Hezkirina ji welêt reng e bi van gotinan bê ravekirin: Hezkirina ji wî welatî ye, yê ku kesek tê de ji dayîk bûye, nanê wî dixwe, ava wî vedixwe, hewaya wî hildimije, li ser axa wî radizê û ji hemû qenciyên wî sûdê werdigire. Gengaz e ku mirov bi hemû civak û neteweyên şarwer re vê hestê bibîne. Ev hest ne bi tenê bi mirovan re, bi ajalan re jî xuya dibe. Çi ku her ajal ji cîgehê ku tê de ji mak bûbe hez dike û her balinde jî ji hêlîna xwe hez dike û bi wê re dilsoz dimine.
Welatê me Suryaniyan ê bav û kalan Beth-Nahrîn e. Em tê de ji dayîk bûn û bi qenciyên wê mezin bûn û gihiştin. Ji ber vê yekê, divê em ji welatê xwe û axa xwe hez bikin.
Beth-Nahrîn deşteke di dîroka cîhanê de nav dayî ye û xakeke pîroz e. Dayîka delal a her Suryaniyekî ye. Baxçeyê kulîlkan e, ku di navê de texlîd bi texlîd kulîlkên ji hev bedewtir digihîjin. Firdewsa duyem e. Ji ber ku ...
Naûm Faîq (Palak), di mêjûya 5’ê Reşemiya 1868’an de, li bajarê Omîd-Amîd/Amedê ji dayîk bû. Navê bavê wî Ilyas bîn Yaqob Palax, navê dayîka wî Seyde bînt-î Sefer e. Piştî jidayîkbûna xwe bi demeke kurt, ji aliyê Kûryakosê keşeyê malbata xwe ve bi navê Naûm hate mohrkirin. Bernavkê Faîq jî, piştî ku ew dikeve nava jiyana xebatê, ‘etfî wî kirine. Ji ber ku di arîşeyên olî û neteweyî de jêhatî û xîretkêş bûye, xwe îspat kiriye.
Naûm Faîq fêrî zimanên Süryanî, Tirkî, Erebî, Kurdî û Farisî bûye. Bi xwe hê li Omîdê bû, dest bi weşandina kovara bi navê ‘Kevkbo d-Madinho’yê kiriye û pê rê jî bo kovara ‘îrûtho’yê jî nivîs nivîsîne... Di sala 1911’an de, dema ku îtalyayê Şerê Treblûsxerbê li hemberî Dewleta Osmanî ilan kir, ji ber qilqala xwe ya ji ber çivin û xwepêşandanên ku li Omîdê hatin kirin, bê gav maye ku koçî Emerîkayê bike. Wî li wir dest bi xebatên xwe yên çandî û politik kiriye, di sala 1916’an de dest bi weşandina kovara bi navê ‘Beth-Nahrîn’ kiriye û heta mirina xwe, ango heta sala 1930’yî, beyi ku navbirriyê bide ev kovar weşandiye. Li nik vê, bi edîtoriya kovareke ku bi deste Federasyona Asûrî-Kildaniyan derdiket jî, heta ku wê dawî li weşana xwe anî, ber-dewam bûye.
Rehmetî Naûm Faîq xwediyê zanîneke berfireh i bilind bû, her wiha kesayeteke demokrat bû û ji bo hemû gelen ku li ser axa Beth-Nahrînê dijîn mafên yeksan û azadiya ramanê daxwaz dikir û diparast. Em bi xemgînî dixwazin bibêjin ku mafên mirovan û şert û mercên azadiya ramanê hê jî di binê piyên zaliman de têne pêpeskirin û tune têne hesibandin.
Naverok
Pêşgotina Berhevkêr / 15 Pêşgotin / 17
Hezkirina ji Welêt / 19 Tu Beth-Nahrîn î / 20 Şanaziya Neteweya Süryanî / 21 Dewleta Suryaniyan a Mezin / 27 Lo Suryanîno! Werin Em Bi Yek Bin!, 24 Di Werçerxa Şerê Cîhanê yê Yekem de Federasyona Suryaniyan, 26 Beth-Nahrîn / 28 Zimanê Süryanî Zimanê Edebiyatê ye / 29 Civîna Hişyarbûnê ya Li Bajarê New-Kresê / 32 Bo Xwîşk û Birayên Me yên Suryaniyên Rojhilat ên Li Beth-Nahrînê / 33 Kovara Suryanî “Mşahdono” Di Sala Xwe ya Duduyan De / 34 Komîteya Hişyarbûnê Li Bajarê Lizbetê / 35 Bûyerek Li Ser Tixûbê Hebeşiyan / 36 Patrik Mor Şemûn Mêrxasê Asûriyan e / 37 Kovara Beth-Nahrînê / 38 Karên Nebirêkûpêk / 40 Bêhêvîtî / 42 Rêzana Geşedana Neteweyekê / 44 Bila Alîkarê Me Ji Kê Derê Bê? / 46 Giyanê Neteweperweriyê / 48 Xwebînî / 50 Izgado / 52 Suryanî û Azadî / 53 Zimanê Ingilîzî / 54 Navê Pak / 56 Qenciya Emerîkayê / 58 Dibistanên Asûriyan / 60 Di Erka Xwe De Sersarî / 62 Teknîka Geşedanê / 65 Jinên Süryanî / 67 Bingehê Suryanîdyê / 69 Dilovaniya Ku Li Sêwiyan Bê Kirin / 71 Balyozxaneya Asûr û Keldo Li Bajarê Parîsê / 72 Dîsa Balyozxaneya Asûr û Keldo / 75 Bextewarî / 78 Kovara Ro’yoyê (Şivan) / 79 Yekîtiya Zimên / 81 Sala Pîroz / 84 Ramanên Ronîker Bo Xort û Xamayên Li Beth-Nahrînê / 85 Hikmeta Mirovên Zana yên Asûriyan / 88 Dijmin / 90 Ziyana Axaftinê û Sûda Bêdengiyê / 91 Pesin / 92 Roosevelt / 93 Xrîxoriyos Bar-Ebroyo / 94 Bardayson û Berhemên Wî / 96 Xelata Hezkirinê / 97 Hevbeşiya Suryanîtiyê ya Hişyarbûna Giştî / 98 Hezkirineke Derasayî / 100 Zanist / 102 Raza Ku Neteweyan Dibe Serkeftinê Çi ye? / 104 Suryoye û Suroye (Süryanî) / 108 Der Barê Navên Mor û Mort De / 109 Pesnê Bêçune û Dinyaligê / 110 Melfono Mor Narsay / 111 Sedemeke Ketina Me Jî Tiralî ye / 112 Vejaneke Her Ketinê Heye / 114 Şerê Cîhanê yê Yekem û Suryanî / 116 Helbesta Seyfo / 117
PÊŞGOTIN
Ez li bajarekî kevn û qedîm, bi serokatiya şarevaniya navçeya Sûrê ya Amedê berdewam im; bajarekî ku bi raya dîrokzanan ev bi kêmanî heft hezar sal e tê de jiyan bê navbirrî berdewam e. Şopên 34 qewman hemûyan ên beriya me yên vî bajarê kevin li mekanên ku ez her roj di nav de dimeşim û çav pê dikevim xuya ne. Ziman û çanda hemûyan bi awayekî ji awayan xwe berdane nava giyanê me. Û serdestan rabûne qaşogiravî ziman û çanda gelê min, a Kurdan, “tune” hesibandine. Em jî ji rikê wan ve, hem li ser navê hembajariyên me yên endamên hemû qewmên din, hem jî li ser navê gelê min, Kurdan, berhingariyê li vê yekê dikin. Em dibêjin, “Naxêr, em Kurdên Amedê şêniyên bajarekî pirrolî, pirrzimanî, pirrçandî û pirrnijadî ne. Em şandilxwaz in ku vê nasnava xwe ya ku ji gelek hêmanan pêk tê bi şêweyekî ji şêweyan bo cîhanê vebêjin û mafê vê yekê radest bikin.”
Va ye, me bi vê sedemê navê Ermeniyekî ku di sicîla bajêr de tomar kirî ye li kuçeyekê kir, ku tê de jiyaye; Kuçeya Migirdîç Margosyan. Her wiha me navê Suryaniyekî ku di sicîla bajêr de tomar kirî ye li kuçeya wî bi xwe kir; Kuçeya Naûm Faîq Palak. Û her wiha me navê Kurdekî ku di sicîla bajêr de ciyê xwe heye jî li kuçeya wî bi xwe danî; Kuçeya Ehmed Arif. Bê guman me ev biryar bi şêweyekî saziyî wergirt. Em ji vê yekê pirr jî şanaz in.
Niha em bi sepandineke din a ciyawaz a vê biryara xwe ve li hafa we ne. Em Taxa Fillan a Migirdîç Margosyan, bi Kurdî, Tirkî û Ermenkî, bendên wêjeyî yên Naûm Faîq Palak, bi Kurdî, Süryanî û Ermenkî, vebêjeya Şeyhmus Diken, Amed Dest Li Ba Dike, tevî cd’ya muzîkê ya Yervantê Ûdî, bi Kurdî, Tirkî û Îngilîzî, her yekê wekî pirtûkeke prestîjê tînin ber destên xwendevanên wan. Ev karên me kirî, di heman demê de, deynekî dilsoziyê ne. Ev daxwazek e ku di çarçoveya pevgihana zimanan de bi rêberiya wêjeyê bajarê min li gel gelên xwe yên qedîm li rûyê hev bikevin. Ev pirtûk her yek xelateke lirûhevketinê ne bo gelê Amedê yê qedîm û hemû gelên wê yên heta ku ev bajarê kevin ava be, dê di tomaran de bi zindîtiya xwe berdewam bin. Em spasdar in bo Migirdîç Margosyan, Peder Gabriyel Akyuz, Sîmon Barmano, Eliyo Dere, Kawa Nemir, Lal Laleş, Şeyhmus Diken, Mîran Janbar û Şener Ozmen, en ku keda xwe danê. Her wiha ji bo ku bi tevkariya xwe ya saziyî ve destek dan, bo Federasyona Asûriyan a Swêdê û Weşanên Arasê û ji bo ku bi xebateke edîtoryal a bi hûrgilî pirtûk amadeyi çapê kirin, bo Weşanxaneya Lîsê jî, em ji dil spasdar in.
Abdullah Demirbaş Serokê Şarevaniya Sûrê
Hezkirina Ji Welêt
Hezkirina ji welêt reng e bi van gotinan bê ravekirin: Hezkirina ji wî welatî ye, yê ku kesek tê de ji dayîk bûye, nanê wî dixwe, ava wî vedixwe, hewaya wî hildimije, li ser axa wî radizê û ji hemû qenciyên wî sûdê werdigire. Gengaz e ku mirov bi hemû civak û neteweyên şarwer re vê hestê bibîne. Ev hest ne bi tenê bi mirovan re, bi ajalan re jî xuya dibe. Çi ku her ajal ji cîgehê ku tê de ji mak bûbe hez dike û her balinde jî ji hêlîna xwe hez dike û bi wê re dilsoz dimine. Welatê me Suryaniyan ê bav û kalan Beth-Nahrîn e. Em tê de ji dayîk bûn û bi qenciyên wê mezin bûn û gihiştin. Ji ber vê yekê, divê em ji welatê xwe û axa xwe hez bikin.
Beth-Nahrîn deşteke di dîroka cîhanê de nav dayî ye û xakeke pîroz e. Dayîka delal a her Suryaniyekî ye. Baxçeyê kulîlkan e, ku di navê de texlîd bi texlîd kulîlkên ji hev bedewtir digihîjin. Firdewsa duyem e. Ji ber ku kalê me, Adem, pişti ku ji Baxê Edenê hatiye qewirandin, hatiye li Beth-Nahrînê jiyaye.
Ez li ser te ji dayîk bûm, dixwazim li ser te bimirim lo welatê min.
Divêm bila bê spartin bi axa viyanê ev canê min.
.....
Naûm Faîq
Beth-Nahrîn
Lîs
Weșanên Lîs Beth-Nahrîn Naûm Faîq Kurmancî: Kawa Nemir Tirkî: H. Gabriel Akyüz Berhevkar: Elyo Dere
Ev pirtûk bi sê zimanan (Kürdi, Tirkî, Suryanî) bi hevkariya Şaraderiya Sûrê û Weşanxaneya Lîsê hatiye amadekirin û bi piştgiriya Şaredariya Sûrê ya Navçeya Amedê weke xizmeteke çandî hatiye çapkirin.
