Anatomîya bedena mirovan
Doç. Dr. Hüseyin Bektaş di sala 1961 an da, li Kurdistana Bakûr, di gundêki Kanireşê, li hêla bajarê Cewaxçurê hatîye dinê.
Paş xwendina lîsê, derket derwayê welat û di Almanya Federal da li ser ilmê pizîşkî xwend.
Di sala 1990an fakûltê qedand û niha di nexweşxana zanîngeha Hannoverê da li ser bêşê cerrahi û neqilkirina organanan wek doçent dixebite.
Naverok
Pêşgotin / 7
Beden ji aliyê pêşî / 9
Beden ji aliyê paşî / 10
Rû û destê mirovan / 11
Şane û tevînek / 12
Şane / 13
Tevinek / 14
Xwîn / 14
Sistema lenfa / 16
Kakût (skelet) û livîn / 17
Kakût (skelet) / 17
Livîn / 21
Livok / 24
Masûlke / 26
Masûlke / 26
Dil û sîstema gera xwinê / 27
Pişik û sîstema bêhnhildanê / 29
Sîstema hezmê / 31
Sîstema mizê / 36
Gurçik / 36
Sistema hormonan / 37
Hipofiz / 37
Livika troîd / 38
Livika paratroîd / 39
Livika tîmus / 39
Pankreas / 39
Bergurçik / 39
Livikên cinsî / 40
Sîstema birik / 41
Pêncseh / 43
Dîtin / 43
Bihîstin / 44
Bêhnhildan / 45
Tamkirin / 46
Sehkirin / 47
Çerm, por û pirç / 47
Organên cînsîyetî / 48
Bizarûmayîn / 49
Çavkanî / 52
Çavkanîya orjînal yên şikila / 53
Ferhenga anatomî / 56
Hindek navên nexweşiyan / 64
PÊŞGOTIN
Bêja anatomîyê ji zimanê Yewnanî ji bêja "anatemnein"ê tê û mena wê perçekirin e. Anatomî jî dibe îlmê perçekirinê. Lê îro mirov ji bêja anatomîyê, îlma tevhevkirina perçeyên bedenê ji bo avakirina organîzmayekî bi fonksiyon fam dike.
Anatomî îlmekî gelek kevn e. Mirov berî bi hezaran salan li ser anatomiyê xebitîne. Li Mezopotamya mirovan mîh ser jê dikirin û gor şiklê kezeba reş, nexweşîyan teşhîs dikirin. Dîsa li mîtolojîya Yewnan da tê gotîn ku, Xudayê mezin Zeus, ji bo cezakirinê, lawê xwe Prometeus davêje ser çîyayê Qaf û li ser zinarekî da girêdide. Eylo her roj tê û parçekî ji kezeba wi ya reş jêdike û dîxwe. Lê kezaba wî heta roja dinê careke din xwe ji nû ve dike, mezin dibe. Yani ta ji wê çaxê jî mirovan him şiklê organan him jî hindek fîzîyolojîya wan, wekî mezinbûna kezeba reş, nasdikirin. Ji bo vê yekê jî mirova dikarî li Mezopotamîyê berî bi hezaran salan ameliyatê çavan û yê kîsika mîzê çêbikin. Wek tê zanîn ew amelîyatana di dîroka mirovatîyê da yên ewilî bûn. Lê pir mixabin ku, di welatê me da pir tişt pêşta neçûn. Em li ser rêya bav û kalên xwe neman û ketin nav nezanîyê û tarîyê. Welatê me hat par vekirin û zimanê me hat qedexe kirin. Ji ber vê yekê jî, zimanê Kurdî, di warê zanîstî da pêşta neçû; nekarî xwe nû ve bike.
Gor zanîna min, heta niha tenê pirtûkek piçûk li ser anatomîya mirovan (The human anatomy) di sala 1978 li Bexdayê, ji alîyê Dr. Eziz Reşit Akreyî hatiye weşandin. Weki din jî çend nivîsên Enstîtuya Kurdî ya Parîsê di rojnama Kurmancî da derketine. Lê xêncî wan nîvîsan agahdarîya min ji weşanên din tune. Ji bo vê yekê jî ez dixwazim bi wê pirtûka piçûk, anatomîya mirovan bi zimanê Kurdî, bi zaravê kurmancî bi wêne û şiklên rengîn biweşînim.
Ev pirtûk ne pirtûkek ji bo îlma bijîşkê ye. Ez tenê dixwazim ku bila zimanê me winda nebe û li ser beşê bijîşkê ji pêşva here. Ger rojekî me di dibîstan û zanîngehên xwe da bi zimanê Kurdî ders da, em dikarin vê pirtûkê wekî bingeh bigrin û wê pêşva bibin.
Bi alîkarîya ferhengeka anatomîyê li dawîya pirtûkê, mirov dikarê navên organan û anatomîya mirovan bi kurdî hîn baş hînbibe û dikare bi zimanên din wek tirkî, ingilizî û almanî va bide ber hev.
Ji bo alîkarîya amadekirina vê pirtûkê, ez dixwazim birayê xwe yê Hesen ra, birêz Zîya Acar ra, hevalên hêja Ünal Yardimci, Dr. Fîkret Yildiz û Dr. Emer Simo ra sipas bikim.
Hannover,Tebax 2003
Doç. Dr. Hüseyin Bektaş
Doç. Dr. Hüseyin Bektaş
Anatomîya bedena mirovan
Weşanên Deng
Weşanên Deng : 61
Çapa pêşîn : Sibat 2004 / Stembol
Çap: Bariş matbaa- mücellit
Yê ku bo çapê amadekir: Unal Yardımcı
Navnîşan:
Evin turizm inşaat ve yayıncılık tic. ltd. şti.
Tarlabaşı cad. no: 95 / 1
Beyoğlu / İstanbul
Tel: 0.212 292 66 27
ISBN: 975-7011-32-0
