Kenan Evren’in Anıları
Kenan Evren
Milliyet
Milliyet Yayınları, bu kitapla birlikte 7’nci Cumhurbaşkanı Sayın Kenan Evren’in yıllardan beri büyük bir titizlikle kaleme aldığı anılarının yayımına başlıyor.
Bu ilk kitapta Sayın Evren, çocukluğundan 12 Eylül 1980’e kadar olan hayatını hiçbir önemli noktayı atlamadan, açık açık anlatıyor. Öğrenim yılları, bekârlığı, evliliği, subaylık hayatı ve Genelkurmay Başkanlığı...
Ve sonra hepimizin çok iyi bildiği gibi 12 Eylül askeri müdahalesi...
İçindekiler
Giriş / 19
Dünyaya Gelişim ve Çocukluk Çağım / 23
7 Rakamının Kronolojik Tablosu / 23
İlkokula Başlamam / 26
Ortaokul Dönemi / 31
Lise Dönemi - Balıkesir Necatibey Lisesi 9'uncu Sınıf / 34
Sınıfta Dönüyorum / 35
İstanbul'a Gidişimiz ve Kadıköy Lisesine Kayıt Oluşum / 36
Askeri Liseye Müracaat Fikri Yeniden Doğuyor / 41
Askeri Lise Dönemi / 42
Harbiye Dönemi / 44
Zatürree Hastalığına Yakalanıyorum / 46
Subay Oluyorum / 51
Topçu Okulunda / 54
Atatürk Vefat Ediyor / 54
Malkara'daki Topçu Taburuna Gidiyorum / 58
İlk Kıt'a Hizmetim / 63
Tugay Karargâhına Gidişim / 64
32'inci Tugay Tümen Oluyor / 65
Tümenimiz Çekiliyor / 69
Tümenimiz Gelibolu'daki 2'nci Kolordu Emrine Giriyor / 72
Tümenimiz Denizli'ye İntikal Ediyor / 75
Üsteğmenlik Dönemim ve Evliliğim / 76
İlk Çocuğumuzun Dünyaya Ölü Olarak Gelişi / 78
İlk Şark Hizmetim / 79
Akademi İmtihanını Kazanışım / 81
Erzurum'dan Ankara'ya Akademiye Gidiş / 82
Harp Akademisinde Üç Yıl / 83
İlk Kızımın Dünyaya Gelişi / 83
Akademiyi Bitiriş ve İkinci Kızımın Dünyaya Gelişi -
Genelkurmayda Staj / 84
Kurmaylığımın Tasdiki ve Batarya Komutanlık Dönemi / 87
Genelkurmayda Göreve Başlamam ve Binbaşı Oluşum / 92
Üçüncü Kızımın Dünyaya Gelişi / 102
Ankara’dan Tabur Komutanlığı Görevim İçin Yassıviran'a Hareketim / 102
Yarbaylığa Tarfiim ve 1’inci Ordu'daki Yeni Görevim / 105
Harp Akademisi'nde Öğretmenliğe Tayinim / 106
Kore Tugayına Tayinim / 107
İzmir'den Kore'ye Hareket / 109
Kore'de Bir Yıl / 112
Türkiye'ye Dönüş / 118
Ordu Donatım Okulu Kurmay Başkanlığı Görevim / 121
27 Mayıs Harekâtı / 123
Generallerin ve Subayların Emekli Edilmeleri / 126
2'nci Ordu Harekât Başkanlığına Tayinim / 126
Muş'taki 227’nci Alay Komutanlığına Tayinim / 127
Erzurum 9'uncu Kolordu Kurmay Başkanlığı Görevim / 130
Ankara'da Okullar Daire Başkanlığı'na Tayinim / 132
Tümen K. Olarak İsparta'ya Hareket / 138
Konya'da 2'nci Ordu Kurmay Başkanlığı Görevim / 140
Korgeneral Oluşum ve
Trabzon'da 11’inci Kolordu Komutanlığına Tayinim / 147
12 Mart Muhtırasının Metni / 153
Ankara’da Kara Kuvvetleri Denetleme Kurul Başkanlığına Tayinim / 156
Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanlığına Tayinim / 160
Kıbrıs'a Müdahale Kararının Alınması / 162
Harekat Başlıyor / 163
1'inci Harekât Sonunda Sonuçsuz Kalan Müzakereler ve 2'inci Harekât / 165
Orgeneralliğe Yükselişim / 166
Af Kanununun Çıkışı / 167
Kıbrıs Müzakerelerinde MSP’nin Tutumu / 168
Genel Kurmay 2'inci Başkanlığına Tayinim / 169
ABD'nin Ambargo Kararı / 169
Sovyet Rusya Seyahatim / İ70
Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Alpkaya'nın Emekli Edilişi / 172
Ege Ordu Komutanlığı'na Tayinim / 174
9 Eylül İzmir’in Kurtuluş Töreni / 174
Kara Kuvvetleri Komutanı Org. Ersun'un Görevden Alınışı / 176
1977 Seçimleri ve Hükümet Kurma Çalışmaları / 177
Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na Tayinim / 178
Koalisyon Hükümetinin Düşüşü ve Ecevit'in Hükümeti Kurması / 181
Genelkurmay Başkanı Oluşum / 186
Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na Org. Ersin'in Getirilmesi / 191
Cumhurbaşkanı İle İlk Görüşmem / 193
1'inci Ordu Komutanlığı'na Org. Necdet Üruğ Tayin Ediliyor / 194
Silah Sergileri Açtırıyorum / 194
Hükümetin Çektiği Döviz Sıkıntısını Gidermek İçin Yaptığım Teklif / 195
Komuoyunu Etkileyecek İlk Olay / 195
Polisin Acıklı Durumu ve Bölünmüşlüğü / 196
Güneydoğu Bölgesindeki Bölücü Hareketler / 196
Milli Güvenlik Kurulu'ndaki Konuşmam / 197
3'üncü Ordu Komutanlığı Karargâhında Komutanlarla Görüşmemiz / 198
Kuvvet Komutanlarıyla Birlikte Başbakanla Görüşmemiz / 204
Başbakan Ecevit'in Görüşleri / 205
Brüksel'de Yapılan SHAPEX Tatbikatına Katılıyorum / 208
Siyasi Parti Liderlerinin Beyanatları / 208
ABD Ambargoyu Kaldırıyor / 209
Ağustos 1978 - Hava Kuvvetleri Komutanının Değişmesi / 210
Silahlı Kuvvetler Gönü Münasebetiyle Yayınladığım Mesaj / 211
30 Ağustos Dolayısıyla Bir Dergiye Verdiğim Beyanat / 214
Eylül 1978 / 218
Libya Seyahatim / 220
Orgeneral Şükrü Kanadı Tatbikatı / 222
Silahlı Kuvvetlere Yayınladığım Emir / 222
Askeri Komite Toplantısı - Norveç ve Danimarka Gezisi / 225
Ekim 1978 / 225
Ecevit ve Erbakan’ın Talihsiz Beyanatı / 226
Avrupa İnsan Hakları Komisyonunun Hükümeti Suçlaması / 226
CHP ve AP Koalisyon Fikri Doğuyor / 226
29 Ekim Mesajım / 227
Kasım 1978 / 229
Aralık 1978- Kahramanmaraş Olayları / 230
Jandarma Genel Komutanlığının Kahramanmaraş Olayları Hakkındaki Raporu / 230
13 İlde Sıkıyönetim İlan Ediliyor / 234
Sıkıyönetim Eşgüdüm Komutanlığı Kurulmasına Demirel ve Türkeş Karşı Çıkıyor / 236
1979 Yılı / 237
Gidişten Ümitli Değiliz / 237
Cumhurbaşkanı İkaz Ediyor / 240
Ecevit'in Sıkıyönetim İlanından Sonra Verdiği Beyanat / 241
Yokluklar Gittikçe Çoğalıyor / 241
Demirel Kahramanmaraş Olaylarını İstismar Ediyor / 241
CHP ile AP'nin Biraraya Gelmesi İstekleri ve Demirel'in Cevabı / 242
Milli Savunma Bakanı Hasan Esat Işık'ın Bakanlıktan Ayrılışı / 243
İçişleri Bakanlığına Hasan Fehmi Güneş Geliyor / 244
Şubat 1979 - Abdi İpekçi Öldürülüyor / 244
Şubat Ayı Sıkıyönetim Koordinasyon Toplantısı / 245
İçişleri Bakımnın Acı İtirafları / 246
Cumhurbaşkanı Demirci ile Konuşuyor / 247
OECD'nin Ekononimik Durumumuz Hakkındaki Raporu / 249
Mart 1979-Ecevit'in Milletten İstediği Fedakârlık / 249
Demirel'in Ordu'ya Sataşması ve Ecevit'in Cevabı / 250
Demirel'in Yine Ordu'ya Sataşması / 250
Arka Arkaya Gelen Zamlar ve Demirel'in Beyanları / 251
Mart Ayı Sıkıyönetim Koordinasyon Toplantısı / 252
Nisan 1979- Demirel'in Hükümeti Suçlayan Beyanı / 252
Anarşi Gittikçe Tırmanıyor / 253
Bölücülük Hakkında Jandarma Denetleme Başkanının Raporu / 254
Adalet Bakanının İtirafları / 258
Ecevit Nihayet Bölücülük Faaliyetlerini Kabul Ediyor, Şerafettin Elçi ise Reddediyor / 260
DİSK'in 1 Mayıs İçin Taksim de Toplanacaklarını Açıklaması / 260
Ecevit İstanbul Sıkıyönetim Komutanının Aldığı Kararı Kaldırtmaya Çalışıyor / 261
Demirci Sıkıyönetim Komutanı'nın Kararına Rağmen Gösteri Yapanları Koruyor / 262
Bana Gelen Mektuplar Çoğalıyor, Müdahaleyi Düşünmüyorum / 262
Mayıs 1979, İstanbul'da 1 Mayıs Dolayısıyla Sokağa Çıkma Yasağı Konuyor / 263
Ecevit Komünist Partisi Kurulmalıdır Diyor / 264
SALT-2 Anlaşmasına Türkiye Bulaştırılmak İsteniyor / 264
19 Mayıs Dolayısıyla Yayınladığım Mesaj / 265
Demirci 27 Mayıs Bayramı Kaldınlmalıdır Dedi / 265
27 Mayıs Dolayısıyla Yayınladığım Mesaj / 266
Demirel'in Cumhurbaşkanını Sert Bir Dille Kınaması / 266
Haziran 1979 - Hükümetten İstifalar ve Milletvekilleri Transferleri / 267
ABD'ye Seyahatim / 268
Kanada'ya Geçiş / 269
Türkiye'ye Dönüş / 270
Temmuz 1979 - Parti Merkezlerine Saldırı Başlıyor / 271
Sıkryönetim Komutanlarına İlave Yetkiler Verilmesi Ecevit Tarafından Rağbet Görmüyor / 272
Partilerarası Diyalog Çağrısını Demirci Reddediyor / 272
Mısır Büyükelçiliği Teröristlerce İşgal Ediliyor / 273
Uçağımız Kaza Geçiriyor / 274
Demirci Ecevit’i Teröristlerin Başı Olmakla Suçluyor / 274
Bazı Terör Olayları / 275
Ülke Durumunu Kuvvet Komutanı Arkadaşlarımla Konuşuyor, Fikirlerini Öğreniyorum / 276
Doktorlar İçin Tam Gün Yasası Çıkarılması / 278
Ağustos 1979, Yüksek Askeri Şûra Toplantıları Sonuçları / 279
Anarşik Olayların Çoğalması / 280
Demirci Milli Güvenlik Kurulunu Suçluyor / 282
Silahlı Kuvvetler Günü Dolayısıyla Yayınladığım Mesaj / 282
Eylül 1979- Genelkurmay 2'inci Başkanının Başkanlığında
Ufak Bir Çalışma Grubu Kurduruyorum / 283
Ara Seçimler Senato 1/3 Yenileme Seçimleri / 284
Prof. Turan Güneş'in Beyanatı / 284
Faruk Sükan da Başbakan Yardımcılığı'ndan İstifa Ediyor / 285
Ekim 1979 / 285
Seçimlerde Her Türlü Tedbir Alınması İçin Orduya Emir Veriyorum / 286
Ecevit Hükümetinde Yapılan Son Sıkıyönetim Koordinasyon Toplantısı / 286
2'inci Başkan Küçük Çalışma Grubunun İlk Raporunu Getiriyor / 296
Ecevit istif Ediyor, Demirci Görev Alıyor / 296
Kasım 1979 / 298
Demirel’in Hükümet Programından Parçalar / 299
Aralık 1979 / 300
Demirel’in İlk Sıkıyönetim Koordinasyon Toplantısı / 300
Orgeneral Necdet Üruğ'un Konuşması / 310
Uyan Mektubu Hazırlanıyor / 328
1980 Yılı / 336
Ecevit'in Muhtıra Hakkındaki Beyanatı / 340
Demirel'in Muhtıraya Reaksiyonu / 341
Korkut Özal ve Turhan Feyzioğlu ile Görüşmelerim / 342
Cumhurbaşkanına Yeni Teklifim / 342
Kuvvet Komutanları ile Birlikte Demirci İle Görüşmemiz / 344
Demirci ile Yeniden Görüşmelerimiz / 345
2'nci Sıkıyönetim Koordinasyon Toplantısı / 346
Bugüne Kadar Çıkarılamayan Kanunlar / 346
Anarşinin Önlenememesinin Sebepleri / 348
Ankara Sıkıyönetim Komutanının Konuşması ve Demirel'in Sinirlenişi / 349
Adana Sıkıyönetim Komutanın Söyledikleri / 350
İstanbul Sıkıyönetim Komutanın Söyledikleri / 351
Erzincan Sıkıyönetim Komutanının Söyledikleri / 352
Benim Söylediklerim / 352
TARİŞ'te Arama Yapılması ve İlk Olayların Başlaması / 353
24 Ocak Ekonomik Kararının Alınması İlk Zamlar / 354
Milli Savunma Bakanını İkazım / 355
Orhan Eyüboğlu ile Görüşmem / 356
Şubat 1980 - Mustafa Üstündağ ile Görüşmem / 357
TARİŞ'te Olayların Yeniden Başlaması / 359
Olayların Vehameti Karşısında Nahit Menteşe'nin Beyanatı / 360
İstanbul'da Dükkânları Kapatma Olayı / 360
Erzurum'daki Kış Tatbikatına Gidiş / 361
3'üncü Sıkıyönetim Koordinasyon Toplantısı / 362
Sıkıyönetim Koordinasyon Başkanının Takdimi / 363
Emniyet Genel Müdürünün Söyledikleri / 366
Demirel'in 24 Ocak Karadan Hakkında Söyledikleri / 374
Diyarbakır Sıkıyönetim Komutanının Söyledikleri / 376
Erzurum Sıkıyönetim Komutanının Söyledikleri / 376
Elazığ Sıkıyönetim Komutanının Söyledikleri / 377
Ankara Sıkıyönetim Komutanının Söyledikleri / 377
Adana Sıkıyönetim Komutanının Söyledikleri / 379
Demirel’in Sıkıyönetim Komutanlarına Teşekkürü / 380
Oramiral Celal Kayacan İle Görüşmem / 382
Orgeneral İrfan Özaydınlı İle Görüşmem / 386
Milli Güvenlik Kurulunda Ege'deki 714 Sayılı NOTAM'ın Kaldırılması Kararı Alınması / 386
Recai Kutan İle Görüşmem / 388
Demirel’in Bana Gerekirse Görevi Bırakacağını Söylemesi / 388
Rogers İle Yunanistan’ın NATO’nun Askeri Kanadına Dönüşü Hakkında Görüşmelerimiz / 389
Mart 1980 / 390
Çalışma Grubunun Hazırladığı Raporu Tetkik / 390
İngiltere'deki Temas ve İncelemelerim / 392
Norveç'teki Temas ve İncelemelerim / 393
4'üncü Sıkıyönetim Koordinasyon Toplantısı / 394
Sıkıyönetim Koordinasyon Başkanının Takdimi / 394
Emniyet Genel Müdürünün Takdimi / 396
Ankara Sıkıyönetim Komutanın Takdimi / 397
Adana Sıkıyönetim Komutanının Takdimi / 400
Maliye Bakanının Söyledikleri / 402
İçişleri Bakanının Söyledikleri / 402
Benim Kısa Konuşmam / 403
Adalet Bakanının Konuşması / 404
Demirel’in Konuşması / 405
Nisan 1980, Cumhurbaşkanlığı Seçim Hazırlıkları / 410
Hapishanelerden Firarlar / 415
Cumhurbaşkanı Seçimleri / 416
5'inci Sıkıyönetim Koordinasyon Toplantısı / 417
Sıkıyönetim Koordinasyon Başkamnın Teklifi / 417
Ankara Sıkıyönetim Komutanının Söyledikleri / 419
Adana Sıkıyönetim Komutanının Söyledikleri / 421
Adalet Bakanının İtirafları / 422
Demirel’in Hâkimlerden Şikâyeti / 423
Bazı Acı Olaylar / 424
Cumhurbaşkanlığı Seçim Turları Devam Ediyor / 426
Milli Savunma Bakanı İle Görüşmem / 427
Oramiral Kemal Kayacan İle Görüşmem / 427
Müdahale Fikrinin Belirmesi / 428
Erbakan'ın Gayrı Ciddi Davranıştarı / 429
İkinci Bir Uyurı Mektubuna Gerek Var mı? / 430
Mayıs 1980 / 431
Demirci İle Görüşme ve Özel Harp Elemanlarını Kullanmam İçin Bana Yaptığı Teklif / 431
Bütün Hazırlıkların Tamamlanması Emrini Verişim / 432
Brüksel Dönüşü Hava Meydanında Verdiğim Beyanat / 433
Atatürk'e Yuh Çekiliyor / 434
Müdahaleden Başka Çıkar Yol Yok / 434
Eşim Lahey'de Hastalanıyor / 435
19 Mayıs Dolayısıyla Yayınladığım Mesaj / 435
İstanbul'da Komutanlarla Toplantı Yapıyorum / 437
Demirel'in Cumhurbaşkanını Halkın Seçmesi Önerisi / 438
Demirel’in Anayasa Değişikliği Önerisine Ecevit'in Tepkisi / 439
Çorum Olayları / 440
Haziran 1980 / 441
Harekât Emrinin Hazır Olması İçin Verdiğim Emir / 442
Fransa'ya Gidiş / 442
Lahey'de Hastanede Olan Eşimle Birlikte Türkiye'ye Dönüş / 443
Muhsin Batur Yeniden Cumhurbaşkanı Adayı Oluyor / 444
Demirci Hükümetini Düşürme Çabaları / 445
Dr. Faruk Sükan'ın AFye Girişi / 446
Erbakan'ın Hükümete Verdiği Uyarı Mektubu / 447
Hükümeti Düşürme Çabalarının Devamı / 447
6'ncı Sıkıyönetim Koordinasyon Toplantısı / 448
Koordinasyon Başkanının Konuşması / 450
Emniyet Genel Müdürünün Devletten Şikâyeti / 450
Benim Konuşmam / 452
Demirel’in Konuşması / 454
Bayrak Harekât Emrine Son Şekli Veriliyor / 456
Harekât Tarihi 11 Temmuz Olarak Tespit Ediliyor / 456
Temmuz 1980 / 457
Harekât Emri Yayınlanıyor / 458
Harekât Tehir Ediliyor / 460
Milletvekilleri ve Senatörler Hakkında Vardığımız Karar / 461
Çorum ve Ordu'da İncelemelerimiz / 462
Fatsa’da Yapılan Silah Araması Üzerine Ecevit'in Verdiği Beyanat / 463
Fatsa Belediye Başkanının Uygulamalarını Destekleyen Makalelerden Bir Örnek / 463
Güneydoğu Bölgesine Yaptığımız Gezi / 465
Nihat Erim Öldürülüyor / 466
İçişleri Bakanının Düşürme Çabaları / 466
Demirci ve Ecevit Çankaya'da Cumhurbaşkanı Vekilinin İsteği Üzerine Biraraya Geliyorlar / 467
24 Temmuz 1980 Cumhurbaşkanı Vekili Çağlayangil'in Demirci ve
Ecevit İle Yapmış olduğu Görüşme Tutanağı / 469
Siyasi Parti Liderleri ve Grup Temsilcileri Çankaya Köşkünde Toplanıyorlar / 485
Dışişleri Bakanı Hakkında da Gensoru Veriliyor / 498
Ağustos 1980 / 499
Not Defterimdekiler / 500
7'inci ve Son Sıkıyönetim Koordinasyon Toplantısı / 505
Sıkıyönetim Komutanlarının Söyledikleri / 507
İçişleri Bakanı Orhan Eren’in Konuşması / 514
Demirel’in Konuşması / 516
Ağustos Yüksek Askeri Şûra Toplantısı / 518
Demirel’in Erken Seçim Önerileri / 520
Harekât Günü Yeniden Kararlaştırılıyor / 522
Milli Güvenlik Konseyinin Kuruluş Şekli / 523
Başbakan ve Bakan Olacaklar Gözden Geçiriliyor / 524
Siyasi Parti Liderlerinin Gönderileceği Yerier Tespit Ediliyor / 525
Suçlu Olan Milletvekillerinin Gönderileceği Mahal Tespit Ediliyor / 525
Toplantı Sonunda İmzaladığımız Zabıt / 526
Kuvvet Komutanı Arkadaşlarımı İkaz Ediyorum / 528
30 Ağustos Mesajım / 530
Bayrak Harekât Emri İletiliyor / 534
Dışişleri Bakanı da Düşürülüyor / 534
Konya Olayları / 535
Ecevit'in İşçilere Tribünlerden Sahaya İnmeleri Çağrısı / 535
İlgili Komutanlıklar da Hazırlıklarını Tamamlıyorlar / 536
Hazırlıklar Son Defa Gözden Geçiriliyor / 537
11 Eylül Günü Cumhurbaşkanına Haftalık Görüşmeye Gidişim / 541
Harekâtı Eşime ve Kızıma Açıklıyorum / 541
Genelkurmaydaki Faaliyetler / 542
TRT Genel Müdürü Genelkurmaya Getiriliyor / 543
Parti Liderlerine Haber Gönderiliyor / 544
Bayrak Harekâtının Başlaması / 545
GİRİŞ
Zaman zaman hayat hikâyemi yazmayı düşünmüş ve buna birkaç defa teşebbüs de etmişimdir. Ama her teşebbüsüm başlangıç safhasından öteye geçememiş ve yazdıklarım zamanla değerinikaybettiğinden veya yazdıklarımı kendim de beğenmediğimden yırtılıp çöp sepetine atılmıştır.
12 Eylül 1980 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti'ni Koruma ve Kollama Harekâtının liderliğini üstlendikten sonra birçok çevrelerden ve özellikle basın mensuplarının bazılarından dolaylı veya dolaysız yollardan müracaatlar olmuşsa da, bunu yapmak gerekirse yine en iyisi tarafımdan kaleme alınarak gerçekleştirilmesinin en doğru yol olacağına inandığımdan, bu gibi müracaatları her seferinde geri çevirdim. Esasen o kadar yoğun işlerim arasında buna ayıracak zamanım da yoktu.
12 Eylül 1980 Harekâtından sonra ne kadar büyük bir sorumluluk altında bulunduğumu, o günleri yaşamış her Türk vatandaşı idrak edebilir. Bu Harekâtın muvaffak olmaması demek, bir iç savaş sonucu Türkiye'nin parçalanması ve dolayısıyla bin seneye yakın bir zamandır bizim olan bu toprakların değişik ellere geçmesi, başka bir deyişle Türklüğün ve Türklerin, Asya'daki diğer Türklerin durumuna düşmesi demektir.
Böyle bir durumla karşı karşıya bulunurken benim hayat hikâyemi başkasına anlatmam veya kendim kaleme almam mümkün olabilir miydi?
Diğer taraftan hayat hikâyemin yazılmasının da bir zaruret olduğunu takdir etmiyor değildim. Zira Türk milleti haklı olarak kimdi bu Kenan Paşa, nereden gelmiş, nasıl yetişmiş, bugüne kadar nasıl bir hayat geçirmiş, neden ve nasıl bu Harekâtı yapmış veya daha doğrusu yapmak zorunda kalmış, ne gibi yardımlar görmüş, hangi zorluklarla karşılaşmış ve nasıl göğüs germiş; bütün bunları şimdiki ve gelecekteki nesiller bilmek isteyecekti.
İsteyecekti ama, benim de bunlarla uğraşacak kadar vaktim yoktu. Hep bu zamanı aradım. Bir taraftan da acele ediyordum. Çünkü ne kadar yaşayacağım belli değildi. İnsan hayatının bir nefeslik olduğunu sevgili eşimin gözlerimin Önünde ve kucağımda hayata veda edişinden biliyorum. Şu anda 65 yaşımı da bitirmek üzereyim. Ecelimle ölebileceğim gibi; beni öldürmek isteyenlerin de kurşununa hedef olabilirim. O takdirde birçok hakikatler tarihin karanlıkları içinde kaybolup gidecek, dolayısıyla milletime ve gelecek nesillere söylemek istediklerimi de söyleyemeyecektim. İşte bunun için acele ediyordum.
Bu işin çok zor olduğunu da biliyorum. Çünkü bugüne kadar günü gününe hatıralarımı muntazam olarak kaydedemedim. Ben ne bilirdim ki, bir zaman gelecek Türk milletinin mukadderatına hükmedecek ve 12 Eylülün lideri ve arkasından da Cumhurbaşkanı olacağım?..
Her insan gibi ben de zaman zaman hatıra defteri tutmaya heveslendim fakat yazıma başlarken de ifade ettiğim gibi, hepsi yarıda kaldı.
12 Eylülden muayyen bir süre önce ve özellikle 12 Eylülden sonra tuttuğum bazı notlarım var. İşte onlardan ve daha çok hafızama müracaat ederek hayat hikâyemi yazmaya gayret edeceğim. Başlangıçta onun için bu işin zor olacağını yazdım. Ama zor da olsa, bunu başarmaya çalışacağım. Herhalde 12 Eylül Harekâtı'ndan ve ondan sonra içinde yaşadığım durumlardan daha zor olamaz. Mühim olan karar verebilmededir. Karar verdikten sonra onu yerine getirmek de kolaylaşır. Ben buna karar verdim. Başaracağım. Ama ne kadar zamanda bunu tamamlayabilirim, şimdiden bir şey söyleyemem.
Bu satırları İstanbul'daki Harbiye Orduevinde yazıyorum. Bugün 19 Aralık 1983, Pazartesi. 6 Kasım Milletvekilleri seçimi yapıldı. Hükümeti kurma görevini 400 mevcutlu TBMM’de 211 sandalyeye sahip olan Anavatan Partisi Genel Başkanı Turgut Özal’a verdim. Bakanlar Kurulu listesine uygun olarak Bakanların atamasını yaptım ve bir hafta dinlenmek üzere İstanbul'a dün geldim. Cumartesi gününe kadar burada kalacağım. Bugün Başbakan Özal, Hükümet Programını Meclis'te okuyacak. Program üzerinde yapılacak görüşmeler ve güven oylaması hafta sonunu bulacak.
İşte ben de bu boşluktan yararlanarak, bugüne kadarki yorgunluğumu biraz olsun gidermeyi ve bu arada hatıralarıma Orduevinde başlamayı uygun buldum. Ne kadar yazabilirsem burada yazacak, gerisini Ankara'da tamamlamaya çalışacağım.
Acaba hayat hikâyeme hangi noktadan başlayayım diye düşünüyorum. Öyle ya, başlangıç neresi olsun? Bu satırları okuyacak olanlar benim nerede doğduğumu, ne zaman dünyaya geldiğimi herhalde öğrenmek isteyeceklerdir diye düşündüm ve onun için de doğumumla bu işe başlamayı uygun gördüm.
Dünyaya Gelişim ve Çocukluk Çağım
Nüfus cüzdanımda doğum tarihi olarak 1 Ocak 1918 tarihi yazar. Ancak bu tarihin yanlış olduğunu hemen söylemeliyim. Zira nüfus cüzdanım altı ay sonra Manisa'nın Alaşehir ilçesinde alınmış ve doğum yerim olarak da Alaşehir yazılmış. Uzun seneler ben de.hep böyle sandım. Sonradan 1917 senesinin yedinci ayı yani Temmuz ayının 17'nci ve aynı zamanda Ramazan ayının 27'nci gecesi olan Kadir gecesinde Kula'da dünyaya geldiğimi araştıra araştıra buldum.
Şimdiki nesiller buna akıl erdiremezler ama o tarihte çocukların doğum tarihleri babaları veya anneleri tarafından Kur'an-ı Kerim'in baştaki sahifesine yazılır, nüfus kâğıdı sonradan ne zaman istenirse o zaman çıkartılırmış. Benim esas doğum tarihim de babam tarafından Kur'an-ı Kerim'e kaydedilmiş. Ancak bir müddet sonra o Kur'an-ı Kerim'i bir arkadaşına hediye edince benim hakiki doğum tarihim de unutulmuş gitmiş. Bilinen bir gerçek var ki, esas doğumum 1 Ocak 1918'den altı ay önce ve Kadir gecesi oluşudur.
İşte buradan hareketle, 1917 senesi Temmuz ayının 17'nci günü doğduğumu buldum. Doğumumla başlayan bu 7 rakamları hayatım boyunca birçok acı ve tatlı tarihleri oluşturacaktır.
İşte 7 rakamının kronolojik tablosu
Doğum yılı: 1917
Ayı : 7'nci Ay (Temmuz)
Günü : 17'nci Gece Ramazanın 27'nci Gecesi
Okula Başlama: 7 Yaş (1924)
.....
Kenan Evren
Kenan Evren’in Anıları
Milliyet Yayınları
Milliyet Yayınları
Milliyet Yayınları: 127
Kenan Evren’ın Anıları
Kenan Evren
Yayın Hakkı/Copyright: Milliyet Yayın A.Ş &
Kenan Evren
Kapak Düzeni: Funda Eren
Birinci Baskı: Kasım 1990
ISBN 975-506-077-4
975-506-078-2
Bu kitap Erdem’de dizilmiş,
Orhan Ofset’te basılmıştır.
