Evet, işte bu kitabın dördüncü basımını yapmak tam 12 yıl sonra kısmet oldu!... Arada toplumca uzun bir değişim ve dönüşüm dönemi yaşadık. 12 Eylül politikalarının üzerimize serptiği ölü toprağı, daha kibar ve bilimsel dille de-politizasyon olayı, toplumu vaktiyle son derece duyarlı olduğu konularda duyarsız hale getirdi. Değerler birikimi ve silsilesi altüst oldu, fikirler ve inançlar çöktü, amaçlar yön değiştirdi. Her türden ideoloji, ideal ve toplumsal amaç ayıp sayılmaya başlandı, bireysellik bireyciliğe dönüşerek yeni kuşaklara egemen olmaya koyuldu. Köşe dönücülük, kolay yoldan kazanç, monetarizm, borsa, derin devletin gölgesinde çete kurma, devleti soyup söğüşleme, yeni dünya düzeni, globalleşme, küreselleşme... Kuşkusuz ki tüm bu olayları, kavramları ve sözcükleri aynı kefeye koyarak hepsine yuh çekiyor değilim. Ama yeni dönem ve yeni düzen denince akla ardarda bunlar geliyor, ne yapalım!...
Atilla Dorsay Nisan 2000
İÇİNDEKİLER
Önsöz / 13 Dördüncü Basıma Önsöz / 17 Yılmaz Güney ve Ben / 21
BİRİNCİ BÖLÜM "Umut"lu Sinema Yılları / 29 Yalnız ve "Çirkin" Bir Kral: Yılmaz Güney / 29 Sinemamızda Bir Dönüm Noktası: Umut / 33 Yılmaz Güney Olayı / 36 Sansür ve Aydının Sorumluluğu / 43 Western Etkileri Taşıyan Kara-Film: Vurguncular / 45 Sinemasal Foto-Roman: UMUTSUZLAR / 47 Bir Sinemacının Yükselişi: "BABA" ve "AĞIT" / 48 Türk Usulü Western: ACI / 52 Altın Koza'ya Düşen Leke / 54 Çeşitli Tepkiler ve Cevapsız Kalan Sorular / 56 Altın Koza Festivali İçin Soruşturma / 60
İKİNCİ BÖLÜM Bir Hapislikten Öbürüne / 65 Güney'in Affı İçin 170 İmzalı Bildiri / 66 Tanımadığım Fakat Hayran Olduğum Bir Sanatçı Üzerine / 67 "Bundan Sonra Bizde, Yazmaktan, Çizmekten, Film Yapmaktan Gelecek Bir Belanın Korkusu Yok / 70 "Hudutların Kanunu" Lütfi Akat-Yılmaz Güney ve Seyirci / 77 Yılmaz Güney'in 26 Ay Sonraki Özgürlüğü /80 Güney'in Basına Demeci / 83 Yılmaz Güney'in Filmleri Niçin Televizyonda Gösterilmiyor? / 87 "Ecevit İktidarını Sinema Yoluyla Destekleyeceğiz" / 88 Güney'in İlk Filmi: Arkadaş / 91 Güney İş Başında / 92 Yumurtalık Yargıcı Öldürüldü, Yılmaz Güney ve Yeğeni Gözaltına Alındı/ 95 Yılmaz Güney ve Yeğeni Dün Tutuklandı / 98 Görgü Tanıkları Yılmaz Güney Olayını Anlattılar / 99 Sinematek'de "Arkadaş" Filminin Gösterisi Öncesi Konuşma / 103
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İçerdeki (Uzun) Yıllar / 107 Bir Çöküşün ve Bir Başlangıcın Filmi: ARKADAŞ / 108 "Yılmaz Güney Dosyası" / 112 Tarım Emekçisinin Uyanışı: ENDİŞE / 112 İçerdeki Adamın Dışardaki Filmi: ZAVALLILAR / 115 Batı'ya Gitmek Veya Gitmemek; İşte Tüm Sorun / 118 "Umut" Senaryosu Yayımlandı / 124 Yılmaz Güney'in Cezaevinde Yazdığı Üç Senaryo Bu Yıl Filme Alınacak / 126 "Dünya Basınında Yılmaz Güney" Kitabına Önsöz / 127 Doğrusuyla, Yanlışıyla Bir Siyasal Sinema Denemesi: BİR GÜN MUTLAKA / 130 Bir Adam, Bir Acı, Bir Kitap / 134 Yılmaz Güney Üzerine / 139 İtalyan Basını, Güney'in Filmlerini Ortak Biçimde Övdü / 154 "Umut": "Bisiklet Hırsızları" ve "Altın Hazineleri" Arasında Bir Film / 158 Diyalektik Öykünün Epik Anlatımı: SÜRÜ / 159 "Sürü" Yurt İçinde ve Yurt Dışında Büyük İlgi Görüyor / 162
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 12 Eylül'e Doğru / 165 Genç Türk Sineması: Toplumdaki ve Sinemadaki Gelişmelerin Kaçınılmaz Kıldığı Bir Patlama Olayı / 166 TV'de Süregiden Yılmaz Güney Sansürü / 173 "Ağıt'ın Gösterilmemesi ve "Sürü"nün Balkan Şenliği'nden Çekilmesi Kınandı / 174 "Sürü"nün Ödülü ve Alınacak Dersler / 175 Hiçbir Gazinonun Kolay Biraraya Getiremeyeceği Kadro İmralı'daki Mahkumların Moral Günü İçin Birleşti / 178 "Sürü" Başarı Üstüne Başarı Kazanıyor / 182 "Genç Türkler" Sıkıntıda: Aslan Asker Güney / 183 Karamsarlıkla Umudun Birleşmesi: DÜŞMAN / 185 Alman TV'si Yılmaz Güney'le Röportaj Yayınladı / 189
BEŞİNCİ BÖLÜM İmralı'da Son Konuşma / 192 YılmazGüney'le Bir Konuşma / 193 Yılmaz Güney: Eseri, Sineması, Kişiliği / 221 İspanya'da Yılmaz Güney'in Filmleri Gösterilecek / 230 Bir Fransız Dergisinde Yılmaz Güney Dosyası Yayınlandı / 230
ALTINCI BÖLÜM Gerçek Olan Film: "Yol" ve "Kaçış" / 231 Yılmaz Güney'in Filmleri Yeni Bir Toplu Gösteriyle Sunulacak / 232 Berlin Film Şenliği Türklerin Buluştuğu Yer Haline Geldi / 233 Berlin Film Şenliği'nden Notlar / 233 "Bayram" Yeni Bir Ekiple Çekiliyor / 234 Yılmaz Güney'in Filmlerine Yabancılar Sahip Çıkıyor / 236 Büyük Sermaye Birden Film Yapımına İlgi Duymaya Başladı / 239 Yılmaz Güney'in Yurt Dışında Olduğu Sanılıyor / 241 Cannes, Çıplaklar ve Yılmaz Güney / 242 "Yol" Filmi Cannes'da Beğenildi / 244 Cannes Şenliği ve Politik Kaygılar / 245 "Yol" Cannes'da Birincilik Kazandı / 247 Fransa ile Yunanistan'ı Protesto Ettik / 248 Altın Palmiye'nin Yarısını Güney'e, Yarısını Yunanlı'ya Verdiler / 248 "Yol" Altın Palmiye Aldı / 249 Fransız Hükümetinin İsteği Üzerine Güney Fransa'yı Terk Etti / 251 "Yol"Olayı / 252 Yılmaz Güney ve "Yol" / 254 Aramızdan Biri(!) / 255 Güney'e Ödül Veren Jüri'de Ünlü İsimler Vardı / 257 İngiltere Yılmaz Güney'e Giriş İzni Vermedi / 258 "Yol" Filmi Üstüne Ne Dediler / 259 "Yol"un Ödülü, Sinemamız ve Yılmaz Güney / 261 "Ölüm Toplumsal Bir Yazgı mı?: Yol" / 264 Yılmaz Güney Yeni Bir Film Çekiyor / 268 Türk Sineması, Yine İlgi Konusuydu / 268 İnsanoğlunun Temel Sorunlarına Arı, Duru Bir Destana Dönüştüren Film "YOL" / 269 Yılmaz Güney 7.5 Yıla Daha Mahkûm Oldu / 279
YEDİNCİ BÖLÜM Öldük, Ölümden Birşeyler Umarak / 281 Yılmaz Güney Öldü / 282 Yılmaz Güney Paris'de Kanserden Öldü / 283 Yılmaz Güney Paris'de Öldü / 284 Kaçak Yılmaz Güney Kanserden Öldü / 285 Sinemacı Güney'den Kalan / 286 Yılmaz Güney'in Cenazesi El Üzerinde Taşınmayacak / 289 Yılmaz Güney / 290 Ey Dostum... Nereye Gittin? / 292 Bir Aktörün Yüzü İçin Önsöz / 294 Güney'in "Vasiyet-Filmi"ne Genel Bir Bakış: "Duvar"ın Arkasındakiler / 297 Yakılan Filmler, Cici Çocuklar ve de Başkaları / 301 Kültür ve Turizm Bakanı'na Sorular / 303 Sinemamızı Dünyaya Tanıttı Şimdi Unutturulmak İsteniyor / 305 Son Söz Niyetine / 312 Bir Yalnız Adamın Portresi: Hem Savaşçı, Hem Derviş / 313 Güney'in Sinematek'e Dönüşü / 318 Yılmaz Güney / 319
SEKİZİNCİ BÖLÜM Birkaç Önemli Belge / 322 Hücre Var, Hücre Var / 325 Hapisanede Bayram / 328 Ankara'nın Robin Hood'u / 330 Hapisten Sürgüne / 335 YılmazGüney: Yalnız Savaşçı / 346 "Yol"un Sonunda Ölüm / 349 Çirkin Kral'ın Çifte Sürgünü / 350 Yılmaz'ın Binlerce Arkadaşı Cenazesine Katıldı / 351
DOKUZUNCU BÖLÜM Ve Sahneye Fatoş Güney Girer / 354 Fatoş Güney'le Söyleşi: Yılmaz Güney'in Son Günleri / 355 Ölümünün Üçüncü Yılında Yılmaz Güney / 364 Açtığı Kapılardan Geçmek / 367 Yalın, Gerçekçi, Toplumsal Atıfları Çok / 370 Yılmaz Güney'i İstiyoruz / 372 İmza Kampanyasına Katılanlar / 374 "Yaprakları; Sumak Ağacının Güzü" / 374 YılmazGüney'siz Olmaz / 379 YılmazGüney İçin / 386 "Yılmaz Güney'e Özgürlük" Kampanyası: Güney Batı Berlin'de Anıldı / 387 Paris'te Toplantı / 389 Yılmaz Güney'e Özgürlük: Bir İmza Lütfen / 390 Türkiye'de Yılmaz Güney'in Filmlerine Konan Yasakların Kaldırılması İçin Uluslararası Çağrı / 393 Güney'in Bitmeyen Kavgası / 399
ONUNCU BÖLÜM Ve Sonunda Özgürlük / 409 200 Ünlü Dünya Sinemacısından Ankara'ya Açık Çağrı: GüneyFilmlerine Özgürlük / 409 Cannes'da Yılmaz Güney Rüzgarı / 413 "Umut" Umuttan Gerçeğe Dönüşüyor; Yılmaz Güney Özlemimiz Dinecek / 415 Yılmaz Güney İçin Ayağa Kalkın / 418 Ve Umut'u İzliyoruz / 422 2000'e Doğru'nun Yeni Yıl Armağanı; Yılmaz Güney Sinemalarda! / 423 Görkemli ve Olgun Bir Anma / 427 Güney'in Dostları Stockholm'de Buluştu / 429 "Umut" Gençlere Merhaba Dedi / 431 Güney, Seyircisiyle Buluştu / 433 Direnen Umutsuzluk / 436 Güney, Dünya Sinemasının Kaybı / 437 Yılmaz Güney'in Kemiklerini Sızlatan Rezalet / 439 Yılmaz'la Geciken Buluşma / 441 "Çirkin Kral" Kendini Oynuyor / 443 Yıllmaz Güney Vakfı Basın Bildirisi / 446 Yılmaz Güney Vakfı'nin Kurucusu Fatoş Güney: Yeni Kuşaklar Sahip Çıkarsa Yaşarız / 447 Çirkin Kral Kazandırıyor / 453 Umutsuzlar: Güney'in `Silah Romantizmi' / 456 Bütün Dünyada Gösterilen "Sürü" On Dört Yıl Sonra Yeniden Türkiye'de / 459 Yılmaz Güney'in Roman ve Senaryoları / 462
ONBİRİNCİ BÖLÜM Gün Ola, Devran Ola / 468 Yılmaz ve Fatoş Güney'in Hayatını Konu Alan ve Costa Gavras'ın Çekeceği Filmin Senaryo Yazarı İnci Aral: Costa Gavras Hikayeyi Okudu, Çok Beğendi / 471 Fatoş Güney Anlatıyor: Ben Kendimden Yola Çıkacağım / 473 Kadın Döven Katil Bir Adam / 475 Yılmaz Güney Solcu muydu? / 476 Yılmaz Güney: "Lümpen Solcu Katil"! / 481 Bir Büyük Sanatçıya Yersiz ve Gereksiz Saldırı / 483 "Lümpen Değil, Bir Sinemacı" / 485 Costa Gavras'ın Densizliği / 486 Kim Ne Dedi?: Basında Yılmaz Güney Polemiği / 488
ONİKİNCİ BÖLÜM Yeniden Bulunan Kutsal / 533
ÖNSÖZ
Önceki yıl mı ne, Mimar Sinan Üniversitesi'ne bağlı Sinema/TV Enstitüsü'nde sinema tarihi dersi verirken, genç öğrencilerimden biri, bir ara şöyle dedi: "Hocam, acaba bize bir Yılmaz Güney filmi gösterme imkânınız var mi? Biz hiç Yılmaz Güney filmi görmedik. Belki birinin kaseti filan vardır".
Bu sözler karşısında, anlatılması zor bir duyguya, bir tür dehşete kapıldığımı anımsıyorum. Yılmaz Güney'in hiçbir filmini görmemiş olmak! Yılmaz'i hiç perdede seyretmemiş olmak!... Elbette... Yıllar geçiyor ve yepyeni kuşaklar yetişiyordu. Biz farkına bile varmadan, filmleri görülemez olsa da, herkesin onu bildiğini, gördüğünü, tanıdığını varsayarken, Yılmaz'ı hiç seyretmemiş, sadece adını duymuş gençler geliyordu. Kulaktan kulağa adı fısıldanan, bir efsane gibi söylenen, ama eserine ulaşılamayan bir sanatçı... Çağımızın ötesinde kaldığı sanılan bu tür bir olay, çağdaş olmak mantığıyla hiçbir biçimde bağdaştırılamayacak olan bu tür bir uygulama, Nâzım'dan sonra bu kez de Yılmaz Güney dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti'nin genç tarihine ne yazık ki yazılıveriyordu. Kimdi, kimlerdi bunun suçlusu?
Suçlu aramaya gerek yok. Bu kitabın ve bu önsözün işi de bu değil. Yalnızca şunu söylemek istiyorum: yıllardır düşlediğim bir Yılmaz Güney kitabının artık "âcil" bir iş olduğuna, o öğrencimin sorusuyla karar verdim. Toplumsal olgular, bireysel olgulara benzemez. Toplumsal suçlarda, bireysel suçların tersine, suçluyu bulmak zordur. Bu tür suçlara, herkes bir parça kıyısından-köşesinden bulaşabilir, yardımcı olabilir, destek olabilir, onaylayan durumuna düşebilir veya yeterince karşı çıkmayabilir. Bizler, bizim kuşağımızın sinemaya gönül vermiş kişileri için de bir suç söz konusudur belki... Yılmaz'ın unutulmasına, unutturulmasına karşı yeterince karşı çıkmamış, yeterince direnmemiş olma suçu... Oyun gözlerimizin önünde oynanmış, dram gözlerimizin önünde yaşanmıştır. Hepimize bu oyunu artık bozmak için elinden geleni yapmak görevi düşmektedir. Belki de geç kalınmış değildir, Yılmaz'ı o denli sevdiği Türk halkına, Türk genç kuşaklarına yeniden tanıtmak için... Bunun için yapilabilecek çok şey var. Bunlardan biri Yılmaz Güney'in filmlerinin nerede olduğunu araştırmak ve bu filmlerin yeniden görülebilir hale gelmesini sağlamaktır. Bir diğeri, varolmayan yasaları, yazılı olmayan uygulamaları yumuşatarak, Yılmaz'ın filmlerinin gereğinde dışarıdan getirtilip (çünkü bizde olmayan Yılmaz Güney filmlerine yabancılar sahip bulunuyorlar), yine seyirciye sunulmasının olanaklarını araştırmaktır. Bir diğer ve kuşkusuz hiç azımsanmayacak görev de, Yılmaz'in yakınlarında bulunmuş ve sinemaya bulaşmış herkesin anılarını, bilgilerini kağıda dökmesi, belgelerini ortaya koymasıdır. Bu kitap da elbette böyle bir düşünceden yola çıktı.
Yılmaz Güney üzerine bir kitap ne olmalı, nasıl olmalıdır? Yılmaz Güney ve sineması üzerine kuşkusuz bir çok araştırma yapılması, sayısız kitabın yayınlanması gerekir. Ben, kendi adıma, çok değişik biçimlerde kitaplar hayal ettim. Yılmaz'ın yaşamını çeşitli belgelerle, tanıklıklarla, gazete kupürleriyle ortaya koymaya çalışan özyaşamsal bir kitap... Tüm filmlerini (ve ek olarak belki romanlarını, mektuplarını, vs.) ele alıp irdeleyen, demek ki yapıtına yönelik bir kitap... Yalnızca onu tanıyan, onunla birlikte olmuş, birlikte çalışıp üretmiş kişilerle konuşmalardan ve tanıklık derlemelerinden oluşan bir kitap... Bunların hepsinin yapılması gerekiyor. Ancak şunu farkettim: zamanı zaten kısıtlı olan hayatımızda günler, aylar, yıllar akıp gidiyor ve biz, acaba nasıl bir Yılmaz Güney kitabı diye duraksarken, Yılmaz'ı hiç tanimayan kişiler yaşlanıyor, yerlerine yeni kuşaklar geliyor. Demek ki bir an önce bir şeyler yapmak gerekli. Ben de, "mükemmel" Yılmaz Güney kitabını bir yana koyuyor ve bu alçak gönüllü kitapla karşınıza çıkıyorum. Olası Yılmaz Güney kitaplarından yalnızca biri bu (ve kuşkusuz en iyisi de değil). Ama yine de bir Yılmaz Güney kitabı... Arkasının gelmesini dileyelim...
Bu kitap, temelde benim Yılmaz Güney üzerine yazdıklarımın denemesinden oluşuyor. Ayrıca onunla yapmış olduğum konuşmalardan... Bir tür "Yılmaz Güney ve Ben", veya "Bana Göre Yılmaz Güney" kitabı bu... Ama öyle olması da doğal değil mi? Ne denli "nesnel" kalmayı denesek de, sonuç olarak bir insana yaklaşıyoruz: Onu ancak kendi bakışımızla, onu tanımış olduğumuz çerçevenin boyutlarıyla verebiliriz. İşin içine kaçınılmaz biçimde onunla olan tüm ilişkilerimiz, anılarımız, birlikteliklerimiz de girer. Ya da bir insanın, bir sanatçının daha çok eserine yaklaşıyoruz: O zaman da, yine kaçınılmaz olarak, o eseri, hem bir seyirci, hem de (bu durumda) bir eleştirmen olarak algılamamız, yargılamamız, değer yargılarına bağlamamız söz konusudur. Bundan kaçınmamız zaten olanaklı da değildir, söz konusu da değildir... Ancak ben, bu Yılmaz Güney kitabında belki ikisinin bir karışımını vermeyi denedim. Yani, bir yandan Yılmaz'la yaptığım konuşmalar, onun üzerine verdiğim haberler, yazdığım yazılar... Öte yandan onun filmlerine eğildiğim eleştiri yazıları... Arada kuşkusuz Yılmaz Güney'in olağanüstü serüveninin aşamalarına tanıklık eden, onun acılı öyküsünün, yoksun kılındığı özgürlüğünün, verilmeyen veya verilip geri alınan ödüllerinin, uğratıldığı haksızlıkların yorumunu yapan yazılar var. Ayrıca, bu yaşamın benim tanık olduğum özellikle 1970'lerden bu yanaki gelişmelerini daha iyi verebilmek için bazı gazete haberlerini veya adlarını sırası gelince verdiğim bazı yazarların yazılarını da kullandım. Böylece ortaya oldukça serbest yapıda, belli kurallar ve türlere bağlı kalmayan, kendi mantığını oluşturan bir kitap çıktı. Bu, benim için, daha önce de yazdığım gibi, Yılmaz Güney'e, onun anısına karşı bir ilk görevdir. İlerde Yılmaz'la ilgili yazılacak birçok kitabın, incelemenin, irdelemenin arasında, umuyorum ki benim de katkımı taşıyan başka kitaplar olacak.
Birkaç söz de kitabın bölümlenmesi üzerine... Yılmaz Güney'in özellikle 1970'lerden günümüze olan serüvenine eğilen kitap, bu uzun dönemi, en belirleyici olayları dönüm noktası alarak, 7 bölümde inceliyor... Bu 7 bölümün sonunda da, "Sonsöz Niyetine" başlıklı bir bölümde, kitabı noktalamada yararlı olacaklannı düşündüğüm üç yazıya yer verdim.
Atillâ Dorsay Kasım 1987
DÖRDÜNCÜ BASIMA ÖNSÖZ
Evet, işte bu kitabın dördüncü basımını yapmak tam 12 yıl sonra kısmet oldu!... Arada toplumca uzun bir değişim ve dönüşüm dönemi yaşadık. 12 Eylül politikalarının üzerimize serptiği ölü toprağı, daha kibar ve bilimsel dille de-politizasyon olayı, toplumu vaktiyle son derece duyarlı olduğu konularda duyarsız hale getirdi. Değerler birikimi ve silsilesi altüst oldu, fikirler ve inançlar çöktü, amaçlar yön değiştirdi. Her türden ideoloji, ideal ve toplumsal amaç ayıp sayılmaya başlandı, bireysellik bireyciliğe dönüşerek yeni kuşaklara egemen olmaya koyuldu. Köşe dönücülük, kolay yoldan kazanç, monetarizm, borsa, derin devletin gölgesinde çete kurma, devleti soyup söğüşleme, yeni dünya düzeni, globalleşme, küreselleşme... Kuşkusuz ki tüm bu olayları, kavramları ve sözcükleri aynı kefeye koyarak hepsine yuh çekiyor değilim. Ama yeni dönem ve yeni düzen denince akla ardarda bunlar geliyor, ne yapalım!...
Değişimden basın da nasibini aldı. Ve birçok şey birarada basının ve yazarların kalitesini de değiştirdi. Birkaç kuşağı etkileyen eğitim faciası, bilmeyen, bilmediğini bilmeyen, ya da, daha fenası, bilmediğini bilip bunu marifet sanan ve bilenlere düşman olan bir moda yazar familyası üretti. Yazarlığın yazmadan önce şüphe etme ve araştırma, alçakgönüllülük, kendini övüp öne çıkarmama, toplum yararına yazma, kişisel sorunlarını teşhir etmeme gibi ilkeleri yok oldu, hatta tam tersi moda ve gözde olmaya başladı. Yazarlıkla tüccarlığı karıştırmamak, gazeteciliği çıkar kapısı olarak kullanmamak, dürüst ve ilkeli olmak gibi özellikler mumla aranır oldu, bulunsa bile neredeyse olumlu özellik sayılmamaya başlandı.
Ve bu gidişat içinde birgün, yeni bir yıla, yeni bir yüzyıla, üstelik yeni bir binyıla girildiği sıralarda birgün, birden Yılmaz Güney'e saldırılar başladı. Onun yaşamının bir bölümünü Yunan kökenli bir Fransız yönetmenin filme çekme tasarısı gibi her Türk vatandaşını heyecanlandırması, giderek sevindirmesi gereken bir haber, birden tepki aldı ve Yılmaz'a saldırı başladı. Kimi cehaletten, kimi sansasyon yaratmak ve hergün kendilerine ayrılan koca koca sütunları ilgi çekecek şeylerle doldurma merakından, kimiyse kişisel geçmişlerinden utanmanın, bir zamanlar angaje oldukları her neyse ona sırt çevirmenin ve ne o geçmişi, ne de şimdiki dönemlerini özümleyememiş, kendisiyle barışamamış olmanın kompleksleriyle, nefret kusmaya başladılar. Bizim toplumda psikiyatri denen mesleğin var olmaması nedeniyle ruh doktoruna giderek sorunu çözümleyemediklerinden, kendi tedavilerini vaktiyle kendilerini de etkilemiş olan sol görüşün önde gelen, kimisi çoktan ölmüş, kimisiyse yolculuğu inatla sürdüren bayrak-kişilerine saldırarak yapmayı denediler. İlk hedef ya da ilk kurban da Yılmaz Güney oldu.
Ama yağma yoktu. Daha doğrusu toplumda yağma boldu da, bu konuda yoktu!... Gereken cephe kendiliğinden oluştu, gereken yanıtlar verildi, Yılmaz Güney tartışması artarak, yoğunlaşarak ve düzeyi yükselerek sürdü. Ben de bu tartışmaya daha ilk anda katılmanın ve saldırıya basında iIk yanıt veren kalem olmanın sevincini ve onurunu yaşadım.
Ama bu kadarı yeterli miydi? Zaten Yılmaz Güney üzerine yeni birşeyler yazmaya derinden derine niyetliydim. Hatta Fatoş Güney'e uzun zaman önce sözünü etmiştim: bir Yılmaz Güney Üzerine Yeni Düşünceler kitapçığı... 1987'den beri çok şey olmuş, köprülerin altından çok sular akmıştı.. Yılmaz'a konan yasaklar, Yılmaz'a Özgürlük kampanyalarıyla kaldırılmış, uluslararası düzeyde seferberlikler yaşanmış, Yılmaz'ın önemli filmleri yeniden beyaz-perde ya da TV ekranlarına gelmişti. Ben de Yılmaz ve sineması üzerine yeniden düşünme fırsatı bulmuş, bu filmleri yeniden tartıp biçerek eleştirilerini yazmıştım. Bunlardan yola çıkan ve ilkinin devamı niteliğinde bir küçük kitap tasarlıyordum.
Ama olmadı, zaman ve herzamanki işler elvermedi. Araya sayısız başka iş ve okurlarımın bildiği sayısız kitap girdi. Ne var ki Yılmaz Güney üzerine son tartışmalarla benim de ayaklarım suya erdi. Ve tıpkı bu kitabın ilk önsözündeki gibi şunu farkettim: yine yıllar gelip geçmişti, yine yepyeni kuşaklar gelmişti. Ve onlar yine, üstelik arada yasaklar olmadığı halde, Yılmaz Güney'i tanımıyorlar, onun eserlerini de, harikulade macerasını da bilmiyorlardı. Onlara eski kitaptaki bilgilerle birlikte yenilerini de vermek ve Güney'i elden geldiğince tanıtmak yine boynumun borcu olmuştu.
Böylece bu kitaba giriştim. Allah'tan Yılmaz Güney'le ilişkili olarak hep tuttuğum bir arşiv, hep sakladığım belgeler vardı. Böylece, kitabın son basımı olan 1988'den beri (aslında benim malzemeyi veriş tarihim olan 1987'den beri) Yılmaz Güney'le ilişkili başlıca gelişmeleri çeşitli yazılar, gazete haberleri, dergi kampanyaları, söyleşiler ve yorumlarla birlikte veren bir belge-kitap niteliği ilkinin devamına gelip yerleşiyor ve olayı günümüze dek taşıyor.
Kitaba beş yeni bölüm eklendi. Son ikisi günümüzdeki tartışmalarla ilişkili olarak... Her bölüm, benim bir sunuşumla başlıyor, sonra yazılar ve araya giren benim yorumlarım... Bu benden gelen yorumlar, eski bölümlerdeki gibi italik olarak yazılmıştır. Her türlü yazı, makale ve söyleşi ise dik olarak... Yazılarını kullandığım birçok yazarın adlarını ve yayın organları ve tarihlerini özenle belirtmeye çalıştım. Kullandığım kendi yazılarıma ise ayrıca imza koymadım.
Bu kitap, daha önce de söylediğim gibi, Yılmaz Güney denen büyük insana ve onun hikayesine benim açımdan bir kişisel bakış çabası. Sayısız belgeyle bu kişisellik aşılmaya çalışılmış ve ortaya bir belge-kitap çıkmış olsa da ... Varolan başka kitaplarla ve de Can Dündar'ın Aynadakiler dizisindeki Yılmaz Güney belgeseli gibi belge-filmlerle birlikte, Yılmaz Güney olayının bir bakış denemesi bu... Ama bu konudaki son kitap değil, umarım olmaz da...
Umarım yeni kuşaklar bu ilginç sinemacının ve bu büyük maceraperestin yaşamına gerçekten ilgi duyarlar, onu çeşitli araştırmaların, kitapların, filmlerin konusu yaparlar ve bu yolda benim alçakgönüllü çabam kaçınılmaz olarak aşılan bir kilometre taşı gibi kalır.
