Meyro

Meyro

Mehmet Emin Bozarslan

Çıra

Sîdar, dıgel hevalên xwe lı êxur dılîst. Zarûkên gund hemî lı wır bûn. Dema kelekel lı hawırdor rûnıştıbû, ketıbûn êxur û dest bı lîstına veşartokê kırıbûn. Jı wê demê ve bêhn nedabûn xwe, her dılîstın. Nîvro şıkestıbû êdî. Lê hê jî dev jı lîstıkê ber nedabûn.

Sîdar, jı nîşka ve çızekî dı nava xwe da hıs kır. Dılê wî buhurî. Hat bîr’ê ku bırçî ye. Fıravîn nexwarıbû. Sıbê kerîkî nan bı tasekî dew xwarıbû. Jı wê deme vır da tu tışt bı devê vî nebûbû. Zewq û şêrînîya lîstıkê bırçîbûn jî, fıravîn jî jı bîra wî bırıbû.
Deng lı hevalên xwe kır:

.....

Mehmet Emin Bozarslan, bu hikâyelerinde Türkiye'de ilk kez yeni bir yöntem ve değişik bır teknik uygulamış; önce Kürtçe olarak yazdığı hikâyelerini sonra bizzat Türkçeye çevirmiş ve böylece hikâyelerin hem yazarı, hem de çevirmeni olmuştur.
Meyro'da toplanan hikâyelerin bir başka özelliği, Doğu Anadolu'da hâlâ geçerliliğini koruyan efsanelerin ve batıl inançların toplum yaşamındaki olumsuz etkilerinin ustaca işlenmiş olmasıdır, "Jı Me Çetıra" (İyi Saatte Olsunlar) ve "Tabırr" (Sıtma Kesici) hikayeleri, bu olgunun en çarpıcı ve aynı zamanda en dramatik iki örneğini vermektedir.

Tek parti döneminde halka yapılan baskı ve yaratılan jandarma korkusu, bunun halk yönetim ilişkilerinde yolaçtığı yozlaşma da kitapta başarılı bir üslupla eleştirilmektedir. "Kumê Tiftik" (Tiftik Kalpak) ve "Heste" (Çakmak) hikayelerinde bunu görmek mümkündür.
Halkın içinde bulunduğu yoksulluk ise, diğer hikâyelerin yanı sıra, en belirgin biçimde, "Sıtıl" (Kazan) ve kitaba adını veren "Meryo" da gözler önüne serilmektedir.
Meyro'daki hikâyelerde göze çarpan ve tüm olarak kitaba çarpıcı, sürükleyici bir nitelik kazandıran bir diğer özellik de, hepsinde "kara mizah" temasının başarılı bir biçimde işlenmiş olmasıdır.

Çîrokên pırtûkê

Nan û se / 9
Heste / 12
Kum ê tıftık / 16
Jı me çêtıra / 21
Tıtûn çawa gerîya ka? / 25
Sîtıl / 32
Devê gur / 37
Tabırr / 42
Zava yê dehsalî / 49
Meyro / 60
Ekmek ve köpek / 73
Çakmak / 77
Tiftik kalpak / 81
İyi saatte olsunlar / 86
Tütün nasıl samana dönüştü? / 91
Kazan / 99
Kurdun ağzı / 105
Sıtma kesici / 111
On yaşmdaki damat / 119
Meyro / 131

NAN Û SE

Sîdar, dıgel hevalên xwe lı êxur dılîst. Zarûkên gund hemî lı wır bûn. Dema kelekel lı hawırdor rûnıştıbû, ketıbûn êxur û dest bı lîstına veşartokê kırıbûn. Jı wê demê ve bêhn nedabûn xwe, her dılîstın. Nîvro şıkestıbû êdî. Lê hê jî dev jı lîstıkê ber nedabûn.
Sîdar, jı nîşka ve çızekî dı nava xwe da hıs kır. Dılê wî buhurî. Hat bîr’ê ku bırçî ye. Fıravîn nexwarıbû. Sıbê kerîkî nan bı tasekî dew xwarıbû. Jı wê deme vır da tu tışt bı devê vî nebûbû. Zewq û şêrînîya lîstıkê bırçîbûn jî, fıravîn jî jı bîra wî bırıbû.

Deng lı hevalên xwe kır:
«Hevalno, ez bırçî bûme. Ez’ê nuha bıçım malê, nan bıxum û bêm».
Zarûk pê kenîn. Tınaza kırın:
«Tew, tew!.. Berxê dıya xwe, bırçî bûye!.. Ma em jî ne mîna te ne lâwo!.. Kî jı me çı xwarîye!..»
Bı rastî jî gışt bırçî bûbûn. Lê destêd wan jî mîna Sîdar jı lîstıkê nedıbûn.
Sîdar guh neda tınazên wan:

«We dıvê hun jî herın nan bıxun.. Ma mı gotîye meçın!.. Eva ez bı xwe dıçım...»
Zarûk hemî kenîn:
«Ha, ha, ha!.. Zıgur, zıgur!.. Mırıyê zıkê xwe!..»
Lê Sîdar guh neda wan. Bı lez û bez jı êxur der ket, berê xwe da malê. Dıya wî Zeyno, eywan dımalışt. Çawa dît ku Sîdar bı bayê bezê lê qelıbî, hêrs bû, pışta xwe rast kır û qîrîya ser kurê xwe:

«Şoş kero, şoşşşş!.. Çı qewımîye ku tu weha dıbezî!.. Ma gur daye dû te!..»
Sîdar bı lava got’ê:
«Ez jı bırçîya mırım dayê!.. Nava mı nısılî..»
Dıya wî dîsa xûz bû û malıştına xwe ajot. Sîdar îcar qîrîya:
«Ez dıbêm ez bırçî bûme lêê!.. Ma deng nayê te!..»
Zeyno bı hêrs bersîv da’yê:

«Eeeehhh!.. Bes hışê mı bıbe!.. Tu bırçî bûyî ez çı bıkım!.. Here jı teştê kerîkî nan derxe, bıxwe!..»
Sîdar lêva xwe bada:
«Nanê tısî ma?»
«Lê çı?»

Sîdar îcar jı dıl hêrs bû. Lıngê xwe lı erdê xıst û qîrîya:
«Ez nıkarım nanê tısı bıxum!.. Pêxwarın jî bıde mın!..»
Zeyno sıvnık dı dest xwe da hejand û ber bı kurê xwe çû:
«Destê mın megıhîne xwe!.. Ez’ê bı sıvnık lı mêjîyê te xım ha!.. Ma tu bûyî kurê axan ku nan ê tısî naxwî!.. Ez’ê jı te ra goşt û bırmc jı ku bînım ma!..»
Sîdar jı ber derba sıvmkê lotık avêt û baz da ber dîwêr:
«Bı Xwedê ez nan ê tısî naxum ha!..

«Naxwî jehr bıxwe!..»
Sıdar, fam kır ku bı zorê û hêrsê tışt bı desta nakeve. Dest bı lavan kır:
«Dayê, tu bıdî xatırê gora kalê mın, tu pêxwarxnek jî bıdî mın!.. Çı dıbe, ma ez ne kurê te me!..»

Dılê dê bı van lavan nerm bû. Îcar bı çavekî tıjî evîn lı kurê xwe nıhêrt û got’ê:
«Berxê mı, ez êvarê savar dıpêjım!.. Tu dızanî ku em nıkarın her dan xurek ê rûnî bıxun.. De here, jı xwe ra xıyarekî jı bın mekevê, kerîkî nan jî jı teştê derxe û bıxwe!..»
Sîdar bı kêf çerıxî kîlerê. Mekev bılınd kır, paçê hevîr jı ser devê teştê hılanî, kerîkî nan û xıyarekî der xıst. Dîsa bı lez û bez jı malê der ket, berê xwe da êxur.

Zarûk jı lîstınê û bırçîya westıyabûn, jı hêz ketıbûn. Jı ber vê yekê, lı ber derê êxur kom bûbûn, da bıçın malêd xwe nan bıxun. Seyek jî lı ber derê êxur, lı sîya dîwêr mexel ketıbû: Jı germa, zımanê xwe derxıstıbû û yekser dıhelıkî. Gılêza devê wî jî dılop dılop jı zımanê wî dırıjîya.
Sîdar ber bı êxur dıbezî. Nan dı destek wî dabû, xıyar jî dı destê dın. Dema, nêzîkî lı se kır, lıngê wî lı sıngekî dewara lıkumî. Xwe ra negırt û bı ser dev ket erdê. Bı ketınê ra, nan û xıyar jî jı destên wî vırvırîn, her yek lı alîkî ketın. Ew hê jı erdê ra nebûbû, se hema jı cıh hılfırî, rahışt kerîyê nan û yallah.. Sîdar heta jı erdê rabû, se lı rıknê êxur zıvırî jî.. Bıra zarûka bı carekî dest bı kenînê kırın û «tîqe-tîq» bı wan ket.

Sîdar hem jı hêrsa, hem jı kena zarûka şaş bû ma. Lê çı jı desta dıhat, jı bıl çêrkırına dıya xwedîyê se!..

Mehmet Emin Bozarslan

Meyro

Çıra Yayınları

Çıra Yayınları
Çıra Yayınları: 2
Hikâye dizisi: 1
Meyro, Hikâyeler

İlk basımı:
Şubat 1979 – İstanbul

Dizgi - Baskı - Cilt: Zafer matbaası
Kapak resmi: Tan Oral
Kapak filmi: Ebru grafik
Kapak basımı: Basım sanayii merkezi

Yönetim yeri : Nuruosmaniye cad.
Ata işhanı, no: 34/104
Cağaloğlu - İstafibul

Yazışma adresi :
P.K. 497
Sirkeci - İstanbul