Susurluk. 20 Yıllık Domino Oyunu
Enis Berberoğlu
İletişim
Susurluk "kaza"sı 3 Kasım 1996 akşamı meydana gelmişti. O tarihten bu yana çok şey yazıldı, çizildi, söylendi... "Çete"nin ulaştıği hacim kimilerini ürküttü, kimileri için ise olup bitenler hiç de şaşırtıcı değildi. Kazayla birlikte ortaya "saçılan" bilgiler kâh inandırıcı bulundu, kâh "dezenformasyon" şüphesiyle karşılandı. Devletin "tepesinde" zirve toplandı, komisyon kuruldu, birkaç sanık mahkemeye çıktı. Kimi siyasilerin efsaneleştirdiği çete aynı zamanda Türkiye'nin en yaygın "sivil yurttaş girişimi"nı doğurdu, binlerce insan "Sürekli Aydınlık" için ışığını söndürmekle yetinmeyip sesini duyurmak için çabaladı. "Spotlar altında yakalanan" çetenin yurtiçi ve yurtdışı bağlantıları, "yan-operasyonları" ve bulanık geçmişine dair bilgiler biraraya getirildiğinde ortaya bir labirent manzarası çıkıyordu. Bu süreçte basın görevini hakkıyla yerine getirmeye çalıştı. Elinizdeki kitap da böyle bir çalışmanın ürünü. Hürriyet gazetesi yazarı Enis Berberoğlu "kaza"dan sonra ortalığa saçılan bilgileri toparlamakla kalmıyor; önemli ayrıntılara ulaşıyor, aktörlerin pek bilinmeyen geçmişlerini inceliyor, özetle "20 yıllık domino"nun taşlarını anlamlı bir şekilde dizmeye çalışıyor.
Enis Berberoğlu 1956 İstanbul doğumlu. Avusturya Lisesi’ni, Boğaziçi Üniversitesi İktisat Bölümü’nü bitirdi. Gazeteciliğe 1981 yrlında Dünya’da başladı. Cumhuriyet, Güneş ve Hürriyet gazetelerinde, Ankara, Bonn ve İstanbul kentlerinde muhabir-yönetici olarak çalıştı. Güneydoğu’da ve 1991 Körfez Savaşı sırasında Bağdat’ta habercilik yaptı. Hürriyet gazetesinde Ekonomi Müdürlüğü yapan ve köşe yazan Berberoğlu evli, bir kız çocuğu var.
İçindekiler
Önsöz /
Her sabah yeniden / 11
Çetelerden bir çete / 21
Beş ayda on çete / 22
Tarihi tanık göstermek / 31
"Reis"in camiada yükselişi / 32
Behçet Cantürk: Liceli "finansör" / 34
Kemal Yazıcıoğlu'nun Bitlis yılları / 37
Meral Akşener'in çöpçatanı / 39
Her mevsimin casusu Çatlı / 43
Çatlı yurtdışına nasıl "çıktı"? / 45
Papa suikastı / 48
"Uluslararası ilişkiler" / 50
Mehmet Özbay'ın "kimliği / 54
MİT bağlantısı ve Nevzat Bilecen / 55
ASALA yılları: "Hep onlar mı vuracak?" / 57
Çatlı hapiste /
Tartışma Notları / 64
Mafya Türkiye'ye hükümdar oluyor / 65
Meşhur "MİT Raporu" hadisesi / 67
Turan Çevik'i koruyan bakan / 70
Hiram Abas öldürülüyor / 74
Civangate patlayınca / 75
First Merchant Bank'ın "ortakları" / 84
Roger Tamraz: Bir işbitirici / 88
Tefeci-borsacı cinayetleri ve Erol Evcil / 92
Kim bu Adil Öngen / -95
Çakıcı "açıklıyor", Flash TV "basılıyor" / 97
Korkut Eken BOTAŞ'ta / 106
Kocaeli Çetesi ve Hadi Özcan / 110
Tartışma Notları / 115
Yollar yeniden kesişiyor / 117
Çatlı hapisten "kaçıyor / 119
Azerbaycan'da darbe "girişimi" / 124
Uyuşturucu kaçakçılığında yeni güzergâh / 133
JİTEM ve Cem Ersever cinayeti / 136
Terörle mücadelede "yeni" yöntem / 138
Yaşar Öz "devrede" / 142
Tanıdık bir isim: Nurettin Güven / 149
Tarık Ümit "kayboluyor" / 153
Kara para trafiği ve "kurye kız" / 161
Yeşil, her taşın altında / 163
Smitko-Esmaeli cinayetleri / 169
Tuhaf bir kaçırma olayı: M. Ali Yaprak / 170
"Kumarhaneler kralı" öldürülüyor / 172
Havaş ihalesi / 178
Ağansoy cinayeti: "O esnada başka bir yerde..." / 179
ikinci MİT Raporu / 180
Özel timciler - Sedat Bucak ilişkisi / 181
Kamyon çarpmasaydı / 194
Tartışma Notları / 196
Çeteler olmasın diye / 199
Çetenin insan malzemesi / 199
Çetenin silahları / 203
Çetenin sahte belgeleri / 209
Çetenin parası / 215
Tartışma Notları / 218
Ekler
Ek-1 21 Eylül 1996'da Aydınlık dergisinde yayımlanan ikinci MİT raporu / 221
Ek-2 7 Şubat 1988 tarihinde 2000'e Doğru dergisinde yayımlanan ilk
MİT Raporu'nun tam metni / 229
Ek-3 Susurluk Meclis Araştırma Komisyonu / 253
Susurluk'un Kısa Tarihi / 254
Susurluk Kütüphanesi / 256
ÖNSÖZ
Elinizdeki kitap, Susurluk hakkında yazılanların sadece bir tanesi.
Susurluk olayı medyaya takım oyununu yeniden hatırlattı.
Bu kitabın yazarı, basın ve TV habercilerinin yarattığı veri tabanına katkıda bulundu, tamamen açık kaynaklardan yararlanarak Susurluk denklemini çözmeye çalıştı. Domino oyunundaki taşlar gibi birden fazla irtibat noktası olan Susurluk kahramanlarının ilişki ağı sadece kamuoyunu değil habercileri bile bunalttı. Çoğumuz Susurluk’un isim ve suç sicili labirentinde kayboldu.
O yüzden kitabın hemen girişine geniş bir özet bölümü konuldu. Detay ve dokümanların yer aldığı bölümlerin sonuna da tartışma notları eklendi.
Susurluk’la ilgili olarak koyduğumuz çerçevede mutlaka eksikler vardır. Ama baştan söyleyelim, Güneydoğu bağlantısı ayrı bir kitap olarak planlandı.
Bu kitap için beni yüreklendiren gazeteci eşim Oya Berberoğlu’na, bilgi ve belge desteği nedeniyle Hürriyet Ankara Temsilcisi arkadaşım Sedat Ergin ve Büro’daki dostlara, bu karanlık dünyada rehberliği için gazeteci Ünal İnanç’a teşekkürü borç bilirim.
Kitaptaki hatalar doğaldır ki sadece bana aittir. Ama onlar olmasa bu kitap yazılamazdı.
Yeşilyurt - İstanbul
1997 Temmuz
Enis Berberoğlu
Her Sabah Yeniden...
Türkiye o kadar uzun süredir, olağanüstü hal koşullarında' yaşıyor ki, adi suçlara karşı duyarsız olduk. Kısaca “Mafya” diye andığımız organize suç dünyasının en az PKK, DHKP-C veya İBDA-C kadar sistemi tehdit ettiğini unuttuk. Mafya ve terör örgütleri arasında doğal ittifaka 12 Eylül 1980 öncesinde tanık olmamıza rağmen, toplumsal hafızayı çoğunluğu oluşturan genç nüfusa aktaramadık. Her sabah dünyayı ve Türkiye’yi yeniden keşfetmeye, anlamaya çalışmamız belki de bu yüzdendir...
Mesela hukukun yüz karası faili meçhul cinayetleri düşünün.
Türkiye genelinde son dokuz yılda jandarma ve polis sorumluluk sahasında 1490’ı terör, 3 bin 709’u adi olmak üzere toplam 5 bin 199 faili meçhul cinayet işlendi.
Çiller Ailesi’nin İçişleri Bakanı Meral Akşener, 1997 Mart ayında CHP İzmir Milletvekili Sabrı Ergül’ün yazılı soru önergesini yanıtlarken, jandarma sorumluluk sahasında, Olağanüstü Hal Bölgesi’nde, 621 terör, 288 adi, mücavir illerde 203 terör, 67 adi, diğer illerde de 199 terör, 999 adi olmak üzere Türkiye genelinde 2 bin 377 faili meçhul cinayet olayı meydana geldiğini belirtti.
Akşener, bu cinayetlerden 1023’ünün terör, 1354’ünün ise adi olay olduğunu kaydetti.
Akşener, 1987-1996 yılları arasında polis sorumluluk sahasında ise, OHAL bölgesinde 294’ü terör, 516’sı adi, mücavir illerde 58’i terör, 51’i adi, diğer illerde de 115’i terör, 1788’i adi olmak üzere Türkiye genelinde toplam 2822 faili meçhul cinayet meydana geldiğini bildirdi.
Akşener, polis sahasındaki faili meçhul cinayetlerin 476’sının terör, 2 bin 355’inin adi olay olduğunu söyledi.
Yani nereden baksanız, Türkiye’de adi suç kapsamındaki faili meçhul sayısı, politik amaçlı yıldırma eylemlerini katlıyor. Güneydoğu’daki faili meçhulleri çözmek istemeyen devlet, diğer cinayet, gasp, hırsızlık, darp gibi olayların faillerini bulmakta yetersiz, aciz kalıyor.
Bu yüzden faili meçhul olayların yer aldığı raflara her yıl 6.000 dosya ekleniyor. Bu dosyalardan 13 bin 655’i DGM’lerde, 363 bin 45’i normal adliyelerde belki aydınlatılır umuduyda sıra bekliyor.
Kaydın hiçbir türünü sevmeyen necip Türk milleti, ülkesinin kaçaklar cennetine dönüştüğünün farkında bile değil. Arada Abdullah Çatlı gibi ünlüler olmasa kaçak suçlular kimsenin dikkati çekmeyecek.
Oysa Türkiye’de 1997 Ağustos ayı itibariyle 321 bin 443 sanık kaçak dolaşıyor. Sizin-benim gibi işe gidiyor, evleniyor, eğleniyor.
Susurluk’ta kaza sonucu ortaya çıkarılan çete herkesin tüyünü ürpertiyor. Ama büyük kentlerde sokağa park ettiği otomobili için değnekçiye para ödemek (aksi halde dayak yemek) nedense Cumhuriyet vatandaşlarının pek ağrına gitmiyor... Çünkü bu vakada otomobili ve şahsi sağlığı tehdit eden Susurluk Çetesi değil sadece otopark mafyası. Yani o kadar tehlikeli değil.
.....
Enis Berberoğlu
Susurluk. 20 Yıllık Domino Oyunu
İletişim
İletişim Yayınları
İletişim Yayınları 427
Bugünün Kitapları 39
ISBN 975-470-634-4
© 1997 İletişim Yayıncılık A. Ş.
1. Baskı 1997, İstanbul
2. Baskı 1997, İstanbul
Kapak Ümit Kıvanç
Uygulama Hüsnü Abbas
Düzelti Enver Seyfi
Kapak Baskısı Sena Ofset
İç Baskı ve Cilt Şefik Matbaası
İletişim Yayınları
Klodfarer Cad.
İletişim Han No. 7
Cağaloğlu - 34400 İstanbul
Tel: 212.516 22 60-61-62
Fax: 212.516 12 58
