Yaklaşırken / 37 Hizbullah-PKK Çatışması ve RP'nin Tavrı / 73 Şırnak Olayları ve Postal Sesleri / 106 RP-MHP Kapışması / 121 Refah Şoku / 132 Erbakan ve Ordu / 136 Büyük Değişim Partisi ve RP / 140 Refah Birinci Parti / 159 Çekiç Güç Manevrası / 173 Ümmet ve 28 Şubat / 183 Sıra Fazilette / 194 Abdullah Gül ile Söyleşi / 198 Fetullah Erbaş ile Söyleşi 203 Son Sözler / 208
Cumhuriyet dönemi siyasal İslami hareketin ilk lideri olarak bilinen Necmettin Erbakan'ın kurduğu üç parti (MNP, MSP, RP) laiklik karşıtı eylemler. Anayasal düzeni yıkma ve din devleti kurma gibi iddialarla kapatıldı. Tarih sahnesinde din motifli siyaset yapmasıyla tanınan Erbakan'ın 30 yılı aşkın siyasi süreci bir anlamda ümmet doktrini üzerine gelişmişti. Erbakan'ı sağcı partilerden, özellikle de milliyetçi kesimden ayıran en önemli özellik, etnik kökenlerin hepsine ümmet şuuruyla bakmasıydı. Nitekim parti yönetiminde Kürt, Arap, Balkan göçmeni, Çerkez ve Gürcülere de yer verdi; bunlar arasındaki dengeyi iyi kurdu. Erbakan'ın, dolayısıyla da başını çektiği siyasi hareketin bu anlayışı, ulus- devlet modelini reddettiği için Cumhuriyet rejimiyle de belli anlamlarda çelişkiye düştü. Erbakan'a, aktif siyasete girdiği günden itibaren "çekince" konulmasında bu anlayışın rolü önemlidir.
Her ne kadar Erbakan genel yaklaşım olarak ırkçılığı reddetse de hareketinin tabanı için aynı şeyleri söylemek pek kolay değildir. 1960'ların başında sağcılık revaçtaydı. Komünizme karşı mücadele esastı ve bu da ister istemez milliyetçilik blokunun içinde yer almayı, üstü kapalı da olsa "Türk-İslam" sentezini benimsemiş olmayı beraberinde getiriyordu. Zaten MSP, bu oyları bölüşmede özellikle İç Anadolu bölgesinde MHP ile ciddi bir rekabet içindeydi. MSP oylarının 1977 seçimlerinde kolayca MHP'ye kaymış ve buna bağlı olarak milletvekili sayısının yarı yarıya düşmüş olması tabanlar arasındaki kaymanın ve iç içe geçmişliğin bir işaretiydi. 1980 öncesinde her iki partinin gençleri sık sık karşı karşıya gelmiş, aralarında birçok çatışma yaşanmıştı.
RP'nin ise, 1991 yılına kadar MSP geleneğini takip ettiğini görüyoruz. Fakat bu tarihte MHP ile yapılan seçim ittifakı RP'nin reel olarak "milliyetçi-muhafazakâr" çizgiye yeniden ve aniden dönüşü anlamını taşır. Öyle ki RP'li Kürtler tarafından "Türkçü" olmakla itham edilen bazı parti yöneticileri gittikleri her yerde MHP'nin kullandığı kavramları sahiplenerek bu gelişmeye ayak uydurduklarını gösterirler.
1991'de MHP ve IDP ile yapılan ittifak öncesi partinin şeyhülislamı olarak kabul edilen Lütfü Doğan, bu gelişmenin Kürtlerde rahatsızlığa yol açacağını belirten partililere şu yorumu yapmıştı: "Kürt kelimesini kullanmak fıkhen caizdir, ama maslahat bakımından uygun değildir." RP'nin kapatılmasıyla birlikte hakkında beş yıl siyaset yasağı getirilen Erbakan, yasağın üçüncü yılında hiç tahmin etmediği bir konudan dolayı yargılandı ve mahkûm edildi. Kürtçülük ve bölücülük suçundan hem hapis hem de ömür boyu siyaset yasağına mahkûm edilen Erbakan, Ecevit hükümeti tarafından çıkartılan af ile cezaevine girmekten kurtuldu.1 Erbakan'ın 1994'te Zazaların yoğun olarak yaşadığı Bingöl'de yaptığı konuşma ile yıllardır parti teşkilatlarında ve çay sohbetlerinde Cumhuriyet dönemine ilişkin yapılan yorumlar arasında pek fark yoktu. Erbakan şöyle konuşmuştu:
"Ülkenin evlatları asırlar boyu mektebe başlarken besmeleyle başladığı halde siz geldiniz, bu besmeleyi kaldırdınız. Ne koydunuz yerine? 'Türküm, doğruyum, çalışkanım.' Ee... Sen bunu söyleyince öbür taraftan da Kürt kökenli bir Müslüman evladı 'Ya, öyle mi? Ben de Kürdüm, daha doğruyum, daha çalışkanım' deme hakkını kazandı."
Erbakan bu sözleriyle ulus-devlet modeli ile kurulan Cumhuriyet e karşı net bir tavır almıştı. O söz konusu modelin ırkçılık ve dinsizlik özelliklerini içerdiğini ima ediyordu.
Böylelikle Erbakan'ın 1969 yılında bir düğünde Kürtler ile başlayan partileşme geleneği 30 yıl sonra aynı kader çizgisinde buluşmuş oldu. Erbakan, siyasi yaşamının en ağır cezasını Kürtler için aldı. O İslamcı bir liderdi, ama Kürtçülük propagandası yapmaktan mahkûm edildi.
Bu çalışma, Erbakan'ın ve partilerinin Kürt politikalarını, gelişen olaylara karşı yorumlarını ve iktidar dönemlerinde konuyla ilgili icraatlarını ele alıyor. Siyasal İslami hareketin Kürt sorununa ve şiddet olaylarına karşı farklı tutum ve bakış açılarını yansıtıyor. Bu kitap yorum yapmak yerine olayları, şahit ve belgeleriyle ortaya koyma amacını taşıyor.
Bu kitabı 1996 yılında Söylemez Çetesi tarafından hunharca öldürülen İbrahim Yüce'nin aziz hatırasına hediye ediyorum.
Fehmi Çalmuk Ankara, Şubat 2001
1. Kapatılan RP Genel Başkanı Prof. Necmettin Erbakan, 1994 yerel seçimleri öncesi Bingöl'de yaptığı bir konuşma nedeniyle, Diyarbakır Devlet Güvenlik Mahkemesinde yargılandı ve TCK 312/2 maddesi gereğince bir yıl hapis ve 22.000 lira ağır para cezasına çarptırıldı (10 Mart 2000, Esas no:180, Karar no:46). Bu karar, Yargıtay 8. Ceza Dairesi'nce 5 Temmuz 2000 tarihinde onaylanarak kesinleşti. (Esas no: 2000/13957, Karar No: 2000/13093)
I İslami Partileşmeye Kürtler Sahip Çıktı
1969 yılında polis zoruyla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanlığından indirilen Necmettin Erbakan, zamanın başbakanı Süleyman Demirel'e karşı mücadelesini Adalet Partisi'nden milletvekili olarak sürdürmek istedi. Demirel ve Erbakan'ın yıllardır süren lise ve üniversitedeki sınıf arkadaşlığı artık siyasi mücadeleye dönüşecekti. Ama AP kurmayları Erbakan'ın adaylığını veto ettiler. Erbakan da siyasi maratonunun ilk adımlarını atmak için harekete geçti.
Erbakan işe, birçok ilde çeşitli konferanslar vererek başladı. Onun "İslam ve İlim", "İslam ve Kadın" konferansları ülke genelinde geniş yankı uyandırdı. Erbakan özellikle, İslami hayatı diri yaşayan Doğu ve Güneydoğu bölgesinde büyük ilgi ve destek görmüştü. Günümüzde üzerinde yeni yeni konuşulmaya başlanan İslami literatürün birçok örneğine hâkim olan bölge halkı, Erbakan ın anlattıklarını İslami tebliğ olarak gördü ve benimsedi. Bunun sonucunda Milli Görüş hareketini bölgede ateşledi. Erbakan bağımsızlar hareketinin startını Konya'nın Yunak ilçesinde verdi. Devletin 1940’larda bu bölgeye zorunlu iskân ettirdiği Kürt ailelerin düğününde Milli Görüş hareketinin kıvılcımını yaktı. Düğünde yaptığı konuşmada Konya'dan bağımsız milletvekili adayı olacağını açıkladı. Kültlerin İslam dinine yaptıkları hizmeti anlatan Erbakan, Kuran'dan ve hadislerden verdiği örneklerle düğüne katılanları neredeyse büyüledi. Bu düğünün güveyiyse ileride kurulacak RP’den Konya Büyükşehir Belediye Başkanı seçilecek olan Halil Ürün'den başkası değildi.2
..... 2 Ürün 1999 seçimlerinde yeniden Konya Büyükşehir Belediye Başkan adayı gösterilmemesi nedeniyle Erbakan ile yollarını ayırdı ve FP içinde ona isyan eden yenilikçilerin önemli isimlerinden biri oldu.
Fehmi Çalmuk Erbakan'ın Kürtleri Milli Görüş’ün Güneydoğu Politikası Metis
Metis Yayınları Erbakan'ın Kürtleri Milli Görüş’ün Güneydoğu Politikası Fehmi Çalmuk
Siyahbeyaz Metis Güncel
Metis Yayınları İpek Sokak 9,80060 Beyoğlu, İstanbul
Siyahbeyaz Dizisi 15 Erbakan’ın Kürtleri Milli Görüş'ün Güneydoğu Politikası Fehmi Çalmuk
Kapak ve Grafik Tasarım: Semih Sökmen Dizgi ve Baskı Öncesi Hazırlık: Metis Yayıncılık Ltd. Kapak ve İç Baskı: Yaylacık Matbaacılık Ltd. Cilt: Sistem Mücellithanesi
