Η πρώτη προσπάθεια ίδρυσης ανεξάρτητου κουρδικού κράτους
Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη του κουρδικού λαού ως οντότητα μέσα στα πλαίσια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και κατά την διάρκεια του διαμελισμού της, που προκάλεσε η αρχή των εθνοτήτων. Σύμφωνα με αυτήν κάθε έθνος θα έπρεπε να έχει το δικό του εθνικό κράτος χωρίς να υπόκειται σε αλλοεθνή πολιτική εξουσία. Αυτό που θα αναδειχθεί είναι τόσο η ανάγκη δημιουργίας ανεξάρτητου κουρδικού κράτους όσο και τα γεγονότα που εμπόδισαν την ίδρυσή του και οδήγησαν τελικά στη σημερινή κατάσταση...
.
Περιεχόμενα
Εισαγωγή / 3
Ιστορική αναδρομή
Οι ρίζες των Κούρδων / 5
Η αραβική κατάκτηση των κουρδικών περιοχών / 7
Η σελτζουκική κατάκτηση και η εισβολή των Μογγόλων / 8
Οι Σαφαβίδες και η οθωμανική κατοχή / 10
Το «Φεουδαρχικό» Κουρδιστάν / 15
Οι Εξεγέρσεις του 19ου αιώνα / 17
Η Πανισλαμική πολιτική του Αβδούλ Χαμίτ Β’ / 19
Οι πρώτες κουρδικές Εθνικές Οργανώσεις / 20
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος / 24
Τα Μεταπολεμικά Χρόνια / 25
Η Συνθήκη των Σεβρών (10 Αυγούστου 1920) / 26
Η πορεία προς τη Συνθήκη των Σεβρών
Οι αρχές του κουρδικού ζητήματος / 29
Η διαίρεση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων / 30
Το ζήτημα της Μοσούλης / 35
Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού / 37
Τα πετρελαϊκά δικαιώματα / 39
Ο ρόλος των κουρδικών εθνικών οργανώσεων, η τουρκική προπαγάνδα και ο τουρκικός αγώνας ανεξαρτησίας / 40
Η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών / 47
Η Συνθήκη της Λοζάνης και η Α’ Τουρκική Δημοκρατία
Από τις Σέβρες στη Λοζάνη / 50
Ο Τουρκικός Πόλεμος Ανεξαρτησίας, 1921-1922 / 53
Η Συνθήκη της Λοζάνης / 55
Η ίδρυση της Α΄ Τουρκικής Δημοκρατίας / 57
Οι κουρδικές εξεγέρσεις στην Α’ Τουρκική Δημοκρατία
Οι μεταρρυθμίσεις του Κεμάλ Ατατούρκ και οι κουρδικές αντιδράσεις / 60
Η Επιτροπή Κουρδικής Ανεξαρτησίας (Azadi) / 63
Η επανάσταση του Σεΐχη Σαΐντ (1925) / 66
Η καταστολή του Κουρδιστάν / 68
Η εξέγερση στο όρος Αραράτ / 71
Το Λαϊκό Αντιστασιακό Κίνημα στο Ντερσίμ / 75
Επίλογος / 77
Παράρτημα / 81
Χάρτης Ι / 82
Χάρτης ΙΙ / 83
Πηγές – Βιβλιογραφία / 84
Εισαγωγή
Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη του κουρδικού λαού ως οντότητα μέσα στα πλαίσια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και κατά την διάρκεια του διαμελισμού της, που προκάλεσε η αρχή των εθνοτήτων. Σύμφωνα με αυτήν κάθε έθνος θα έπρεπε να έχει το δικό του εθνικό κράτος χωρίς να υπόκειται σε αλλοεθνή πολιτική εξουσία. Αυτό που θα αναδειχθεί είναι τόσο η ανάγκη δημιουργίας ανεξάρτητου κουρδικού κράτους όσο και τα γεγονότα που εμπόδισαν την ίδρυσή του και οδήγησαν τελικά στη σημερινή κατάσταση.
Αντικείμενο της ανάλυσης αποτελεί η εξέταση και η αλληλεπίδραση των στοιχείων εκείνων που επηρέασαν την πορεία ίδρυσης ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Αναφορικά, τα χαρακτηριστικά του κουρδικού λαού όπως διαμορφώθηκαν με το πέρασμα των αιώνων, η στάση τους απέναντι σε εξωτερικούς παράγοντες που έδρασαν –κατά καιρούς- καταλυτικά στην ομαλή πορεία τους μέσα στο ήδη διαμορφωμένο ιστορικό-πολιτικό-κοινωνικό-θρησκευτικό πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Επίσης, οι συγκρουσιακές σχέσεις μεταξύ των Κούρδων που προέρχονται κυρίως από την πολιτική που ήθελαν να ακολουθήσουν θεωρώντας την ιδανικότερη για την επίτευξη του σκοπού τους. Όπως θα αναλυθεί παρακάτω οι κυρίαρχες απόψεις ήταν τρεις: η φιλοτουρκική, η φιλοδυτική και αυτή που θα προωθούσε την πλήρη ανεξαρτησία χωρίς καμία παρέμβαση.
Επομένως, οι σχέσεις που θα αναλυθούν θα αφορούν αρχικά κυρίως τους Κούρδους και την μεταξύ τους σχέση. Κατόπιν, την σχέση τους με τις Μεγάλες Δυνάμεις και την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τέλος την επίδραση των ιστορικών γεγονότων του κατακερματισμού της Αυτοκρατορίας και της καταλυτικής παρέμβασης του Κεμάλ Ατατούρκ. Μέσα από τις σχέσεις αυτές θα γίνει προσπάθεια να απαντηθούν ερωτήματα όπως: πώς διασκορπίστηκαν οι Κούρδοι σε πέντε κράτη, ποιες ήταν οι πολιτικές δυνάμεις που συνέβαλαν στο σχεδιασμό των συνόρων Ιράκ, Ιράν, Συρίας, Σοβιετικής Ένωσης και Τουρκίας, γιατί οι Κούρδοι απέτυχαν να εγκαθιδρύσουν τελικά ένα δικό τους κράτος, ποιοι παράγοντες τους εμπόδισαν.
Η σημασία της παρούσας έρευνας έγκειται στην προσπάθεια ανίχνευσης όσων περισσότερων στοιχείων μας δίνει η υπάρχουσα βιβλιογραφία για την μελέτη και ανάλυση τους κουρδικού λαού και της συσχέτισής τους με τη δημιουργία εθνικής ταυτότητας η οποία θα τους ενώνει και θα αποτελεί κοινό σημείο αναφοράς. Απαραίτητο για την ανάλυση είναι να αναφερθεί ο ορισμός τους έθνους και η επιτακτική ανάγκη που αναπόφευκτα δημιουργεί το επόμενο «στάδιο» το οποίο είναι ο σχηματισμός κράτους. Συγκεκριμένα το έθνος μπορεί να οριστεί ως κατονομασμένος ανθρώπινος πληθυσμός που μοιράζεται μια ιστορική εδαφική επικράτεια, κοινούς μύθους και ιστορικές μνήμες, μια μαζική δημόσια κουλτούρα, κοινή οικονομία και κοινά για όλα τα μέλη νομικά δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα στηρίχθηκε στην υπάρχουσα βιβλιογραφία και αρθρογραφία με σκοπό να παρουσιαστεί όσο το δυνατόν ολοκληρωμένα και συγκροτημένα το εξεταζόμενο θέμα. Στην πρώτη ενότητα γίνεται ιστορική αναδρομή του κουρδικού λαού για να γίνουν κατανοητά στον αναγνώστη τα χαρακτηριστικά των κουρδικών φυλών και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έφτασαν να ζητούν την ίδρυση ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Στη δεύτερη ενότητα περιγράφεται και αναλύεται η πορεία προς την, άξια σημασίας για την ίδρυση κουρδικού κράτους, Συνθήκη των Σεβρών καθώς και οι διαπραγματεύσεις και οι θέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Εν συνεχεία, θα αναδειχθούν οι λόγοι για την αποτυχία των κουρδικών στόχων, η αθέτηση των υποσχέσεων στη Συνθήκη της Λοζάνης και ο ρόλος της νεοϊδρυθείσας Τουρκικής Δημοκρατίας. Στην τελευταία ενότητα γίνεται λόγος για τις κουρδικές αντιδράσεις που προκάλεσε η αθέτηση της Συνθήκης των Σεβρών και τα καταπιεστικά μέτρα της Α΄ Τουρκικής Δημοκρατίας. Τέλος, ακολουθεί ο επίλογος στον οποίο θα γίνει μια επισύναψη των συμπερασμάτων της συγκεκριμένης έρευνας και ο συσχετισμός τους με το σήμερα
ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Η πρώτη προσπάθεια ίδρυσης ανεξάρτητου κουρδικού κράτους
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Επιβλέπων καθηγητής: Α. ΚΟΥΤΣΗΣ
ΑΘΗΝΑ 2007
