Büyük Anayurt Savasında Kürtler
H. M. Çetoev
Jîna Nû
Kapitalist kuşatmaya ve dış saldırılardan kaynaklanan sürekli tehlikeye rağmen, ülkemiz emekçileri, büyük zorlukları aşarak dünyada ilk sosyalist toplumu kurarak, ülkelerini ileri güce sahip bir devlet durumuna getirmeyi başardılar.
SSCB'de sosyalizmin zaferi, Komünist Parti'nin yönetimi altında Sovyet halkının verdiği kahramanca mücadelenin bir sonucuydu. Kuşkusuz sosyalist toplumun en büyük kazanımlarından biri de SSCB'de ulusal sorunun çözümüdür. Parti, ülkemizden bütün halkları tek kardeş aile birliği içinde kaynaştırmayı ve onları ortak hedeflere doğru yöneltmeyi başardı.
Sovyetler Birüği'nde, halkların karşılıklı yardımlaşmaları, tek yanlı yarar gözetmeksizin birbirlerine olan ...
İçindekiler
-Zaferin 40. Yılı İçin -Önsöz
-Büyük Anayurt Savaşında Kürt Askerlerin Kahramanlıkları. 1941-1945
-Kürt Emekçilerinin Cephe Ve Cephe Gerisine Yapmış Oldukları Özverili Yardımlar.
-İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Kürt Halkının Ulusal Kurtuluş Hareketi.
ZAFERİN 40. YILI İÇİN
1985 yılı, bütün insanlığın , emekten, barıştan, güzelden, yaşamdan yana olan, "savaş çıkmadan önlenmelidir!", "hiç bir şey ve hiçbir kimse unutulmadı!" diyen güçlerin, Alman faşizmi ve Japon emperyalizmine karşı kazandığı büyük zaferin 40. yılının kutladığı yıldır...
Hiç kuşkusuz Alman faşizmi ve Japon emperyalizminin yenilgiye uğratılmasında, en büyük rolü Sovyetler Birliği oynadı, en büyük kayıpları Sovyetler Birliği verdi. Geceli gündüzlü, yazlı kışlı 1418 gün süren tarihin bu eşsiz savaşı Sovyetler Birliği kahramanlıkla yürüttü. Bu savaşta 20 milyon evladını yitirdi.
22 Haziran 1941'de Hitler Almanyası saldırmazlık antlaşmasını çiğneyerek sosyalizmin ilk yurdu ve yıkılmaz kalesine haince saldırdığında, her yerde 26 Haziran 1941'de yazılmış ve bestelenmiş Aleksandır Aleksandrov'un şu savaşçı türküsü çalınıyordu:
Kalk ülke kocaman
Kalk ölüm savaşı için...
....Geliyor halk savaşı
Geliyor kutsal savaş...
Bu ünlü türkü, Sovyetler Birüği'nden bütün ulus ve ulusal azınlıkların "Her Şey Cephe için! Her Şey Zafer İçin!" diyerek tek vucut halinde ayağa kalkışının, Alman faşizmine karşı, bağımsızlık ve özgürlüklerini, sosyalist anayurtlarını savunma mücadelesinin başlayışının bir ifadesi olarak ortaya çıktı.
Kuşkusuz bu savaş, sadece Sovyetler Birkği'nin kendi özgürlük ve bağımsızlığını savunduğu bir savaş değildi. Savaş, sosyalizm ve kapitalizmin, ilericiliğin ve gericiliğin uzlaşmaz, sınıfsal çelişkilerinin ürünü olarak, emperyalizmin en vahşi, en terörist ve en gerici kesimlerinin açık terörist diktatörlüğü olan faşizm tarafından dünyanın ilk sosyalist devletinin ortadan kaldırılması ve dünyanın, faşizm ürünü olan bir cehenneme dönüştürülmesinin önlenmesi amacına yönelikti. Bu anlamda bu savaşta tayin edilecek olan kader, insanlığın kaderiydi.
Sovyet halk'ının yürütmüş olduğu Anayurt Savaşı, Sovyet ailesinin kaynaşmasının, tekvucut olarak kendisini göstermesinin çetin bir sınavı oldu.
Bir uçtan diğer bir uca Sovyet halkları; Rus’u, Kazak'ı, Ukraynalı'sı, Özbek'i, Ermenı’si, Kürd'ü, Beloru'su, Türkmen'i Azeri'si , Tacik’i, Letonyah’sı, v.s demeden tüm Sovyet evlatları omuz omuza savaştılar... Anayurt Savaşı'nda 7 milyon'un üzerinde savaşçı, Sovyetler Birliği nişanı ve madalyaları aldı. 11 bin savaşçıya da "Sovyetler Birliği Kahramanlık" unvanı verildi. 161 Tatar, 96 Kazak, 67 Özbek,44 Azeri, 98 Başkırt 16 Türkmen 15 Tacik, 12 Kırgız gibi büyük kahramanlar arasında Kürt Savaşçı Yarbay Siyabendev de şerefle yerini aldı.
Büyük Anayurt Savaşı yıllarında bütün Sovyet halkı, -cephede, cephe gerisinde, genç ihtiyar, kadın erkek, çoluk çocuk, hasta sakat- bir bütün olarak eşsiz bir çalışma gösterdi, kahramanlığın, özverinin eşsiz örneklerini gösterdi.
Diğer halklar gibi esin kaynağını sosyalizmde, Sovyet halkının yöneticisi ve öncüsü Komünist Parti'den alan Kürtler de, Büyük Anayurt Savaşı'ndaki kahramanlıklarıyla bugün biz Kürdistanlı komünistlere, ilerici güçlere ve tüm halkımıza gurur kaynağı durumundadırlar. Faşizmin kurşunlarıyla düşen diğer kardeş halkların evlatlarıyla Kürt savaşçılarının kanı birbirine karışmıştır. Cephe gerisinde geceli gündüzlü çalışmışlardır. Onlar sosyalizmin, Sovyet anayurdunun onlara tanıdığı imkanlara , özgürlüğe ve sahip oldukları sömürüşüz, baskısız yaşama sonuna kadar sahip çıkacaklarını, anayurtları için hiçbir özveriden çekinmeyecemlerini göstermişlerdir.
İşte, H.M. Çetoev tarafından yazılan ve 1970 yılında Ermenistan S.S.C Bilimler Akademisi tarafından Erivan'da basılan bu eser, Büyük Anayurt Savaşı'nda Kürt halkının cephede ve cephe gerisinde göstermiş olduğu yiğitlik ve fedakarlıkları anlatmaktadır.
Kimileri, Anayurt Savaşı gibi çetin ve muhteşem bir savaşta, Sovyetler Birliği'nin değişik Cumhuriyetleri'nde azınlık olarak yaşayan Kürtlerin bu savaştaki katkılarını küçümseyebilirler. Hatta sözünü etme gereğini bile duymayabilirler. Ne var ki bu kitap, bir bütün olarak halkımızın faşizme karşı duyduğu kini, özgürlüğe ve yurduna olan bağlılığını ve bu değerler uğruna yürütülen bir mücadelede hiçbir özveriden çekinmeyeceğini göstermesi bakımından bizim için oldukça büyük bir önem taşımaktadır.
Sovyetler Birliği ailes içinde , Kürtlerin, tek vücut olarak faşizme ve köleliğe karşı Sovyetler Birliği'ni, sosyalizmi ve özgürlüğü korumak yolunda verdikleri büyük kavga biz Kürdistanlı komünistlere gurur vermekte, halkımızın özgürlük ve bağımsızlığı için bugün yürüttüğü savaşta ve faşizmin yıkılmasında bizleri "Siyabendovlara" özendirmektedir.
Bugün, büyük zaferin 40. yılında, bu eseri Türkçe'ye çevirmekle önemli bir hizmette bulunduğumuzun inancını taşımaktayız.*
Jîna Nû Yayınevi
(*) Kitabın "Sosyalist Vatan Uğruna Çarpışmalarda ön Sıralarda Savaşan Kürt Askerler" başlıklı bölümünü yayınlamadık. Savaşa katılan Kürt askerlerinden bazılarının savaş süresince yaptıklarının ayrıntılı dizimini içeren bu bölümün genel hatları kitabın diğer bölümlerinde işlendiği için sade bu bölümde yer alan isimlerin bir listesini yayınlıyoruz.
ÖNSÖZ
Kapitalist kuşatmaya ve dış saldırılardan kaynaklanan sürekli tehlikeye rağmen, ülkemiz emekçileri, büyük zorlukları aşarak dünyada ilk sosyalist toplumu kurarak, ülkelerini ileri güce sahip bir devlet durumuna getirmeyi başardılar.
SSCB'de sosyalizmin zaferi, Komünist Parti'nin yönetimi altında Sovyet halkının verdiği kahramanca mücadelenin bir sonucuydu. Kuşkusuz sosyalist toplumun en büyük kazanımlarından biri de SSCB'de ulusal sorunun çözümüdür. Parti, ülkemizden bütün halkları tek kardeş aile birliği içinde kaynaştırmayı ve onları ortak hedeflere doğru yöneltmeyi başardı.
Sovyetler Birüği'nde, halkların karşılıklı yardımlaşmaları, tek yanlı yarar gözetmeksizin birbirlerine olan yardımları ve daha önemlisi, Rus halkının kardeş halklara olan kardeşçe yardımı bütün Sovyet halklarına görülmemiş ölçüde ekonomik ve kültürel olanaklar sağladı.
Köy ekonomisinin endüstrileştirilmesi ve kollektivizasyonu, kültürel devrim ve Sovyet hükümetinin, geniş maddi yardımları, Çarlık Rusyası'ndan arta kalan geri kalmış bölgelerin, ekonomik, kültürel ve her alanda tarihsel açıdan kısa sayılacak bir sürede olağanüstü başarılar elde etmelerini sağladı.
Sovyet halklarının barışçıl yaşamı 22.6.1941'de Hitler Almanyası'nın SSCB'ye karşı alçakça saldırısıyla kesintiye uğradı. Komünist Parti'nin çevresinde kaynaşmış ülkemiz emekçileri tüm halkın "Yurt Savaşı"nı yükselttiler. Bu Anayurt Savaşı’na Sovyetler Birliği'nden 100'den fazla ulus ve milliyet katıldı.
Okuyucuların ilgisine sunulmuş olan bu eserde Sovyetler Birliği Kürtleri'nin Büyük Anayurt Savaşı'ndaki rolleri, cepheye yardım gönderen Kürt köylülerinin yaşamı sergilenmektedir.
Sayısal olarak çok olmasalar da Kürt savaşçıları Faşist Alman ordularına karşı çatışmalarda, Moskova, Leningrad, Stalingrad savunmalarında , Kafkasya ve Kırım'ın kurtuluşlarında, Ukrayna, Beyaz Rusya ve Baltık boyu gibi birçok cephede yer aldılar.
Çok sayıda Kürt, Belgrad, Varşova, Budapeşte ve Viyana'nın kurtuluşunda, faşist Almanya ordularının Doğu Prusya da yenilgiye uğratılmasında Öder için çarpışmaların hızlandırılması ve Berlin'de yürütülen kahramanca çarpışmalarda yer aldı.
Kürt askerler, emperyalist Japonya'nın militarist ordusuna karşı savaşan askeri birliklerde bulundular. Onlar Ukrayna, Çekoslovakya ve Fransa'da "Halkın İntikamcıları" saflarında çatıştılar.
Bu araştırmada, ayrıca Sovyet halkının kahramanca mücadelesinin, Sovyet sınırlan dışındaki Kürt halkının kurtuluş mücadelesi üzerinde bırakmış olduğu etkiler de yansıtılmaya çalışılmaktadır.
Bilgi toplama sürecinde yazar, Bölge Askeri Komiserliği' nin konuya ilişkin kaynaklarını incelemiş, SSCB Savunma Bakanhğı Genel Yönetimi'ne bağlı Kadrolar için Ödül Bölümü, SSCB Savunma Bakanlığı arşivi ve SSCB Askeri-Deniz
Merkez arşivinden yararlanmıştır.
Büyük Anayurt Savaşı döneminde, Kürt köylerindeki yaşamı ve Kürt köylülerinin cepheye gönderdikleri yardımları öğrenmek için ise SBKP MK'ye bağlı Marksizm-Leninizm Enstütüsü, Erministan ve Azerbeycan Bölümleri arşivlerinden ve ayrıca 1941-45 yılları arasındaki Cumhuriyet ve bölge yayınlarından büyük ölçüde yararlanılmıştır.
H.M. Çetoev
Büyük Anayurt Savasında Kürtler
Jîna Nû
Jîna Nû Yayınları
Jîna Nû Yayınları: 5
Tarih Dizisi: 3
Büyük Anayurt Savasında Kürtler
1941-1945
H.M. Çetoev
Çeviri: J. Peşengi
Basım Tarihi : Aralık 1985
Eserin özgün adı :
Sovyet Kürtlerinin Büyük Anayurt Savaşına Katılımları 1941-1945
Ermenistan SSC BA yayını. Erivan 1970
H.M. Çetoev
Adresi
Jîna Nû Förlaget
Post Box : 240 12
750 24 Uppsala
ISBN: 91 970747-48
