La bibliothèque numérique kurde (BNK)
Retour au resultats
Imprimer cette page

Stran û dîlanên kurdî, II


Éditeur : Institut für Kurdologie Date & Lieu : 2002, Yêrêvan
Préface : Pages : 340
Traduction : ISBN : 3-902185-04-X
Langue : Allemand, KurdeFormat : 200x285 mm
Code FIKP : Liv. Ku. 2359Thème : Musique

Stran û dîlanên kurdî, II
Versions

Stran û dîlanên kurdî, II [Deutsche, Yêrêvan, 2002]

Stran û dîlanên kurdî, I [Kurdî, Yêrêvan, 2001]

Stranên kurdî, bona komên sazbenda [Kurdî, Wien, 2011]


Stran û awazên kurdî, pirtûka 2

KURDISCHE MUSIK

Die geopolitische Landschaft Kurdistans ist ein Bindeglied zwischen Ost und West. Die kurdischen Berge teilen und verbinden zwei Welten - Asien und Europa. Die Bergzüge des Zagros, die sich vom Berg Ararat im Norden, bis zum Persischen Golf im Süden erstrecken, sowie das Taurus-Gebirge, das sich von West nach Ost zieht, bildeten Tausende Jahre lang die Heimat eines hier geborenen Volkes, genannt Kurden.

Dieses alte Volk hat sich einen Platz auf der historischen Arena der Region gesichert, spielte es doch über Jahrhunderte eine wichtige Rolle im politischen, ökonomischen und kulturellen Leben der Völker des Orients. Griechische und armenische Quellen nennen als Vorfahren der Kurden die alten Meder (auf Armenisch Mar) im Lande Marastan, und die Karduchen. Diese beiden ethnischen Gruppen vermischten sich, und so wurde zu Beginn des christlichen Zeitalters die heutige kurdische Ethnie geboren.

Je stärker sich die Kurdologie als Wissenschaft entwickelte und mit ihr das Wissen über Geschichte, Sprache und Kultur der Kurden wuchs, desto mehr traten Beweise zutage über die tiefen Wurzeln, die die Kurden in dieser alten Geschichte und Zivilisation haben. Diese Spuren lassen sich vor allem in der kurdischen Sprache erkennen (in der Grammatik, sowie im Wortschatz), in Volksriten und Bräuchen, in der Musikkultur, der Stammesterminologie und in der Toponymik. Historische Realitäten wurden auch im Bereich der Ökonomie konserviert. In der traditionellen Lebensweise finden wir viele direkte Parallelen zwischen den heutigen Kurden und den alten Karduchen und Medern. Die Bergmassive Zagros und Taurus verteidigten Tausende Jahre lang Leben und Kultur der Völker, die an ihren Hängen lebten. Zahlreiche Großmächte aus Ost und West drangen auf ihren Feldzügen in dieses Gebiet vor und zwangen es unter ihre Herrschaft. Kurdische Länder und Berge wechselten häufig zwischen orientalischen und abendländischen Imperien. Doch das Leben in den Bergen bewahrte sich seine Unabhängigkeit, es blieb von den Invasoren unberührt. Denn die echten Besitzer dieser Länder konnten nur jene sein, die von alters her in den Bergen Kurdistans gelebt hatten. Die geographische Charakteristik Kurdistans hinterließ tiefe Spuren, positive, wie negative, auf das politische, soziale, öffentliche und kulturelle Leben des kurdischen Volkes.

Tiefe Schluchten und Täler, reißende Flüsse, Wege und Brücken, die wilde Berglandschaft trugen dazu bei, dass sich dieses Volk in seiner Geschichte hinter einer einzigen Macht vereinte, die ganz Kurdistan beherrschte. Große und kleine Emirate (unabhängige Fürstentümer) präsentierten sich als de-facto Staaten. Obwohl manche dieser Erbfürstentümer über Jahrhunderte bestanden und große Gebiete umfassten, konnte keiner dieser Fürsten ganz Kurdistan unter seine Kontrolle bringen.

Die Stammesstrukturen der kurdischen Gesellschaft gleichen nicht jenen benachbarter Völker. Die vegetationsreichen Berglandschaften Kurdistans eignen sich besonders für die Viehzucht. Sie prägt den Menschen einen eigenen Lebensstil auf, der wenig Ähnlichkeit mit jenem der Nomaden des Orients aufweist. Die sozialen und wirtschaftlichen Strukturen der kurdischen Stämme und Gemeinden, die Isolation durch das Gebirgsterrain spielten eine entscheidende Rolle bei der Konservierung alter Kulturtraditionen. Die im Vorderen Orient dominierende Religion, der Islam, die in alle Lebensbereiche der Gesellschaft und Familie eindrang, konnte sich in der kurdischen Umwelt nicht durchsetzen. Sie erreichte in vielen Teilen Kurdistans nur die Oberfläche der Gesellschaft und ver¬mochten die über Hunderte von Jahren in den kurdischen Bergen gebildeten Kulturtraditionen nicht zu brechen. Diese Wahrheit belegt etwa die wichtige Rolle, die die Frau im kurdischen Sozialsystem…

Navar'ok

1 Baranê / 11
2 Wesmerê / 12
3 Lê-lê dinê / 13
4 Hob Leylê / 14
5 Lowban / 15
6 Hey çûxo / 16
7 Êvare / 17
8 Masîko, p'er'beleko / 18
9 Devzerê / 19
10 Ez birîndarim / 20
11 Hop Leylo / 21
12 Şîrinê leylanê / 21
13 Ziravê / 23
14 Lûrke / 25
15 Hoy Narînê / 26
16 Ax, lê dilê / 27
17 Gustîlzêr'ê / 28
18 Çûxo / 29
19 Çûxo / 29
20 Çûxo / 30
21 Ax, lê R'ewşê / 32
22 Êmo / 33
23 Lê Nazo / 34
24 Lê canê / 35
25 Wesmer / 36
26 Wa gundîno, hewar / 38
27 De wer, wer / 39
28 Şivan pez derxist ç'îyê / 41
29 Yar di yar / 42
30 Yar de yar Besnayê / 43
31 Eman, eman / 46
32 Leyliko, leylanê / 47
33 La Gulê, Gulîxanê / 48
34 Keç'ikê gundê me bihane / 49
35 Her-lê, de lê-lê / 50
36 Lee nima / 51
37 Wî Gulê, oy-oy / 52
38 Hey-lo dilo / 53
39 Ha-ha, Nîno / 54
40 Memir / 55
41 Serê mala darek lê-lê / 56
42 Delîlim / 56
43 Hey p'ale / 57
44 Kina min / 58
45 Hêl tê ji hêlê / 59
46 Nexşê Mirzo / 61
47 Yarî, yarî / 62
48 Ha, te sonde / 63
49 Gazî dikim lê, pê dezmalê / 64
50 Ha, mi holek çêkir / 65
51 Nînim, Nînim, Nînayê / 66
52 Kevrînê / 67
53 Ha, serê golê / 68
54 Yar dikim r'amûsim / 69
55 Nêç'îrvano / 70
56 Wez keç'ikê Balo / 71
57 Had golêda / 72
58 Mêvan / 72
59 Qaz, qaz / 73
60 K'a bide min / 74
61 Loqi canê / 75
62 Dik'ilim / 77
63 Wey canê / 79
64 Ax lê dînê / 80
65 Ax lo, r'yûto / 81
66 Li sêvê / 82
67 Lo şivano / 83
68 Ax lê Zek'o / 84
69 K'êlo / 86
70 R'eşko, dîno / 87
71 Mimanî, lê / 88
72 Leylanê / 89
73 Meyremê / 90
74 Ax lê, lê Ûrfê / 92
75 T'ew lê xatyunê / 93
76 Wey nenînanî / 94
77 Ax lê kinê / 95
78 Were lê / 96
79 Ax lê gidyê mirîşkê / 97
80 Baran barî / 98
81 Seyranê / 99
82 Hey lê-lê, hey lo-lo / 100
83 Lê zeryê / 101
84 Lê, lê, Ximşê / 102
85 Çûme dîyara Firêto / 104
86 Gulazer / 106
87 Nekir, nekir / 107
88 Hêro têye nexweşe / 108
89 Ez te divêm gula geş / 110
90 Emîne / 11 I
91 Çaçanê / 112
92 Eman, eman lê / .114
93 R'abe, tu xewê r'abe / 116
94 Xatûnê lûrke /  117
95 Çi dare / 119
96 Leylo, leylanê /  121
97 Hêşînê / 122
98 Lê E'yşê / 123
99 Nof a / 124 /
100 Yar xemrîyê / 126
101 Hobyanê / 126
102 Destê min berda / 127
103 Gava ç'evê min pê k'et / 128
104 Sînem xanim / 129
105 Hob seydim / 130
106 Feqe çûne lê / 131
107 Amêdîyê kelate / 133
108 Hey ter'azin / 134
109 Hey li gir / 135 /
110 Ha, serê golê / 136
111 Şam, H'eleb / 137
112 Narînê /  138 /
113 Wey baranê / 139
114 Tarim Nînayê / 140
115 Lê domam / 141
116 Ha şivano / 142
117 T'ozleme / 143
118 Ber benî / 144
119 Wey şêrînê / 145
120 Nînim, Nînim, Nînayê / 146
121 Herê Memedo / 147
122 Lo dilo / 148
123 Ser'-ser'e / 149
124 Xan Ereze /  150
125 Kanîka gundê me / 151
126 Esmer / 152
127 Li gundê me dewate / 153
128 Kelenga deştê / 153
129 Oy, oy li min xerîbê / 154
130 Xanimê lê / 154
131 Tu Zeyn / 155
132 Ûrfa, Merdîn yalyê me / 155
133 Lo-loy lawko / 156
134 T'ew lo-lo lawko, li bilinde / 156
135 K'oçerê / 157
136 Xiftan / 158
138 Te ji min çîye / 160
137 Tu li K'irkûke / 159
139 Xan-gozel / 161
140 Xezalê / 162
141 Welle, govend r'anabe / 163
142 Hay-hay / 165
143 Lo-lo pismamo / 166
144 Lê Werdê / 167
145 K'a bide me / 168
146 Li me derenge / 169
147 Dîlber / 170
148 Were, were Esmer-xan / 171
149 Dezmalê / 172
150 G'erîbê / 173
151 Xivtan / 174
152 Were lo-lo / 175
153 Lê k'irîvê / 177
154 Hey desto / 178
155 Ez Xelefim / 179
156 De lê-lê, lê / 181
157 Meyremê / 182
158 Wez Xelefim / 184
159 Ez Xelefim / 184
160 De bi medin / 185
161 Zava / 186
162 Zave / 186
163 Xecokê / 187
164 Lê-lê bejnê / 188
165 Cizîre û Cizîre / 189
166 Yimê, yimê / 190
167 Wey-la kinê / 191
168 Li bêrîyê / 192
169 Werine dîlan / 193
170 Low Seydî / 194
171 Wey lo, wey lo / 195
172 Sewda sewda / 197
173 Xan Memo / 197
174 Kevirê rewşanê / 198
175 Yar yeman / 199
176 Ha Simlo / 200
177 Sek'na min / 201
178 Lê-lê Gulê / 202
179 Ziravo / 203
180 Lê dotmamê / 203
181 Mi g'erîbê / 204
182 Xaska g'erîb nebyama / 204
183 Çi ave, av ji k'u tê? / 205
184 Bîngolo, tu ava bî / 205
185 Hab zî'vkero / 206
186 Bêrîyê, ha li bêrîyê / 207
187 Gulê, hoynarê / 208
188 R'eze, r'eze, lo Mamo / 208
189 Hoy dil / 209
190 Memyanî / 210
191 Himber Mûşanî bi daro / 211
192 Ay lê kinê / 212
193 Kew hêlûn / 212
194 He ware r'o li esir / 213
195 Dînarê / 214
196 Xezalê, hêlî, hêlî / 215
197 Herê lêw-lê Siltanê / 216
198 Zeynem qîza apê min / 216
199 Mencolîya apê kalik / 217
200 Hob zêr'ê, zêr'ê / 218
201 Ha mi dî Zeynê / 218
202 Wez ne kinim / 219
203 Wey malo / 220
204 T'ek peya tê ji mêrgêda / 221
205 Xanê lê, canê lê / 221
206 Min li ser p'ira T'ewranê / 222
207 Lo Mîro / 223
208 Hoy hevalê / 224
209 Dil-dîlanê / 224
210 Werin seva / 225
211 Em yekin / 225
212 Ez berfim / 226
213 Ne holim, ne holvanim / 226
214 Narînê were tu ji holanê / 227
215 Zer memikê / 228
216 Seydvano /  228
217 Her kundir / 229
218 Baran barî t'ene-t'ene / 230
219 Baran barî t'ene t'ene / 231
220 Ez ordekim / 232
221 Şivano / 233
222 Lo şivano / 233
223 Lê-lê canê / 234
224 Bîngol şewtî / 234
225 Bîngole / 235
226 Nermê / 236
227 Qeydê nêrîya239
228 Qeydê nêrîya / 241
229 Qeydê nêrîya / 244
230 Mîrp'enco / 246
231 Qeydê nêrîya / 248
232 Serewa pêz / 250
233 Miqamê k'urdî / 253
234 Serewa mîya / 257
235 Qeydê sivik / 258
236 Xirpanî / 266
237 K'oçerî / 277
238 Sêp'ê / 287
239 Miqamê govendê / 292
240 Qeydê sivik / 309
241 K'oçerî / 321
Nivîsarnasî / 333
Navar'ok / 336

Cemîla Celîl, mûzîkzan, mûzîkar û berpirsyara p'ara mûzîka r'adyoa k'urdî li Yêrêvanê (1967-2002), endama Yeketîya mûzîkarên Ermenistanê û ya Yeketîya r'ojnemavanên Ermenistanê ye.
Ew, di 19 sivatê sala 1940ê de, li Yêrêvanê ji dîya xwe bûye. Wê xwandina xweye mûzîkayê ya navîn û ya bala li Yêrêvanê standye. Xudana heyşt p'irtûkane, yên ku ji 700 zêdetir stran û awazên k'urdî civandine nav xwe û bi şêweyekî zanyarî hatine çapkirin. Sî û pênc sala Cemîla Celîl r'adyoa k'urdîda berpirsyara p'ara mûzîka k'urdî bûye. Bi çelengî û jêhatî fonda stran û awazên k'urdî bi sedan dengnivîsava dewlemend kirye. Ew usa jî xudanê gele wût'arên zanyarîyêne, ku li ser mûzîka k'urdî hatine nivîsandin. Cemîla Celîl gela cara li sîmpozyûm û konferansên navnet'ewîda li Londonê, Dan Hagê, Hewlêrê, Moskvayê, Lênîngradê, Yêrêvanê û bajarên mayînda bi axaftin pêşda hatye û bala zanyara k'işandye ser dewlemendî û cuwanîya mûzîka k'urdî.Komponîstê bi nav û deng Aram Xaçatûryan û hinek zanyarên mayîn k'ar û barê Cemîla Celîl bilind nirxandine.
Pirtûkên çapkirî:
- K'ilamêd cime'ta k'urda, Yêrêvan 1964, 164 r'ûp'er' (bi tîpên kîrîlî);
- K'ilamêd cime'ta k'urda, (bi zimanê k'urdî û r'ûsî). Moskva 1965, 172 r'ûp'er' (bi tîpên latînî);
- K'ilam û miqamêd cime'ta k'urda, (bi zimanê k'urdî û r'ûsî). Moskva 1973, 176 r'ûp'er' (bi tîpên latînî);
- Stranê cime'ta k'urda, Yêrêvan 1977, 182 r'ûp'er' (bi tîpên kîrîlî);
- K'ilam û miqamêd cime'ta k'urda, (bi zimanê k'urdî û r'ûsî). Moskva 1986, 144 r'ûp'er' (bi tîpên latînî);
- Ordîxanê Celîl, Celîlê Celîl, Zargotina k'urda, p'irtûka 2. Moskva 1978, r'ûper'ên 461-472 (bi tîpên latînî);
- Cemîla Celîl & Naza Celîl, Stran û dîlanên k'urdî, P'irtûka l.Yêrêvan 2001, 200 r'ûp'er' (bi tîpên latînî);
- Stranên k'urdî yên gelêrî ji bona k'oma sazbenda. Yêrêvan 2001, 44 r'ûp'er';
- Stran û awazên k'urdî yên gelêrî ji bona k'oma sazbenda. Yêrêvan 2001, 56 r'ûp'er'.

Naza Celîl, mûzîkzan, mûzîkar, di 4 nîsanê sala 1972yê de, li Yêrêvanê ji dîya xwe bûye, dota Cemîla Celîle. Jîyana mala kalkê wê - Casimê Celîl, ku Nazê têda mezin bûye, welatp'arêzî bûye. Eva yeka bandûra xwe hiştye ser Naza biçûk, ku di xwandinêda bi r'êç'a dîya xwe her'e. T'evî xwandina dibistanê, ewê dibistana mûzîkayê ya t'aybetî û meheda mûzîkayê dawî anîye. Paşê li konsêrvatorya mûzîkayê jî xwandye û bûye p'êşekzana mûzîka k'urdî. Sala 1996 bûye aspîranta Înstîtûta hunerê ya Akadêmîya Zanîyariyê ya K'omara Ermenistanê û li ser t'êza xweya doktoryê — dewat û şayî li nava eşîra k'oçera dinivîse. Xudana p'irtûkekê û çend wût' arane.
Pirtûka çapkirî: Cemîla Celîl & Naza Celîl, Stran û dîlanên k'urdî. P'irtûka I. Yêrêvan 2001, 200 r'ûp'er' (bi tîpên latînî).

Eva p'irtûka xeleqeke ji zincîra berevoka Stran û awazên k'urdî. Xudanên k'itêbê bi dehan sala stran û awazên k'urdî k'om kirine, kirine nota û r'aberî mûzikara û mûzîkzana dikin. Di p'irtûka (bir'a) pêşinda (sala 2001) 157 stran û awazên gelêrî çap bûne. Stran û awazên p'irtûka (bir'a) duda 226 stran û 15 awazin. Sînorê belabûna wana bergeha herçar p'arçê K'urdistanê li Sûryayê, Iraqê, Îranê, Turkyayê û Sovêta berê hildigre nav xwe. Hemû stran û awazên k'urdî cara pêşine, ku dik'evin ber qelema notanivîsarê.

Cemîla Celîl
Naza Celli

Stran û awazên kurdî, pirtûka 2

Institut für kurdologie - Wien
Înstîtûta K'urdzanîyê – Wîen
Stran û awazên k'urdî, p'irtûka 2

Yêrêvan – 2002

K'arê ser kompyûtêrê:
Lûsîka Gêrman û Naza Celîl
Korêktor: Lûsîka Gêrman

Eva p'irtûka bi alîk'arîya serokê herêma K'urdistanê
berêz Nêç'îrvan Barzanî tê çapkirin.

Çapkir: Înstîtûta k'urdzaniyê - Wien
Herausgeber Institut für kurdologie - Wien

Nîgara ser berg: Blûrvan, 1975 (140+140 cm. Oil on Canvas) û nîgara ser r'ûp'ela pêşin: Destên bilûrvan, 1976 (160-160 cm. Oil on Canvas): nigark'êşê k'urd Malva (Omar Hemdî Amûdî).

© Cemîla Celîl, Naza Celli - 2002.

ISBN: 3 - 902185 - 04 - X

PDF
Téléchargement de document non-autorisé.


Fondation-Institut kurde de Paris © 2024
BIBLIOTHEQUE
Informations pratiques
Informations légales
PROJET
Historique
Partenaires
LISTE
Thèmes
Auteurs
Éditeurs
Langues
Revues