VersionsOsmanlı Tarihi - I [Türkçe, Ankara, 1982]
Osmanlı Tarihi - III [Türkçe, Ankara, 1977]
Osmanlı Tarihi - IV [Türkçe, Ankara, 1978]
Osmanlı Tarihi - VI [Türkçe, Ankara, 1976]
Osmanlı Tarihi - VII [Türkçe, Ankara, 1977]
Osmanlı Tarihi - IV
İsmail Hakkı Uzunçarşılı
Türk Tarih Kurumu
Türk Tarih Kurumu, dilimizde, tarih ve arkeolojinin bugünkü durumuna göre yazılmış, bir Dünya tarihinin bulunmamasından dolayı hergün daha ziyade duyulan eksikliği gözönüne alarak, bugünkü ihtiyacı kısmen olsun karşılamak üzere, bir Dünya Tarihi yazılmasına karar vermiş ve bir plân hazırlıyarak üyelerinin ve tarihle uğraşan Türk bilginlerinin yardımını sağlamıştır. Bu çalışmalardan sonra hazırlanan kısımların derhal basımına başlanmıştır.
Bu plâna göre, Dünya Tarihi yirmi ana bölüm içinde tahminen 39 - 40 ciltten ibaret olacaktır, ihtiva edeceği bahislerle cilt adetleri arkada gösterilen bu büyük eserin, kısa bir zamanda tamamlanması mümkün olamıyacağmdan, hazırlanmış olan ciltlerin sıra gözetilmeden basılarak, Türk aydınlarının istifadesine konması uygun görülmüştür.
Bu dizide çıkacak eserler tam ve mükemmel olmak iddiasından uzak bulunmakla beraber, kendi tarihimize ait kısımların anakaynaklardan faydalanılarak yazılmasına çalışılmıştır. Ahval ve şartlar müsait olduğu zaman, bu eserin çok daha mükemmellerini dilimizde yazılmış görmek büyük emelimizdir.
İçindekiler
Birinci Bölüm
Karlofça Muahedesinden Sonra İç Durum / 1 - 46
Amcazâde Hüseyin Paşa’nın faaliyeti / 1
Hududları» tahkimi / 2.
İdari ıslahat / 3
Eyaletlerin vaziyetleri / 3.
— Garp oeaklarıuııı vaziyeti / 4.
— Hicaz kıt’ası 5.
— Eflâk ve Boğdan / 6.
Mali ve İktisadi durumun ıslâhı / 6
Mali vaziyetin düzenlenmesi / 6.
— İktisadî düzenleme / 7.
Askerî ve bahrî ıslahat ve tensikat / 7
Kapukulu Ocaklarının tanzimi / 7.
—Tımarlı süvarinin tensik vc ıslâhı / 9.
— Donanmanın ıslahı 9.
— Resmî evraka tarih atılması / 10.
Kırım meselesi / 11
Gazi Giray isyanı / 11.
— Kalgay Saadet. Giray meselesi / 12.
Şeyhülislâm Feyzullah Efendi’nin tahakkümü / 15
Amca-zâde’nin istifası / 15.
— Daltaban Mustafa Paşa’nın sadareti / 17.
— Rumi Mehmcd Paşa’ııın sadareti / 19.
— Türkiye'de çuha ve kumaş dokunması işi / 20.
— Gürcistan seferi 20. Şeyhülislâm aleyhine isyan başlangıcı / 22.
Birinci Edirne vak’ası / 24
İstanbul vaziyeti / 24.
— Seklıaııhaşı'ııın katlı / 20.
—- Saraydaki heyetin dağılması / 26.
— Asîlerin işleri ele almaları / 27.
— Devlet hizmetine tâyinler / 27.
— Âsilerin padişaha arizaları / 28.
— Edirne'de hükümetin durumu / 28.
— Feyzullah Efeııdi’niıı azl ve nefvi / 29.
— Âsîlerin maskeyi utmaları / 31.
— Edime’ye kuvvet celbi / 32.
— İstanbul kuvvetlerinin Edirne’ye hareketleri / 33.
— Âl-i Osman hâııcdanı aleyhine görüşme / 33.
— İki tarafın karşılaşması / 35.
— İstanbul kuvvetlerinin ilk muvaffakiyetleri / 35.
— Edirne kuvvetlerinin İstanbul kuvvetlerine iltihakı / 36.
— Feyzullah Efendi’nin feci akıbeti / 38.
— İstanbul’a dönüş / 40.
— Asî elebaşılarının temizlenmesi / 40.
— II. Mustafa'nın ölümü / 45.
İkinci Bölüm
XVIII. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devletinin Durumu / 47-95
Bu sırada Avrupa’ya bir bakış / 47
İsveç - Rus muharebesi / 49
İsveç aleyhine bir ittifak / 49.
—- Çar Petro’ııun taarruzu / 49.
— Narva meydan muharebesi / 50.
— Petro’nun vaziyeti / 51.
XII. Şarl - II. Ogüst / 51.
II. Ogüst (Nalkıran) / 51.
— XII. Şarl’m Lehistan’a girmesi. / 51.
— İsveç kiralının Lehistan’daki vaziyeti / 52.
— Istanislas Lezçinski’nin Lehistan kıral-lığına intihabı / 52.
— İsveç kiralının Saksonya’yı işgali 53.
— Saksonya Elcktörünün İsveç kiralına baş eğmesi / 54.
— II. Ogüst’ün muahede hilâfına son bir hareketi / 54.
— Rusların Lehistan'daki muvaffakiyetleri / 55.
İsveç Kıralının Rusya üzerine dönüşü / 55
Bu sıradaki durum / 55.
— Rus kuvvetleri üzerine hareket / 55.
— Ruslara gelince / 56.
— Holovçiıı muzafferiydi / 56.
— Moskova üzerine hareket / 56.
— Ukrayna’ya iniş / 57.
— Tekrar Moskova’ya gidilmek istenmesi / 58.
— XII. Şarl’m Osmanlılarla münasebati / 58.
Poltava muharebesi / 61.
İsveç Kiralının Osmanlılara ilticası / 62.
İsveç kiralının Özi’ye gelmesi / 63.
Prut seferine takaddüm eden seneler / 65.
Rusların vaziyeti / 65.
— Rusların Boğdan’daki isveçlilere taarruzu / 65.
— İsveç kiralının vaziyeti / 66.
— İstanbul muahedesi’nin yenilenmesi / 68.
— Çar Petro’nun Balkanlardaki Hıristiyan tebaayı tahriki / 70.
— Karadağ isyanı / 71.
— Boğdaıı ve Eflâk’ın Ruslarla anlaşması / 72.
— Çar’ın Sırlıları tahriki / 74.
— Osıııaıılı hükümetinin durumu / 75.
Osmanlı - Rus Muharebesi
Prut seferi / 76.
Ruslara harb ilânı / 76.
— Çar Petro’nun plânı / 78.
— Muharebe / 81.
— Sulh görüşmeleri / 83.
— Prut muahedesi esasları / 84.
Prut muahedesinden sonraki karışık durum / 86.
Baltacı Mehmed Paşa’mn azli / 86.
— Prut musalehası işinin tahkiki / 89.
Petro’nun muahedeye riayet etmemesi / 91.
Ruslara harb ilânı kararı / 91.
Lehistan’a aid olan maddeden dolayı ihtilâf / 92.
İsveç kiralına yapılan çirkin muamele / 93.
— Ruslara karşı harb hazırbğı / 94.
— XII. Şarl’ın memleketine dönüşü. / 95.
Üçüncü Bölüm
Venedik ve Avusturya Seferleri / 97-146
Damad Ali Paşa’nm sadareti / 97.
Karadağ ısyam / 98.
Rusların tahrikiyle vukua gelen isyan / 98.
— Bosna valisi Ahmed Paşa’nın seraskerliği / 99.
— Numan Paşa’nın seraskerliği / 99.
Osmanlı - Venedik muharebesi / 101.
Venediklilerin muahedeye aykırı hareketleri / 101.
— Hazırlık ve hareket / 102.
— Istendil adasının zaptı / 103.
Mora kalelerinin zaptı / 104.
Gördös’ün alınması / 104.
— Anapoli’ııin zabtı / 104.
— Düşmamn mukabil hareketi / 105.
— Mudon’utı zabtı / 105.
— Menekşe ve Ayamavra kelelerinin zabtı / 106.
— Mora’nııı idaresi / 107.
— iğne ve Çuka adalarının istirdadı / 107.
— Suda ve tsperlonga kalelerinin işgali / 108.
— Bosna tarafı / 108
— Korfo muhasarası / 109.
.....
BİRİNCİ BÖLÜM
KARLOFÇA MUAHEDESİNDEN SONRA ÎÇ DURUMU
Amca-zâde Hüseyin Paşa’nm faaliyeti
Karlofça barışı onaltı sene sürmüş olan büyük harbi sona erdirmiş, fakat Osmanlı devleti bu harpten hem maddî ve hem mânevi pek büyük bir kayıp ile çıkmıştı. Elden giden büyük kıt’a ve ülkelerden başka, memleket İdarî, askerî ve mali, İktisadî, adlî ve İçtimaî bakımdan bitkin bir hale gelmiş, nizam bozulmuş, asayiş kalmamıştı. Gerek harp sebebiyle artan vergi ve angaryalar yüzünden ve gerek yer yer şekavet ve soygunculuklardan usanan köylülerden bir kısmı yerlerini terk ile şehir ve kasabalara sığınmış ve bir kısmı de eşkıyalığa başlamışlardı.
Karlofça muahedesi, Osmanlı yayılmasının ve tahakkümünün artık durduğunu ve Osmanlı satvet ve mehabetinin yabancı devletler üzerinden silindiğini göstermesi itibariyle de mühimdir. Bu muahededen sonra Osmanlı hükümeti, evvelce ehemmiyet vermediği İngiltere, Fransa, Felemenk gibi bazı Avrupa devletlerinin kendi siyasetlerine göre tesirleri altında kalmağa başlamış kâh ikisi ve kâh birisiyle anlaşarak siyasetini idare etmiştir. Nitekim Karlofça muahedesi Fransa’ya karşı hasım vaziyet almış olan İngiltere ve Felemenk hükümetlerinin gayretleriyle vücuda gelmiş ve bu iki devlet bu suretle hem Osmanlı ve lıem Fransa cephesinde harp etmekte olan müttefikleri Avusturyayı sıkışık durumdan kurtarmışlardır. Daha sonraki muharebelerde yukarıda adı geçen devletlerden başka Osmanlı devleti’nin siyaseti üzerinde müessir olan Prusya ve İsveç devletlerini görmekteyiz ki sırası geldikçe daha aşağılarda bu hususta malûmat verilecektir.
Karlofça muahedesini müteakip 1 Vezir-i â’zam Amca-zâde Hüseyin Paşa ilk iş olarak memleketin düştüğü kötü ve acildi durumun İslahına doğru yürüdü; hudut işleri, İdarî ve malî, askerî ve bahrî İslâhatı ele alarak yaraları tedaviye başladı.
.....
1 Karlofça muahedesinden sonra Avusturya’ya muvakkat büyük elçi olarak, Sadr-ı uzam Kara İbrahim ve Sürmeli Ali Paşaların dairelerinden yetişen ve deniz ümerasından bulunan İbrahim Paşa tayin edilmiştir.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı
Osmanlı Tarihi - IV
Türk Tarih Kurumu
Türk Tarih Kurumu Yayınları
Osmanlı Tarihi
IV. Cilt, 1. Bölüm, 2. Baskı
Karlofça Anlaşmasından
XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar
Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı
Metin dışında 7 harita 18 resim vardır
Türk Tarih Kurumu Basımevi-Ankara
1978
Türk Tarih Kurumu Yayınları
XIII. Dizi — Sa. 16 dia
Dünya Tarihî
