Cumhuriyet Halk Fırkası'nın Programı (1931) ve Kürt Sorunu
Daha önce, CHF' nın Tüzügü (1927) ile ilgili bir araştırma yayınlanmıştı. Bu araştırma ise, CHF’nin programı ile ilgilidir. Bu arada, CHF Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal'in, dolayısıyla CHF'nin görüşlerini radikal bir biçimde yorumlamaya ve bu görüşlere doktriner bir karakter vermeye çalışan Kadro Hareketi üzerinde de durulmuştur. CHF'nin Tüzügü (1927) gibi programı da (1931) Türkiye'nin siyasal hayatında çok büyük rol oynamış bir metindir. Demokrat Parti ve O'nun devamı olan Adalet Partisi de dahil olmak üzere, CHF kökenli bütün partilerde bu etkiyi görmek mümkündür.
1931 Programında "halkçılık" olarak ifade edilen görüşler, bugün, "emek ve sermaye arasında barışı sağlamak" adı altında bütün partilerin programında yer almaktadır. "Milliyetçilik" konusundaki görüşler ise, "sosyalist" partiler de dahil olmak üzere, aşağı yukarı bütün partilerin programında yer almıştır. Türk siyasal partilerinin hiçbiri, bu tür bir "milliyetçilik" anlayışını Kürt ulus olgusu açısından degerlendirmemiştir. "Sosyalist" partilerin ifade etmeyerek, dokunmayarak, görmezlikten gelerek, CHP ve CHP kökenli partiler de hararetle savunarak Kemalist milliyetçiligin (ırkçılığın) sahipleri olmaya devam ediyorlar. Her zamanda ve her koşulda resmi ideolojiyi yeniden üretiyorlar.
İçindekiler
I. CHF Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal'in Görüşleri / 8
II. Olgu VII Cumhuriyet Halk Fırkası'nın Programı (1931) / 13
A. Programın Metni / 14
B. CHF Genel Katibi Recep Bey'in (Peker) Programı Açıklayan Konuşması / 22
C. CHF Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal'in Düşüncelerinin (CHF Programındaki Görüşlerin) Temel Dayanakları / 31
1. İttihat ve Terakki / 31
2. Faşizm / 33
III. "Kadro"culuk (Sınıfsız, İmtiyazsız, Kaynaşmış Bir Millet Yaratmanın ideolojik Plandaki Yayın Organı) / 37
A. Vedat Nedim (Tör) ve Türk Millet İktisadiyatı / 39
B. Şevket Süreyya (Aydemir) ve Türk İnkılabının İdeolojisi / 43
1. Kadro Fikri / 43
2. İdeoloji Anlayışı / 45
3. Üçüncü Yol, "Türk Nasyonalizmi" / 47
C. İsmail Hüsrev (Tökin) ve Türk Köy İktisadiyatı / 58
D. Burhan Asaf (Belge) ve Türk Ulusal Kurtutuş Savaşı / 63
E. Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) ve Sınıfsız ve Tezatsız Kaynaşmış Topluma Bir Örnek: Ankara / 66
IV. Kadro-Şef İlişkileri / 69
A. Kadro'nun Kadro Görüşü / 69
B. Kadro'nun Şef Anlayışı / 73
C. "Kahraman"ın "Destancı"sı Kadro / 81
V. Kadro'nun Ulusal Kurtuluş Savaşlarına ve Siyasal Bağımsızlığa Verdiği Önem / 85
VI. Kadro'nun Kürt Sorununa İlişkin Görüşü / 91
A. Şevket Süreyya (Aydemir) / 91
B. İsmail Hüsrev (Tökin) / 99
VII. Türk Tarih Tezi, Güneş-Dil Teorisi ve Kadro / 106
VIII. Kadroculuğu CHF İçinde Sürdürme Çabaları ve "İmtiyazsız Sınıfsız Kaynaşmış Bir Kütleyiz" Marşı / 108
IX. CHF Programı (1931) Hakkında Türk Üniversitesinin ve Profesörlerinin Görüşleri ve Bu Görüşlerin Eleştirisi / 118
X. CHF Programı'nın (1931) ve Kadroculuğun Günümüze Etkileri / 119
XI. CHP'nin Programı Hakkında Türk "Solu"nun ve Türk "Sosyalist" Hareketinin Görüşleri ve Bu Görüşlerin Eleştirisi / 129
XII. Sonuç / 130
A. Sınıfsız, İmtiyazsız, Tezatsız, Kaynaşmış Millet Ne Demektir? / 130
B. CHF’nin ve Genel Başkanı ve Büyük Şef Gazi Mustafa Kemal'in ve Kadro'nun Halkçılık ve Milliyetçilik Anlayışı / 133
Dipnotlar / 137
11 yıl 1 ay sonra ikinci
ÖNSÖZ
Bu inceleme, 1978 yılı Kasım ayında, basılmaya hazır bir biçimde Komal Yayınevi'ne teslim edilmişti. Komal Yayınevi, bundan önceki iki incelemede olduğu gibi, iyice. anlayamadığım nedenlerden dolayı, bunu da yayınlamadı. Zaten, bu incelemelerin, yayınevine teslim ediliş sırasına göre yayınlanmaları gerekiyordu.
Komal Yayınevi, 12 Eylül döneminde, bu incelemeyi de kaybetti.
Bu yeni inceleme, konunun yeniden ele alınmasıyla meydana getirilmiş değildir. 1977-1978 yıllarında hazırlanan notlardan ve müsveddelerden yararlanılarak kaleme alınmıştır. Bu notlarda ve müsveddelerde hiçbir değişiklik yapılmamıştır.
Okuyucunun, bunun 1978'de, yayınlanmış bir kitap olduğunu düşünmesinde ve buna göre tavır koymasında yarar vardır.
Daha önceki ve daha sonraki çalışmalar dikkate alındığı zaman böyle davranmanın daha yararlı olacağını düşündüm.
Belge Yayınlarına, bu incelemeyi gün ışığına çıkardığı için teşekkür ediyorum.
İsmail Beşikçi
Ankara
Ocak 1990
ÖNSÖZ
Daha önce, CHF'nin Tüzüğü (1927) ile ilgili bir araştırma yayınlanmıştı.* Bu araştırma ise, CHF'nin Programı ile ilgilidir. Bu arada, CHF Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal'in, dolayısıyla CHF'nin görüşlerini radikal bir biçimde yorumlamaya ve bu görüşlere doktriner bir karakter vermeye çalışan Kadro Hareketi üzerinde de durulmuştur. CHF'nin Tüzüğü (1927) gibi programı da (1931) Türkiye'nin siyasal hayatında çok büyük rol oynamış bir metindir. Demokrat Parti ve O'nun devamı olan Adalet Partisi de dahil olmak üzere, CHF kökenli bütün partilerde bu etkiyi görmek mümkündür.
1931 Programında "halkçılık" olarak ifade edilen görüşler, bugün, "emek ve sermaye arasında barışı sağlamak" adı altında bütün partilerin programında yer almaktadır. "Milliyetçilik" konusundaki görüşler ise, "sosyalist" partiler de dahil olmak üzere, aşağı yukarı bütün partilerin programında yer almıştır. Türk siyasal partilerinin hiçbiri, bu tür bir "milliyetçilik" anlayışını Kürt ulus olgusu açısından değerlendirmemiştir. "Sosyalist" partilerin ifade etmeyerek, dokunmayarak, görmezlikten gelerek, CHP ve CHP kökenli partiler de hararetle savunarak Kemalist milliyetçiliğin (ırkçılığın) sahipleri olmaya devam ediyorlar. Her zamanda ve her koşulda resmi ideolojiyi yeniden üretiyorlar.
Örneğin, Türkiye İşçi Partisi'nin 1963 programında, milliyetçilik, CHP programında ve CHP kökenli öteki partilerin programında ifade edildiği biçimde yer almıştır. Bu arada, Milliyetçi Hareket Partisini "ırkçı" gösterip öteki partileri "milliyetçi" olarak görmenin de üzerinde durulması gerekir. Böyle bir çabanın, yani Türk ırkçılığını, sadece, MHP ile sınırlamanın esas amacı, Türk siyasal partilerinin, özellikle CHP'nin Kürt ulusuna karşı sürdürdüğü ırkçı ve sömürgeci politikayı maskelemektir.
Irkçılığı her zaman, kahvehaneleri ayırmak, okulları ayırmak, yerleşim mahallerini ayırmak vs. olarak değerlendirmemek gerekir. Türk'e has ırkçılık da böyle olmaktadır. Kürt ulus varlığını inkar etmek suretiyle asimilasyonu gerçekleştirmek. Kürtlere, Türk dilini ve Türk kültürünü dayatmak.
İsmail Beşikçi
Ankara
Kasım 1978
İsmail Beşikçi
Cumhuriyet Halk Fırkası'nın programı (1931) ve Kürt sorunu
Bilim yöntemi, Türkiye'deki uygulama:6
Belge yayınları
Bilim dizisi
Bilim dizisi: 4
Türkiye'de tek parti rejiminin mirası çok sınırlı çapta sorgulanmıştır. Özellikle 30'lı yılların dünyasındaki faşizan yeni oluşumlarla karşılıklı etkileşim ise genellikle görmezlikten gelinmiştir. İsmail Beşikçfnin Bilim Yöntemi dizisinin ana ekseni doğrudan Türkiye'deki tek parti rejiminin bu özüne yöneliktir. Ve ilk kez, Kürt sorununu 'veri' almayı, yok saymayı reddeden bir çerçeve getirmiştir. Bu tartışma özellikle CHP'nin 'sosyal demokrasi' etiketi altında yeniden yükseldiği 70’li yıllarda hayati bir önem taşıdı. Tek parti rejiminin anti demokratik, faşizan yapılanması ve bıraktığı miras bugün de etkisini sürdürüyor. Beşikçi'nin CHF programını irdelediği elinizdeki çalışma, resmi tarihin "yeniden okunuşu"nun ilginç ve önemli bir örneğini sunuyor.
Belge yayınları: 131
Birinci baskı: Temmuz 1991
Cumhuriyet Halk Fırkası’nın programı (1931) ve Kürt sorunu / İsmail Beşikçi / Dizgi: Sel / Baskı: Aydınlar / Montaj: Mehmet Aydın / Kapak düzeni: Yusuf Aslan / Belge uluslararası yayıncılık tıc. ltd. şti: Başmusahip sokak, Talas han 16/302, Cağaloğlu - İstanbul / Tel: 511 63 20
