90'lı yılların başında hem uluslararası alanda, hem Türkiye'de etkileri kuşaklar boyu sürecek olaylar yaşandı. Dünyada Körfez Bunalımı ve Savaşı ile başlayan, Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa'daki rejimlerin yıkılmasıyla süren, Yeni Dünya Düzeni ile doruğa çıkan gelişmeler gündemi belirledi. Beynelmilel sermayenin insanlık ve emek karşısındaki zaferleri, askeri müdahaleler, savaşlar, özelleştirme, eğitim, sağlık, sosyal güvenlik harcamalarının kısılması, işsizlik, enflasyon, bunalım, medya terörü, yükselen değerler gibi olgularla sürdü. Sosyalizm düşüncesi, sosyalist örgütler ve genel olarak işçi sınıfı ve emek kuşkusuz dünyanın her yerinde bu gelişmelerden olumsuz etkilendi.
Türkiye'de ise, ekonomik bunalım, işsizlik, hayat pahalılığı, bunların toplumsal-ahlaki etkileri, 12 Eylül sonrası genel tahribata katlanarak eklendi. Kürt sorunu, inkar ve imha politikalarının cenderesinde korkunç bir savaşla boyudandı. Demokrasi ve insan hakları alanında 21. yüzyıla girerken insanlık adına utanç verici bir tablo ortaya çıktı. Yaşamın her alanında emeğin ve insanlığın temel kazanım ve değerlerine çok boyutlu bir saldırı gerçekleştirildi.
İşte böylesi bir durumda, bu gelişme ve süreçleri esas olarak emekçilere aktarıp yorumlamak; onların sınıf çıkarlarını ve dolayısıyla da sosyalizmi savunmak; Kürtlerin ve mazlum insanlığın kavgasına destek olmak; barış ve temel insan haklarının elde edilmesi mücadelesine katılmak ve nihayet, ezilenlerin öfkesini paylaşıp yansıtmak benim temel amacım oldu. Öyle de yaptım. Bütün bir dünyaya ve egemenlere, günün gerçeğine ve geçerli olana, güç'e ve zor'a karşı durdum!..
İçindekiler
Önsöz /7
Türkiye'nin Düzeni Türk Burjuvası Kıyıcıdır! / 10 Ulusal Güvenlik Devleti / 12 Kutsal Devlet / 14 Taşlaşmış Düzen / 16 Teksesliliğin Terörü / 19 Yırtılan Sessizlik / 21 Şiddet / 23 İnsan Haklan / 25 500 Günün Bilançosu / 27 Utanmıyor Musunuz? / 29 Patronların İşi Zor / 31 Politikanın İflası / 33 Doğramacı ve YÖK'ün Zaferleri / 36 Çürüme / 38 Aşağılık Kompleksi / 40 Küçük Amerika / 42 Uluslararası İtibar / 44 Emir, Demiri Keser / 46 Ayn Yasalar / 48 Türkün Hakkı / 50 Devletin Malı / 52 Yugoslavya, Emperyalizm ve Türkiye / 54 Ağlama Türkiye / 56 Anadolu / 58 Demirel ve Darbe / 60 Darbe ve Tehdit / 63 Kafanın İçi / 65 Sosyal Demokrat Söylem ve Tahribatı / 67 Sosyali Demokratlar Nereye? / 69 CHP ve Baykal / 71 İnönü Giderken / 73 Kim Korkar İnönü'den / 75 Düyunu Umumiye Müdiresi / 77 Emperyalizmin Fendi Babayı Yendi / 79 Devlet Nerede? / 81 Demokratikleşme / 83
Aydınlar ve Dönekler Döneklerin Anatomisi / 87 Solda Ayrışma / 90 Aydınlar, Kürt Sorunu ve Devlet Güvencesi / 93 Yeni Devlet Görevlileri / 95 Bir Dönek Taktiği / 97 Psikolojik Savaşa Soldan Katkı / 99 Her Gün Bir Şamar / 101 Açık Kapı Dönekleri Nerede / 103 Mega Sahtekarlık / 105 Uşak / 107 Medyadaki Yozlaşmanın Nedenleri / 109
Kürt Sorunu Kürtleri Desteklemek, Neden ve Nasıl? / 113 Kürtçülük / 116 Çözümsüzlük ve Çözüm / 118 Ayrı Dünyalar / 120 Biat mı, Eşitlik mi? / 123 Kunta Kinle / 125 Barcclona-Diyarbakır / 127 Body Count / 128 İç Harekat / 130 İnsansızlaştırma / 132 Devlet Halkla Savaşıyor / 134 Olağanüstü Yönetim / 136 Olağanüstü Hal / 138 İtiraf / 140 Ağustos Sıcağında Yazma Vaktidir / 141 Şımak Gözlemleri / 143 Ayaklarıyla Oy Veriyorlar / 146 Referandum / 148 Ayşe ile Mustafa Ölmesin / 151 Barış Yine Barış / 153 Ruhlarımız Ölmeden / 155 Ayıplar Nasıl Temizlenecek / 157 İlk Oy / 159 Tertemiz, Kürtler Misali / 161 Ulusal Hareketler, Şiddet ve Emperyalizm / 163 Kürt Sorunu ve Emperyalizm / 166 Bir Sorun, Üç Ülke / 169
ÖNSÖZ
90'lı yılların başında hem uluslararası alanda, hem Türkiye’de etkileri kuşaklar boyu sürecek olaylar yaşandı. Dünyada Körfez’ Bunalımı ve Savaşı ile başlayan, Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa’daki rejimlerin yıkılmasıyla süren. Yeni Dünya Düzeni ile doruğa çıkan gelişmeler gündemi belirledi. Beynelmilel sermayenin insanlık ve Emek karşısındaki zaferleri, askeri müdahaleler, savaşlar, özelleştirme, eğitim, sağlık, sosyal güvenlik harcamalarının kısılması, işsizlik, enflasyon, bunalım, medya terörü, yükselen değerler gibi olgularla sürdü. Sosyalizm düşüncesi, sosyalist örgütler ve genel olarak işçi sınıfı ve Emek kuşkusuz dünyanın her yerinde bu gelişmelerden olumsuz etkilendi.
Türkiye'de ise, ekonomik bunalım, işsizlik, hayat pahalılığı, bunların toplumsal-ahlaki etkileri, 12 Eylül sonrası genel tahribata katlanarak eklendi. Kürt Sorunu, inkar ve imha politikalarının cenderesinde korkunç bir savaşla boyuttandı. Demokrasi ve insan haklan alanında 21. yüzyıla girerken insanlık adına utanç verici bir tablo ortaya çıktı. Yaşamın her alanında Emeğin ve insanlığın temel kazanım ve değerlerine çok boyutlu bir saldın gerçekleştirildi.
İşte böylesi bir durumda, bu gelişme ve süreçleri esas olarak emekçilere aktanp yorumlamak; onlann sınıf çıkarlarını ve dolayısıyla da sosyalizmi savunmak; Kürtlerin ve mazlum insanlığın kavgasına destek olmak; barış ve temel insan haklannın elde edilmesi mücadelesine katılmak; ve nihayet, ezilenlerin öfkesini paylaşıp yansıtmak benim temel amacım oldu. Öyle de yaptım.Bütün bir dünyaya ve egemenlere, günün gerçeğine ve geçerli olana, güç’e ve zor'a karşı durdum!..
Tabii bu kişisel bir kahramanlık olarak değerlendirilmemeli. Böylesi bir tavır, bir yöntem, anlayış ve inanç sorunudur. Her şeyden önce, yazılanının kaynağındaki Marksist yöntemi görmeden onları anlamak da mümkün değildir. Bu bağlamda Marks’ın yönteminin temelinde bulunan “tarihsellik” özelliği üzerinde durmak gerekli.1 Lukacs, Marks’ın yöntemi için “özünün özünde tarihseldir” der. Bu öz. yani toplumsal realiteye tarihsel yaklaşım, bu realitenin bizzat kendisinin veya herhangi bir parçasının, örneğin bir sosyal formasyonun , bir toplumsal sistemin, geçici, değişebilir, değiştirilebilir olduğuna işaret eder. Bu “geçici olma özelliği”ne koşut olarak da, her toplumsal yapıya eleştirel bakabilmek gerekli ve mümkün olur. İşte insanoğlu kendi tarihini verili koşullarda ancak böylesi bir yöntemsel anlayışla yapabilir; devrimci pratik ancak devrimci teoriyle mümkün olabilir. Sosyal pratik içindeki bir aydın içinse devrimci yöntem gereklidir, çünkü “aydın ...özünde bir sosyal eleştirmendir.” Bu misyonun gerektirdiği umut ve cesaret ise, işte Marks'ın yönteminin özünde mevcuttur. Dolayısıyla da, bir aydın sadece gerçeği anlamak ve açıklamak için zorunlu bilimsel araçları değil, aynı zamanda, onu değiştirme eylemine katılabilmek için gerekli olan moral değerleri de Marksizmde bulabilir. Ve işte ancak o zaman bütün bir dünyaya ve egemenlere karşı durabilmek, hayata, onu değiştirmenin önkoşulu olarak,eleştirel bakmak mümkün olabilir. Dolayısıyla, Marks’ın deyişiyle, “...varolan herşeyin, ulaşılacak sonuçlardan ve kim olursa olsun dönemin güçleriyle çelişkiye düşmekten korkmamak anlamında acımasız eleştirisi” öncelikle bir yöntemsel sorundur, hayata bakış ve teoriyle ilgilidir.
Hayat amacımın kökeninde ve dolayısıyla da yazılarımda ise. Marks ve Engels’in Kutsal Aile”de özlü bir biçimde dile getirdikleri şu anlayış bulunur: “Bütün insanlığın özü (abstraetion of humanity) ve hatta görüntüsü (appearance) gelişkin proletaryada ifadesini bulduğu için, proletaryanın yaşam koşulları çağdaş toplumdaki bütün insanlık dışı koşulların odak noktasını temsil ettiği için, proletarya içinde kaybolan insan yitikliğin teorik bilincine kavuştuğu ve kaçınılmaz ve kesinlikle zorunlu bir ihtiyaçla...bu insanlık dışı duruma isyan etmeye zorlandığı için bütün bunlar proletaryanın neden kendini özgürleştircbilcceğinin ve özgürleştirmesi gerektiğinin gerekçeleridir.”
Haber, bilgi, çözümleme, yorum, değerlendirme içeren yazılar, polemikler, gerektiğinde slogan ve duygu yüklü satırlar, hepsi işte Emek yönünde yapılmış bu kişisel tercihin gerekleri ve sonuçlan olarak kağıda döküldü.
Bu yazılar, onyılların alınterinin, göznurunun, birikiminin, kısaca yolun yansını çoktan geçmiş bir yaşamın hülasasının, Emeğin hizmetine sunulması görevinin ürünleridirler. İşçiye, emekçiye, yoksula, ezilene, kısacası yeryüzünün lanetlilerine yazıldılar; onlara, onlar için, onların penceresinden, onların kavgasında, onlann dilinden seslenmeye çalıştım.
Bu yazılar, gerçekten de, benim, yaşam tercihini Emek’ten yana yapmış bir sosyalist aydının, emekçilere yazdığı mektuplardı.
Onlara bir de bu kitapla ulaştırmaya çalıştım mektuplanmı. Emekçiye Mektuplarımı konulanna göre bölüp iki cilde sığdırdım; "Yeni Dünya Düzeni, Türkiye, Sosyalizm" ve "Türkiye’nin Düzeni ve "Kürt Sorunu”. Uzun bir zaman dilimi içinde benzer sorunlar ve konularla ilgili çok sayıda yazı arasında kuşkusuz tekrarların, yer yer çelişkilerin olması kaçınılmaz. Ayrıca, zaman içinde eskimiş, aşılmış yada yanlışı kanıtlanmış düşünceler de görülebilir. Okurun yazıların yazılış tarihlerine dikkat etmesi bu. açıdan önemli.
Günün yakıcı ihtiyaçlarının belirlediği bu kısa yazılarda, kuşkusuz.. bir konuyu tüm boyutları ve gerekli ayrıntı ve nüanslarıyla işlemek mümkün değildi. Ayrıca, içinde yasadığımız militarist ortama ve devlet terörüne karşın düşüncelerimden ve onları ifade özgürlüğümden asla ödün vermemeye çalıştım ama yine de bu durumun yıkıcı etkileri de yazıl.ıra yansımış olabilir. Bu nedenlerle birçok önemli sorunda meı.tınımı tam anlatamamış olmamın yanısıra yanlış anlamaların ortaya çıkması da olası. Okurun işin bu boyutlarını da dikkate almasını dilerim. Yazılarda işlediğim bütün konu ve olguları, becerebildiğim ölçüde, tarihsel bir perspektifle, başka ilgili olgu ve gelişmelerle ilinti ve bağlantılarıyla, iç ve dışsal çelişkileri çerçevesinde ele almaya çalıştım. Hayata genel bakışımın teorik ve dolayısıyla da soyut çerçevesi içinde somutlukları incelerken aynı / amanda onlardan kalkarak yeni soyutlama ve genellemelere ulaşmayı denediğim yazılar da oldu. Ne salt somutun kaba sığlığı mı. ne de saf soyutun uçuk belirsizliğine düşmemeye gayret ettim. Bütün bunları kısa, güncel, politik amaçlı ve çok yoğun kaleme alınmış yazılarda yetkin bir biçimde gerçekleştirebildiğimi ise tabii iddia edemem.
Emekçiye Mektupların basılmasını sağlayan Ayşe ve Ragıp Zarakolu dostlanma, kitapların hazırlanmasında emeği geçenlere, yazıların basıldığı yayın organlarının sorumlularına, kavgayı birlikte sürdürdüğümüz tüm dostlara, bu yazıların yazılması sürecinde ve sonrasındaki güçlükleri benimle "paylaşan Rennan’a ve çabalarımı anlamlı kılan okurlara teşekkür ediyorum.
Haluk Gerger Ankara, 14 Ocak 1994
1 Bu konuda çok yararlı kısa bir özet için bkz. Paul Sweezy, “The Theory of Capitalist Development; Chapter I, ‘Marxs Method’”, Monthly Re-view„ yol. 44, No.7, Dcc. 1992, s. 14-27.
2 Gcors Lukacs. Geschichte und Klassenbevvusstsein, Berlin, Der Ma-lik-Vo-Iag, 1923, s. 7’den nakleden İbid., s. 24.
3 Paul A. Baran, “The Committment of thc Intellectual”, History As It Happened: Selected Articles From Monthly Reyievv, 1949-1989, Comp. by Bobbye S. Ortiz, New York, Monthly Review Press, 1990, s. 58.
Haluk Gerger
Türkiye'nin Düzeni ve Kürt Sorunu
Belge
Belge Yayınları Düşünce Dizisi Emekçiye Mektuplar - I Türkiye'nin Düzeni ve Kürt Sorunu Haluk Gerger
