Türkiye Nüfusu
Necdet Tunçdilek
Erol Tümertekin
İstanbul Üniversitesi
Yeryüzü bölgelerinin farklı görünümler kazanmasına sebep olan elemanlardan biri de insan topluluğu (nüfus) dur. Mutlak nüfus sayısının İktisadî ve sosyal ehemmiyeti yanında, aynı zamanda, bir beşerî âlem varlığı olan ‘insan’ ın tabiî muhit ile münasebetinin tetki kinin, gerek bir bölgenin, gerekse bir memleketin coğrafyasının anlaşılmasında mühim bir yeri vardır.
Bir mekân ve münasebetler ilmi olan ve esas itibariyle yeryüzü olaylarının mevziî toplulukları ve tiplerinin mahiyetini ortaya koymaya çalışan modern coğrafyanın esas konularından biri de, beşerî âlem varlıklarının tabiî muhit ile münasebetlerini araştırmaktır.
Coğrafya tabiatı itibariyle mekân veya bölgelerle uğraşır ve hattâ bugün ekseriyetin taraftar olduğu noktai nazara göre özünü ve esas gayesini, yeryüzünde vetire ve hâdiselerin değişik şekilde gruplanmış bulunmaları dola- yısiyle birbirlerinden farklılaşmış olan bölge lerin çerçevesi ...
İçindekiler
Önsöz / VII
Giriş
İnsanın coğrafî tetkiklerdeki yeri / 1
Metod /
Malzeme / 3
Malzemenin kullanılışı / 4
Türkiye Genel Nüfusu
Türkiye nüfus artışına genel bakış / 6
Türkiye genel nüfusu 1927-1955 / 8
1927 - 1955 devresinde Türkiye nüfus kesafeti / 9
Türkiye'de nüfus dağılışına tesir eden âmiller / 11
Türkiye Kır Nüfusu
Genel bakış / 18
Kır nüfusu dağılışı / 19
Kır nüfusu - Genel nüfus / 3
Türkiye Şehirli Nüfusu
Genel bakış / 25
Şehirli nüfusu dağılışı / 26
Nüfus Artışı Nisbetleri
Türkiye genel nüfusunda artış nisbetleri / 31
1935 - 1955 arasında genel nüfusta artış / 37
Kır nüfusu artış nisbetleri / 39
Şehirli nüfusu artış nisbetleri / 48
İç Göçler
İç göçlerin mahiyeti / 45
Türkiye’de iç göçler / 57
Şehirleşme
Genel bakış / 67
Türkiye’de şehirleşme / 67
Yabancı memleketlerde doğmuş olanlar / 70
Netice / 71
Summary / 75
İçindeki Şekiller
Türkiye’de nüfus kesafeti 1927 / 1
Türkiye’de nüfus kesafeti 1935 / 2
Türkiye’de nüfus kesafeti 1940 / 3
Türkiye’de nüfus kesafeti 1945 / 4
Türkiye’de nüfus kesafeti 1950 / 5
Türkiye’de nüfus kesafeti 1955 / 6
Türkiye’de ortalama donlu günler sayısı / 7
Türkiye’nin relief haritası / 8
Türkiye’de kurak bölgeler / 9
Kır ve şehir nisbetleri 1935 / 10
Kır ve şehir nisbetleri 1940 / 11
Kır ve şehir nisbetleri 1945 / 12
Kır ve şehir nisbetleri 1950 / 13
Kır ve şehir nisbetleri 1955 / 14
1935 -1940 devresinde nüfus artışı / 15
1940 - 1945 devresinde nüfus artışı / 16
1945 - 1950 devresinde nüfus artışı / 17
1950 - 1955 devresinde nüfus artışı / 18
1935 - 1955 devresinde nüfus artışı / 19
1935 - 1945 devresinde kır nüfusu artışı / 20
1940 -1945 devresinde kır nüfusu artışı / 21
1945 - 1950 devresinde kır nüfusu artışı / 22
1950 - 1955 devresinde kır nüfusu artışı / 23
1935 - 1940 devresinde şehirli nüfusu artışı / 24
1940 -1945 devresinde şehirli nüfusu artışı / 25
1945 -1950 devresinde şehirli nüfusu artışı / 26
1950 - 1955 devresinde şehirli nüfusu artışı / 27
Başka vilâyette doğmuş olan nüfus / 28
Başka vilâyette doğmuş olan nüfus 1940 / 29
Başka vilâyette doğmuş olan nüfus 1945 / 30
Kır’da 1000 nüfusa düşen başka vilâyette doğanların sayısı / 31
Kır’da 1000 nüfusa düşen başka vilâyette doğanların sayısı 1945 / 32
Şehir’de 1000 nüfusa düşen başka vilâyette doğanların sayısı 1935 / 33
Şehir’de 1000 nüfusa düşen başka vilâyette doğanların sayısı 1945 / 34
Ziraî kesafet / 35
Nüfus dağılışı / 36
Türkiye’de sanayi bölgeleri / 37
Yabancı memleketlerde doğanlar / 38
Türkiye vilâyetleri / 39
List of Maps
Distribution of population 1927
Distribution of population 1935
Distribution of population 1940
Distribution of population 1945
Distribution of population 1950
Distribution of population 1955
The number of frost days in Turkey
Phyiographic map of Turkey
Arid regions in Turkey
Percentages of Urban and Rural Populations 1935
Percentages of Urban and Rural Populations 1940
Percentages of Urban and Rural Populations 1945
Percentages of Urban and Rural Populations 1950
Percentages of Urban and Rural Populations 1955
Percentages population increase in between 1935 -1940
Percentages of increase 1940 – 1945
Percentages of increase in population between 1945 - 1950
Percentages of increase in population between 1950 - 1955
Percentages of increase in population between 1935 - 1955
Percentages of increase in Rural population between 1935 -1940
Percentages of increase in Rural population beteeen 1940 -1945
Percentages of increase in Rural population between 1945 - 1950
Percentages of increase in Rural population between 1950 - 1955
Percentages of increase in Urban population 1935 - 1940
Percentages of increase in Urban population 1940 -1945
Percentages of increase in Urban population 1945 -1950
Percentages of increase in Urban population 1950 -1955
Distribution of Out-Born population by provinces in 1935
Distribution of Out-Born population by provinces in 1940
Distribution of Out-Born population by provinces in 1950
Number of Out-Born population for every thousand inhabitants in rural areas (in 1935)
Number of Out-Born population for every thousand inhabitants in itiral areas (in 1945)
Number of Out-Born population for every thousand inhabitants in the cities (in 1935)
Number of Out-Born population for every thousand inhabitants in the cities (in 1945)
Agricultural Density
Distribution of Population
Manufacturing districts of Turkey
Distribution of Foreing - Born Population
The locations of places named in the study.
ÖNSÖZ
İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Monografilerinin ikinci kitabı olarak yayınlanan bu çalışmada, Türkiye nüfusu, belli başlı hususiyetleri ve hareketleriyle coğrafî bir tetkike tâbi tutulmak istenmiştir.
Sayımlara ait mevcut istatistiklerin yeniden tasnif edilmesi ve bilâhare hesaplamalar yapılarak cedvellerin tertip edilip haritaların hazırlanmasına, gerek bu çalışmanın zeminini teşkil etmesi, gerekse ileride hu mevzuda araştırma yapacaklara kolaylık temin etmek bakımından bilhassa ehemmiyet verilmiştir. Esas itibariyle, 1958 İlkbahar ve Yaz aylarını kaplayan bu hazırlık devresi esnasında hazırlamış olduğumuz haritaların basılmak üzere yeniden çizim işini üzerine alan ressam Bay Mahmut Ciida’ya teşekkür ederiz.
Bu vesile ile, Coğrafya Enstitüsü çalışmalarının diğer bir kısmını teşkil edecek olan “Monoğrafiler” in neşri hususunda karar alan ve böylelikle bu etüdün yayınlanmasına imkân hazırlayan Coğrafya Enstitüsü Müdürü Sayın Ord. Prof. Ahmet Ardel ile Enstitü Yönetim Kurulu üyelerine teşekkürlerimizi sunarız.
Beyazıt, Şubat 1959
Tunçdilek - Tümertekin
Giriş
İnsanın Coğrafî Tetkiklerdeki Yeri
Yeryüzü bölgelerinin farklı görünümler kazanmasına sebep olan elemanlardan biri de insan topluluğu (nüfus) dur. Mutlak nüfus sayısının İktisadî ve sosyal ehemmiyeti yanında, aynı zamanda, bir beşerî âlem varlığı olan ‘insan’ ın tabiî muhit ile münasebetinin tetki kinin, gerek bir bölgenin, gerekse bir memleketin coğrafyasının anlaşılmasında mühim bir yeri vardır.
Bir mekân ve münasebetler ilmi olan ve esas itibariyle yeryüzü olaylarının mevziî toplulukları ve tiplerinin mahiyetini ortaya koymaya çalışan modern coğrafyanın esas konularından biri de, beşerî âlem varlıklarının tabiî muhit ile münasebetlerini araştırmaktır.
Coğrafya tabiatı itibariyle mekân veya bölgelerle uğraşır ve hattâ bugün ekseriyetin taraftar olduğu noktai nazara göre özünü ve esas gayesini, yeryüzünde vetire ve hâdiselerin değişik şekilde gruplanmış bulunmaları dola- yısiyle birbirlerinden farklılaşmış olan bölge lerin çerçevesi içinde yapılacak Mekân Tetkikleri teşkil eder. Beşerî ve fizikî unsurların birbirine bölgenin şahsiyetini verecek şekilde örülmüş bulunmalariyle meydana gelen Coğrafî Bölgelerin farklı şahsiyetleri ise, bu örgü veya dokumadaki beşerî ve fizikî unsurların hissesi ve rollerine göre tâyin edilir1. Tenha ve geri kalmış bölgelerde hâkim olan damga tabiatın damgasıdır. Buna mukabil bazı sahalarda bölgenin şahsiyetini beşerî faaliyetlerden almış olduğu tesbit edilir. Burada insan tabiî çehreyi geniş ölçüde değiştirmiş, tepeleri ortadan kaldırmış, vâdileri doldurmuş, koyları kara haline çevirmiş, drenajı değiştirmiş, geniş sahaları bina ve tesisleri ile kaplamıştır.
Filhakika, insan yaşayışının bir hususiyeti şu noktada görülür: bütün canlılar doğrudan doğruya tabiî muhitte yaşadığı halde insanlar, tabiat âleminden alarak ehlileştirdiği, kendi şekil verdiği bir kültür muhiti içinde yaşar2. Bazı bölgelerde ise beşerî ve fizikî unsurlar ...
1- Selen, Hamit Sadi: “Siyasî ve İktisadî Coğrafya”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: XII, yıl: 1957, sayı 4, s. 1-8.
Erinç, Sırrı: “Bölge sınırlandırmasının esasları”, İkinci İskân ve Şehircilik Haftası Konferansları, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınlan: 79/61 iskân ve Şehircilik Enstitüsü Yayınları: 4 s. 69-94, 1957,
Tümertekin, Erol: Sanayi Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları: 22, 1958, s. 1-16.
2- Selen, Hamit Sadi: a. g. e. s. s. 6.
Necdet Tunçdilek
Erol Tümertekin
Türkiye Nüfusu
(Nüfus Kesafeti. Nüfus Artışı, İç Göçler ve Şehirleşme)
The Population of Turkey
İstanbul Üniversitesi
İstanbul Üniversitesi Yayınları
İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 802
Coğrafya Enstitüsü No: 25
Monografiler: 2
Dr. Necdet Tunçdilek
Istanbul Üniversitesinde Doçent
Dr. Erol Tümertekin
Istanbul Üniversitesinde Doçent
İstanbul Matbaası
1959
İstanbul Matbaası
Nuruosmaniye caddesi No. 90
İstanbul
