Şahinşahiya goga lıngan
Cemali
Deng
Gundê Çelebiyan lı ber çêm bû.
Rojeki çelebiyek, bı suwari jı gundê xwe derket, jı çêm derbaz bû û hate gundê miridên xwe. Havina ortê bû û gundi lı ber dasê bûn. Gava ku hatına Çelebi ditin û bıhistın, hatın, destê wi maç kırın, hal û xatirê wi pirsin û lı dorê kom bûn. Gundiyeki kal ji, jı dûr va ew dit, bezi hat, xwe avête lıngê Çelebi. Çelebi lıngê xwe kışand û got:
"Estafırıla, estafırıla! Çıma tu nayê destê mın?"
Kalo got:
"Çıma pirê mın, dı destê te da çı kıramet heye? Çı heye dı lıngê te da ye..."
Çelebi û gundiyên dor wi hemû jı metelmayi nıhêrin. Kalo gotına xwe ajot:
"Ma wê salê lı filan gundi gava tu dı ser jinekê da gırtın, tu bı van lıngan, xap û xasi, dı nav...
Serecem
(Beşa Kürdi)
Pêşgotm / 5
Kırameta lıngên çelebi / 7
Şêx û toxtor / 8
Husên Dede / 10
Teoriya Darwin hat pûçkirmê / 12
Ya mırovi, yan ya kûçıki / 14
Mın nekır, hespa mın kır / 15
Kera Mele Nesreddin û mırov / 17
Dı "Tırkiyeya mezzın" da yên ku mezın dibin / 19
Ma yê we can e, yê me balcan e? / 21
Tirkiya deştê û ya çiyê / 22
Lı ser dewlemend û kûçikan / 23
Şêx û nift / 25
Parçekirma welat / 28
Tu dixwazi cê bibi / 30
Ketına Sılêmin / 31
Yek dıke, yê dın xırab dıke / 33
Dûrmûş bû dûrmamış / 35
"Gelan ra azadi" û gur / 37
Hitler, Bogos û Mirê Meraşi / 39
Kûçık û Makarti / 41
Menvek û çar kurên wi / 43
Nobel heqê kê ye / 45
Spindara Din / 46
Merıvê Mezin û axaftına wi ya diroki / 51
Siyasetvanê nû / 53
Bûyerên harbûnê zêde bûn / 53
Sed bom / 54
Biraninên hakımeki Tırk / 55
Tiştê ku cennimiyan eleqeder dike / 60
Ankêta Cewket / 61
Pênc sal berê, deh sal şunda / 67
Bêxwini çi ye? / 71
Çıma mûz naxwin? / 73
Tu dibê kijan e? / 74
Zati Sungur mır, bıji Ozali Sungur! / 75
Tûristıno jı dest merevinın! / 76
Ozal û axtapot / 77
Li cennimê hılbıjartına serok / 78
Merıvê Mezın li Bakirkoyê / 78
Lêkolinek lı ser xiyaran / 80
Ecevit û pırsa Kurdi / 83
Tiştên xerib / 84
Heq / 84
Şaş / 84
Hêvi / 85
Qadi / 85
Wek xortê azew / 86
Allerji / 89
Xweperesti / 92
Şahinşahiya goga lingan / 95
Naseki kevn / 98
Ehmeqeki wek te / 102
Bi izna İngiliz / 103
Cigerxwin û Şêxê Keran / 104
Xweperesti / 106
Qirok û sabûn / 109
Qirok û teknolojiya gundiyan / 110
Li ser mar û mışk û mirovan / 112
Minna Van Gok û qirokên din / 118
Qirok û qertel / 123
Perûdûvık / 124
Gotinên Paşiyan / 127
Ferhengok / 129
Gotinên Paşiyan-2 / 132
Parti çawa dibe parti / 134
Reşo û Beşo / 139
Ferhengok-2 / 145
Gotınên paşiyan-3 / 148
İçindekiler
(Türkçe bölümü)
Çelebinin ayağındaki keramet / 155
Şeyh ve doktor / 156
Hüseyin Dede / 158
Darvin'in teorisi çürütüldü / 160
İnsani mi, köpeksi mi? / 162
Ben yapmadım, atım yaptı / 163
Nasreddin Hoca'nın eşeği ve insanlar / 165
"Böyyük Türkiye"de büyüyenler / 167
Sizinki can da bizimki patlıcan mı? / 169
Ova Türkçesi ile Dağ Türkçesi / 170
Zenginler ve köpekler / 171
Şeyh ve petrol / 173
Memleket nasıl parçalanır? / 176
Sen ayrılmak istiyorsun / 178
Süleyman'ın düşüşü / 179
Birinin yaptığını öteki bozuyor / 181
Durmuş oldu durmamış / 184
"Halklara özgürlük" ve kurtlar / 186
Hitler, Bogos ve Maraşlı Bey / 188
Kurtla kuzu / 189
Köpekler ve Makartiler / 191
Adam ve dört oğlu / 193
Nobel kimin hakkı? / 195
Deli Kavağın hikayesi / 196
Bay Başkan'ın tarihi konuşması / 201
Yeni politikacı tipi / 203
Kuduz vakaları arttı / 203
Yüz ahmak / 204
Cehennemdekileri ilgilendiren iş / 205
Bir hakimin anıları / 206
Çamur Cevket'in gerçek anketi / 212
Beş yıl önce, on yıl sonra / 217
Kansızlık nedir? / 221
Neden muz yemiyorsunuz? / 223
Acaba hangisi? / 224
Zati Sungur öldü, yaşasın Özali Sungur! / 225
Turistler kaçırmayın! / 226
Özal ve ahtapot / 227
Cehennemde başkan seçimi / 228
Bay Başkan Bakırköy'de / 228
Hıyar bitkisi üzerine bir inceleme / 230
Ecevit ve Kürt sorunu / 233
Garip şeyler / 234
Haksızlık / 234
Bunama / 235
Umut / 235
Kadı / 235
Bekar genç gibi / 236
Allerji / 239
Kendini beğenmişlik / 242
Ayak topunun sultanlığı / 245
Eski bir tanıdık / 248
Senin gibi bir ahmak / 252
İngilizlerin rızasıyla / 252
Cigerxwin ve "Eşekler Şeyhi" / 253
Kendini Beğenmişlik-2 / 255
Karga ve sabun / 258
Karga ve köylü teknolojisi / 259
Yılanlara, farelere ve insanlara dair / 261
Van Gok'un ölümü ve kargalar / 268
Karga ve Süleyman Peygamber / 273
Kanat ve kuyruk / 274
Evlat sözleri / 277
Parti nasıl parti olur / 279
Reşo ile Beşo / 285
Evlat sözleri-3 / 292
Küçük sözlük-2 / 294
PÊŞGOTIN
Xwendevanên eziz,
Nivisarên ku di vê pirtûkê da ci digrın, pêkeni ne, ango "mizah" in. Pêkeni usa ye ku, hım gelek caran hal û bûyerên cıvaki û siyasi rexne dike, dixwaze xwendevan lı ser bıfıkınn, hım ji kêfa wan tine, dixwaze ew bikenin.
Ken hin caran bi kêf e, hın caran bi jan e..
Gelek ji van nivisaran hikyat û qiseyên cıvaki ne, lı ser hal û jiyana mirovan ın. Qısmek ji wan ji fabl ın. Fabl çirokên usa ne ku qeremanên wan heywan in.
Di vi wari da hostayeki pêşin, ku merıv dikare bêje pırê fablê, Ezopê Greki bû. Gotına "zmanê ezop" bi nav û deng e. Tiştê ku merıv nıkare eşkere bêje, gele caran bı usûlê Ezop veşarti dıbêje. Ango fabl herçıqas lı ser heyvanan çêbûne, lê ji bo mırovan ın..
Lê karanina fablan, yan qıseyên pıçûk ne tenê jı tırsê, yan ne ji xema hın astengên ber pê ye. Hın caran çirokeki kurt jı bend û gotarên dırêj, heya ji kitêbeke çend sed rûpel zêtir bala xwendevan dıkışine, wi dıde fıkrandın, ibretê dide û dı bira wi da dimine.
Di fablê da pêkeni heye û pêkeni bı xwe ji, gelek caran fablê bi kar tine La Fontaine hosteyê vi kari bû.
Dı folklora Kürdi da "mesele" û "qise"yên gel ciyeki fıreh digre. Kurd jı bo eşkerekınna bir û baweriyên xwe mesele û qıseyan, çirokan, hikyatên pıçûk gelek bı kar tinin. Dı van qıse û çirokan da henek bı xurti ci digre. Bı kurti, merıv dikare bêje ku, di warê "pêkeni" da edebiyata Kurdi ya devki gelek dewlemend e.
Lê dı edebiyata nıviski da, wek gele tiştan, di warê pêkeni da ji, Kurd hin lı destpêkê ne. Dı vi wari da berhem hin gelek kêm ın.
Ev nıvisarên min ku dı vê kitêbê da ci dıgrın, hemû ji dı kovar û rojnameyan da ci gırtıne û jı sala 1974 dest pê dıkın tên. Tenê yên ku dı rojnama Azadi da derketın, navê nıviskar lı ser heye. Yê dınê hemû bê nav derketın.
Yên pêşin dı Ronahi da derketın û bı Kurdi bûn (Ronahi kovareke Kurdi bû û dı salên 1970-1978 lı Almanya derket). Yên ku dı Roja Welat da derketın, pırani bı herdu zmanan (Kurdi û Tırki) bûn. Yên Dengê Komkar tenê bı Tırki, yên Azadi ji tenê bı Kurdi bûn.
Mın, yên ku bı tenê Kurdi bûn wergerandın Tırki û yên ku bı tenê Tırki bûn, ew ji wergerandın Kurdi. Bı vi awayi hemûyê wan nıvisan lı vır, bı Kurdi û Tırki ci dıgrın.
Xwendevanên delal, kerem kın! Hêvi dikim ku hûnê jê hez bıkın. Û kenê we jı kêfê be, ne jı êşê..
Cemali
Çıriya Paşin, 1996
Kırameta Lıngên Çelebi
Gundê Çelebiyan lı ber çêm bû.
Rojeki çelebiyek, bı suwari jı gundê xwe derket, jı çêm derbaz bû û hate gundê miridên xwe. Havina ortê bû û gundi lı ber dasê bûn. Gava ku hatına Çelebi ditin û bıhistın, hatın, destê wi maç kırın, hal û xatirê wi pirsin û lı dorê kom bûn. Gundiyeki kal ji, jı dûr va ew dit, bezi hat, xwe avête lıngê Çelebi. Çelebi lıngê xwe kışand û got:
"Estafırıla, estafırıla! Çıma tu nayê destê mın?"
Kalo got:
"Çıma pirê mın, dı destê te da çı kıramet heye? Çı heye dı lıngê te da ye..."
Çelebi û gundiyên dor wi hemû jı metelmayi nıhêrin. Kalo gotına xwe ajot:
"Ma wê salê lı filan gundi gava tu dı ser jinekê da gırtın, tu bı van lıngan, xap û xasi, dı nav berfê da jı wi gundi heya filan gundi ne reviyayi û te xwe xilas ne kır?. Çı kıramet heye dı lingê te da ye!"
Kovara Ronahi, hejmar 13, 1974.
.....
Cemali
Şahinşahiya goga lıngan
Deng
Weşanên Deng
Deng Yayınları 38
Şahinşahiya goga lıngan
qıse - çirok – henek
Cemali
Birinci Baskı: Deng Yayınları
(Çapa Yekem) Mayıs 1997 İstanbul
Kapak Deseni: Zaza
Yönetim Yeri ve Yazışma Adresi
Evin Turizm İnşaat ve Yayıncılık Tic. Ltd. Şti.
Tarlabaşı Caddesi Kalyoncu Kulluk Mahallesi
No: 232 Daire: 4
Beyoğlu / İstanbul
Tel: 0(212) 235 50 82
ISBN 975-7011-08-8
Baskı: Yön Matbaası
Cilt: Yılmaz Mücellit
