Kerkük Bölgesinin Araplaştırılması
Nurî Talabanî
avesta
Nurî Talabanî'nin kitabında gösterdiği gibi Kerkük bölgesindeki karışık nüfus sürekli değiştirilmeye tabi tutulmaktadır. Bu olay 1968 yılında Baas Partisi'nin askeri bir darbeyle sözümona iktidara gelmesinden hemen sonra başladı ve süreç içinde onbinlerce Kürt aile zorla sürgüne gönderildi. Bu gaddarlık -merhum Joseph Stalin'in en kötü geleneği- anlaşılmaz biçimde Batı'da önemsenmemiştir ama Irak'ta Saddam sonrası yerleşim yerlerinde bunun derin etkileri olmuştur. Acaba mülksüzleştirilenler, tıpkı Bosna'da ısrarcı olduğumuz gibi burada da yuvalarına, topraklarına dönecekler mi? Yoksa sessizce yapılmak kaydıyla etnik temizlik mübah mıdır?
Profesör Talabanî Kerküklü Kürt halkına karşı Saddam'ın yaptığı asimilasyonu gözler önüne sererek dünyaya çok büyük bir hizmet sunmuştur. Saddam'ın yaptıklarını insanlığa karşı işlenen suçlar listesine ekleyelim ve diyelim ki inşallah o bir gün bunların karşılığını görür!
Nurî Talabanî - Hukuk Profesörü, Avukat. 1963-1968 Fransa'da Hukuk doktorası yapan Talabanî 1968 Eylül-1970 Eylül döneminde Basra Üniversitesi Hukuk Fakültesinde okutman olarak görev yaptı. Daha sonra İrak Kürdistanı Süleymaniye Üniversitesi Yönetim Enstitüsü başkanı olarak başlayan ve lskoçya Glasgow Üniversitesi Hukuk Bölümü misafir profesörlüğüne kadar uzanan, hem Irak içindeki hem dışındaki üniversitelerde birçok akademik görevde yer aldı. 2004 Eylül ayından bu yana Kürdistan Bölgesi Yüksek Seçim Komisyohu başkanı olarak görev yapmaktadır.
Belli Başlı Eserleri: Kitaplar, yazılar, makaleler.
- Ticaret HukukiTnun Temel İlkeleri
- Irak Ticaret Hukuku (Musul Üniversitesi basımı, 1979)
- Hukuk Sözlüğü (Arapça, Kürtçe, Fransızca ve İngilizce, Hewlêr, 2004)
- Irak'm Anayasal Geleceğinde Kürtlerin Bakış Açısı (Londra, 1999)
Talabanî’nin kitaplarının dışında ayrıca “Jenosid Suçu” (El Kaza Dergisi, 1972), “Irak Ticaret Hukukunda Satış Sistemi” (El Kaza'a Dergisi, 1978), “Federal Sistem (Irak Akademi Dergisi), “Dünyadaki Federal Sistem Örnekleri (El takafa el Cedid Dergisi, 1994) gibi gazete ve dergilerde yayımlanmış birçok makalesi de var.
İçindekiler
Önsöz / 7
Sunuş / 9
I. Kerkük Bölgesi: Coğrafi ve Tarihli Özet / 11
II. Kerkük Bölgesindeki Kürt Olmayan Etnik Nüfus: Türkmenler / 17
1. Kökenleri / 20
2. Türkmenlerin Tahmini Nüfusu / 20
3. Kürtler ve Türkmenler Arasındaki İlişkiler / 24
4. Türkmenlerin Politik Yönelimi / 26
III. İlk Araplaştırma Girişimleri / 29
A) Monarşi / 31
Kerkük'ün Etnik Yapısının Değişmesinde Petrol Şirketinin Rolü / 31
Kerkük Bölgesine Araplan Yerleştirmek İçin Hewîce Sulama Projesi'nin Gerçekleştirilmesi / 33
B) 1958-1968 Dönemi / 35
C) 1968'den Günümüze Kadar Olan Dönem / 45
Rejimin Tüm Kerkük Eyaletini Araplaştırma Çabaları / 54
1. Kerkük Şehir Merkezi / 59
1. Pird (Altmköprü) İlçesi / 59
2. Şuwan (Redar) İlçesi / 61
3. Qerehencîr İlçesi (Arapça "El-Rabig") / 61
4. Leylan (Qerehesen) İlçesi / 62
5. Tuzhurmatu (Taza) İlçesi / 62
6. Yayçi İlçesi / 63
2. "El Dibs" Olarak Araplaştınlan Dibs Bölgesi / 64
3. Hewîce Bölgesi / 65
4. Çemçemal Bölgesi / 65
1. Sengaw İlçesi / 65
2. Agceler İlçesi / 66
5. "El-Tuz" Diye Araplaştınlan Tuzhurmatu Bölgesi / 66
1. Dakuk (Tawk) İlçesi / 67
2. Kadir Kerem İlçesi / 69
3. Newcûl İlçesi / 69
4. Süleymanbey ve Emirli İlçeleri / 69
6. Kifri Bölgesi / 70
1. Serkele (Şervana) İlçesi / 70
2. Kokez İlçesi / 71
3. Cebare İlçesi / 71
4. Qeretepe İlçesi / 72
7. Kalar Bölgesi / 72
1. Pebaz (Bavenur) İlçesi / 73
2. Tilafeo İçesi / 73
IV. Kerkük Bölgesinin Yıkımı Ve Araplaştırılmasının Sonuçları / 75
Ekler / 85
Ek -I: 1957 Nüfus Sayımı'na Göre Sınıflandırma / 87
Ek - II: Gizli Belgeler / 88
Ek - III: Temmuz 1959 Olayları / 96
Ek - IV (A): Irak İdari Haritası / 101
Ek - IV (B): İdari Taksimattan Sonra Kerkük / 102
Ek - IV (C): İrak Kürdistam'nın Araplaşunlan Bölümleri / 103
Ek - V (A): BM’ye Çağn / 104
Ek - V (B): Irak Kürdistanı'ndaki Etnik Temizlik / 106
Ek - V (C): Araplaştırma Hak İhlalleri / 111
Ek - VI (A): Kerkük Bölgesinde Irak Rejiminin Yaptığı Etnik Temizlik / 119
Ek - VI (B): Kerkük, Geçmiş ve Șimdi / 132
Bibliyografya /141
ÖNSÖZ
Profesör Nurî Talabanî’nin Kerkük Bölgesi’nin nüfusu üzerine yaptığı bu önemli çalışmaya benden önsöz yazmam istenince çok mutlu oldum. Irak’ta görevli Birleşmiş Milletler Özel Raportörü Max Van Der Stole’nin son raporuna göre, Irak sayısız kayıp olayları gözönüne alındığında devlet olma halinin çok ötesinde bir yapıdır. İran, Suudi Arabistan ve Türkiye'de yüz-binlerce Iraklı mülteci vardır. Yine Ürdün'de onbinlerce Iraklı de facto olarak sığınmacı durumundadır. Bu sırra kadem basan veya sürgüne giden insanlara ek olarak, ülke içi yeri değiştirilen sayısız insan vardır. Güneyli Bataklık Arapları Saddam terörürün tek kurbanı değildir, Dr. Talabanî'nin gösterdiği gibi Kerkük bölgesindeki karışık nüfus sürekli değiştirilmeye tabi tutulmaktadır. Bu olay 1968 yılında Baas Partisi'nin askeri bir darbeyle sözümona iktidara gelmesinden hemen sonra başladı ve süreç içinde onbinlerce Kürt aile zorla sürgüne gönderildi. Bu gaddarlık -merhum Joseph Stalinin en kötü geleneği- anlaşılmaz biçimde Batı'da önemsenmemiştir ama Irak'ta Saddam sonrası yerleşim yerlerinde bunun derin etkileri olmuştur. Acaba mülksüzleştirilenler, tıpkı Bosna'da ısrarcı olduğumuz gibi burada da yuvalarına, topraklarına dönecekler mi? Yoksa sessizce yapılmak kaydıyla etnik temizlik mübah mıdır?
Profesör Talabanı, Kerküklü Kürt halkına karşı Saddam'ın yaptığı asimilasyonu gözler önüne sererek dünyaya çok büyük bir hizmet sunmuştur. Saddam'ın yaptıklarını insanlığa karşı işlenen suçlar listesine ekleyelim ve diyelim ki inşallah o bunların karşılığım bir gün görür!
Lord Avebury
Lordlar Kamarası Meclis
İnsan Hakları Grubu Başkan Yardımcısı
10 Nisan 1995, Londra
Sunuş
Petrol yatakları geniş tarım arazileriyle Kerkük Bölgesi, Irak'taki Kürt sorununa barışçıl bir çözüm bulma yolunda en büyük engellerden birisidir.
Coğrafik olarak bölge İran, Suriye, Türkiye arasındaki ticari yollar üzerine oturmuştur. 1925 yılında İngiltere'yi, Kerkük ve eski Osmanlı vilayeti Musul'u (Kerkük Bölgesi de onun bir bölümüydü) yeni yaratılmış olan Irak devletine ilave etmeye götüren de bölgede büyük miktarlar içeren petrol yataklarının keşfi olmuştu. 1921'de yaratılan bu devlet Büyük Britanya Mandası altındaydı. O zamandan beri özellikle de 1963'ten sonra Irak merkezi hükümeti tarafından stratejik Kerkük Bölgesini sürekli Araplaştırma girişimleri olmuştur.
Bu siyasetin nedenlerini daha iyi anlamak için gelin önce kısaca jeo-politikaya, tarihe Kerkük Bölgesinin nüfüs bileşenlerine bakalım. Anılan girişimler başlamadan önceki ve sonrasındaki durumu analiz etmeye çalışalım.1
I Bu kitap ilk defa 1995 yılında hem İsveç hem de Irak Kürdistanı'nda Arapça olarak basılmıştır. İkinci basım 1999 yılında Londra'da olmuştur. 1998'de Kürtçeye çevrilip İsveç'te sonra da 2000 yılında Irak Kürdistanı'nda yayımlanmıştır. Şimdi de İngilizceye çevrilmiş ve gözden geçilirerek üçüncü kez basılmıştır.
.....
Nurî Talabanî
Kerkük Bölgesinin Araplaştırılması
avesta
avesta
Kerkük Bölgesinin Araplaştırılması
Nurî Talabanî
avesta | Acil Kitaplar: 177 | 6
Arabization of the Kirkuk Région
(Kerkük Bölgesinin Araplaştınlması)
Nuri Talabanî
(Dezgeyî Aras, Hewlêr, 2004)
İngilizceden Çeviren Zafer Avşar
Editör: Abdullah Keskin
Kapak: Genco Demirer
Tashih ve Mizanpaj: Avesta
Birinci Baskı: 2005, İstanbul
Baskı: Banş Matbaacılık
© Avesta Yayınlan, 2005
Tanıtım amacıyla yapılacak alıntılar dışında
yayınevinin izni alınmadan hiçbir şekilde çoğaltılamaz
Avesta Basın Yayın
Reklam Tanıtım Müzik Dağıtım Ltd. Ştî.
Evliya Çelebi Mah.
Aybastı Sok. No: 48/4
Beyoğlu / İstanbul
Tel: (0212) 251 44 80
(0212) 243 89 74
Fax: (0212) 243 89 75
Ekinciler Caddesi
Nurlan Apt. Giriş Katı No: 2
Ofis / Diyarbakır
Tel-Fax: (0412) 222 64 91
ISBN: 975-8637-80-0
