Selahaddin’ın Mirası

Selahaddin’ın Mirası

Fahmy Hafez,

Avesta

Bu yüzyılda yazılmış kitapların çoğu, ölümünün üzerinden sekiz yüz yıl geçmiş olmasına rağmen, Selahaddin’in Haçlı Seferlerindeki kariyeri ve mirasıyla ilgili tartışmaların hâlâ ne kadar canlı olduğunu gösterir. Selahaddin eşine az rastlanır, düşmanları tarafından bile hürmetle anılan birkaç tarihsel kişilikten biridir. Bu çalışma, Kürt tarihinin bu en ünlü şahsiyetinin ardında bıraktığı mirasa ayrılmıştır. Yazarların ele aldığı temel konulardan biri, çoğu biyografi yazarının genelde es geçtiği Selahaddin’in Kürt oluşunun onun üzerindeki etkisidir.

Paul A. Blaum - Cincinati Üniversitesinden Amerikan tarihi üzerine, Pennsylvania Üniversitesi’nden Geç dönem Roma tarihi üzerine master derecesi aldı. Derginin (International Journal of Kurdish Studies) Yayın Kurulu üyesidir ve birçok yazıyla dergiye katkıda bulunmuştur. Ermeni-bizans tarihi üzerine, üç aylık Ermeni-Amerikan dergisi Ararat’ta birçok makalesi yayımlanmıştır. The Days of the Warlords: A History of the Byzantine Empire, A.D. 969-991 (Universty Press of America, 1994).
Fahmy Husseın Hafez - Avusturalya’da Melbourne Üniversitesinden 1980 yılında doktora derecesini almıştır. Doktora tezi için el-Hazraci’nin History of the Kurdish and Turkish Empires’ının çevirisini yapıp notlandırmıştır Melbourne’deki Orta Doğu Çalışmaları Bölümünde İslam Tarihi ve Arap Edebiyatı dersleri verdi. 1986 yılında halen ikamet etmekte olduğu Mısır’a döndü.
Malcolm Cameron Lyons - Master, Doktora, Litt. D. Dereceleri vardır. Pembroke College, Cambridge’de öğretim üyeliği yapmıştır. Bir dönem Cambridge’de Arapça profesörü olarak çalışmıştır. The Arabic Version of Themistius’ ‘De Anima’, (Cassirer 1973), Saladin: the Politics of the Holy War, (with D.E.P. Jackson) (C:U:P: 1982), The Arabian Epic, (C.U.P. 1995), eserlerinden bazdandır.
Vera Beaudın Saeedpour - Verment Üniversitesinden eğitim felsefesi üzerine master derecesi, Kolombiya Üniversitesi’nden eğitim üzerine doktora derecesi almıştır. Kurdish Library, The Kurdish Museum and The Journal’ın kurucusudur. Halen bu kurumların yöneticiliğini yapmaktadır ve aynı zamanda Editör yardımcısıdır.

İçindekiler

Editörün Notu / 7

Haçlı Seferleri ve Selahaddin Dönemi / 11
Fahmy Hafez
İmadeddin’in yükselişi / 19
Selahaddin’in yıldızının yükselişi / 21
Selahaddin Kudüs’ü ve Frenk kentlerini Müslümanlara açıyor / 24
Bibliografya / 31

Selahaddin’in Kişlliği (Bahaeddin) / 33
Francesco Gabrielli
Adaleti / 40
Cömertliğinin örnekleri / 43
Cesareti ve sadakati / 44
Cihaddaki gayreti ve isteği / 46
Allah’ın övgüsünü kazanmak için sebatı ve azmi / 49
İnsanlığının ve bağışlayıcılığının örnekleri / 53
Sonsuz erdemi / 56

Selahaddin: Yaşamı ve Efsanesi / 61
M.C. Lyons
Selahaddin’in Mirası / 77
Vera Beaudın Saeedpour
Selahaddin’in Kürt duyarlılığı / 79
Oluşum yılları / 88
Kişiliğini nasıl kazandığına ilişkin tartışmalar / 92
Selahaddin’in süregelen imajının önemi / 96

Eyyubi Konfederasyonunun Kökenleri / 107
R. Stephen Humphreys
Beyliklerin Ortaya Çıkışı / 107
Selahaddin’in siyasi geleneği / 142
Selahaddin öldüğü zaman Eyyubi İmparatorluğunda toprak paylaşımı / 153
Bibliyografya / 167

Güneşteki Kartallar: Selahaddin’den Sonra Eyyubller / 173
Paul A. Blaum
Kana kan: Selahaddin’in oğulları / 173
Elçiler Dansı: Eyyubilerin Bizanslılarla ve Haçlılarla ilişkileri / 188
Adil: Eyyubilerin tilkisi / 206
Entellektüel dostlar: Kamil ve Frederick II / 225
Eyyubilerin alacakaranlığı / 258
Bibliyografya / 297
Kronoloji (1138-1260) / 301
Selahaddin’in Kitabı / 307

EDİTÖRÜN NOTU

Brooklyn Sanat Konseyi’nin (Brooklyn Art Council) yaptığı bir bağış sayesinde geçen ilkbahar Kurdish Library, kendi koleksiyonlarımızdan bir araya getirdiği metinlerle "The Legacy of Saladin" [Selahaddin’in Mirası] isimli bir metin hazırladı. Bu yüzyılda yazılmış kitapların çoğu, ölümünün üzerinde sekiz yüz yıl geçmiş olmasına rağmen, Selahaddin’in Haçlı Seferlerindeki kariyeri ve mirasıyla ilgili tartışmaların hâlâ ne kadar canlı olduğunu gösterir.

Dahası, Selahaddin’in eşine az rastlanır, düşmanları tarafından bile hürmetle anılan birkaç tarihsel kişilikten biri olduğunu biliyoruz. Islamın bu sadık savunucusu Haçlıların baş düşmanı olmasına rağmen sayıca çok da az olmayan seçkin Hıristiyanlar tarafından oldukça hürmet görür. Ünlü Orta Çağ ozanı Dante’yi örnek olarak gösterebiliriz. John Freccero, Kraliyet Şairi Robert Pinsky’nin kısa bir süre önce yapmış olduğu Infemo çevirisini takdim ederken, "Dante, Hıristiyan ozanların en büyüğü olarak ün yapmış olmasına rağmen Infemo'da Hıristiyan bağışlayıcılığının izine rastlanmaz" der. Ancak birçok kahramanını cehenneme gönderen affetme duygusundan yoksun Dante, Selahaddin’i Araf’a koyar. Pinsky, çeviriye yazdığı bir dipnotta Dante’nin, Selahaddin’in bir Hıristiyan olmamasına rağmen "adil ve cömert bir yönetici" olduğu sonucuna ulaştığını belirtir.

Adından da anlaşılacağı gibi, bu sayı Kürt tarihinin bu en ünlü şahsiyetinin ardında bıraktığı mirasa ayrılmıştır. Mısırlı bilim adamı Fehmi Hafız, Haçlı Seferlerine giriş yaparak Selahaddin’in dönemine giden yolu aralar. Selahaddin’in, vakanüvis Bahaddin İbn Şeddad tarafından resmedilen kişiliği, merhum Francesco Gabrielli’nin çevirisiyle kitaba aktarılmıştır. Cambridge Üniversitesi öğretim görevlilerinden M.C. Lyons, Selahaddin’in hayatı ve O’nun hakkmdaki, büyük oranda erken Avrupa kaynaklarındaki materyallere dayanan efsanelelere ilişkin bir değerlendirmede bulunmuştur. Kurdish Library’den alman üçüncü bir makale, Selahaddin’in etrafındaki tartışmalarla ve onun kendisini eleştirenlerden bile aldığı coşku dolu övgüyle ilgilidir.

Bu çalışmanın incelediği temel konulardan birisi Selahaddin’in Kürt oluşunun onun üzerindeki etkisidir. Orijinal biyografi yazarlarının bu konuda bize pek yardımcı oldukları söylenemez. Üstelik günümüzde yaşayan çoğu Kürdün, bu atalarını, Kürt olmayanların çıkarını kendi halkının çıkarlarından üstün tutan bir başka başarısız Kürt lider olarak değerlendirip dışlamaları olayları daha da karmaşık hale getirmektedir. Eğer Selahaddin daha fazla etnosentrist olmuş olsaydı, Kürtler bugün Ortadoğu’yu yönetiyor olurlardı inancına sahip olduklarından Eyyubi İmparatorluğunun bu kurucusunu sadece kayıplarıyla değerlendirirler.
R. Stephen Humphreys’in hanedan üzerine yazmış olduğu kitabından alınan, Eyyubi Konfederasyonu’nun Kökenleri adlı incelemesi, tıpkı Paul Blaum’un Selahaddin’in halefleriyle başlayıp Eyyubi hakimiyetinin sona erişiyle biten makalesinde olduğu gibi bilinenden farklı bir hikaye anlatır.
Bu çalışmada yerlerin ve adların yazılışını, dipnotlama biçimini ve fonetik işaretleri yazarların bize sunduğu şekliyle bıraktık. Ancak kitaba aktarılan, yeni baskısı yapılmış iki makale bu konuda farklılık gösterir, onları da orijinal şekliyle yeniden yazmayı uygun gördük.

Haçlı Seferleri ve Selahaddin Dönemi

Fehmy Hafız

Tarihsel akışı içinde düşünüldüğünde Haçlı Seferleri, Batı ile Doğu arasında Antik Çağ’ın Truva ve Pers savaşlarıyla başlayan ve modem Batı Avrupa’nın emperyalist yayılmasıyla son bulan uzun bir hikayenin orta kısmını oluşturur. Doğu ile Batı arasındaki coğrafi ayrım, birbirine rakip dinsel, ırksal ve dilsel farklılıkları da beraberinde getirmesinden dolayı son derece büyük bir öneme sahiptir. Daha açık bir deyişle Haçlı Seferleri, Hıristiyan Avrupa’nın MS 632’den beri sadece Suriye ve Küçük Asya’ya değil fakat İspanya ve Sicilya’ya da askeri saldırılar düzenleyen Müslüman Asya’ya yönelik tepkisinin ifadesidir. Geçmişten gelen nedenler arasında tarih sahnesine çıkışlarıyla Avrupa haritasını değiştiren Cermen kabilelerin göçebe ve askerliğe yatkın yaşam biçimleri; 1009’da binlerce Avrupalının Hac yeri olan ve anahtarları Kudüs patriği tarafından Chalemagne’e bir takdis aracı olarak gönderilen Kutsal ...

Fahmy Hafez

Selahaddin’ın Mirası

Avesta

Avesta Yayınları
avesta │ Düşünce: 87 │ 3
The Legacy of Saladin
Selahaddin’ın Mirası
Fahmy Hafez,
Francesco Gabrielli,
M.C. Lyons,
Vera Beaudin Saaedpour
R. Stephen Humphreys,
Paul A. Blaum
The International Journal of Kurdish Studies
The Kurdish Library, v. 13, no: 1, 1999

İngilizceden Çevirenler:
Serdar Şengül
Bilal Öztunç

Editör: Abdullah Keskin
Kapak: Ahmet Naci Fırat
Ön Kapak Resmi: Kürt Hançeri
Arka Kapak İllüstrasyonu: Time Dergisi
Tashih ve Mizanpaj: Avesta
Birinci Baskı: 2001, İstanbul
Baskı: Berdan Matbaacılık

© Avesta Yayınlan, 2000
Tanıtım amacıyla yapılacak alıntılar dışında
yayınevinin izni olmadan hiçbir şekilde çoğaltılamaz

Avesta Basın Yayın
Reklam Tanıtım Müzik Dağıtım Ltd. Şti.
Meşrutiyet Caddesi
Özbek Işhanı 136 / 4
Beyoğlu / İstanbul
Tel: (0212) 251 44 80
(0212) 251 71 39

İstasyon Caddesi,
K. İsmail Paşa 2. Sokak
Abdi Paşa Apt. Giriş Katı
Ofis / Diyarbakır
Tel-Fax: (0412) 222 64 91

ISBN: 975-7112-93-3