Zembilfiroş
(Derwêş bı ritmên beyt lı elbanê dıxe û jı paş temaşevanan dıkeve salonê. Jı nava temaşevanan derbas dıbe û dertê ser şanoya perde gırti. Perde vedıbe. Derwêş lı niveka şanoyê rûdınê. Jı heqiba mılê xwe nan û pivazek hışk derdıxe. Navpışta xwe vedıke û lı pêşberi xwe radıxe. Nanê xwe datine serê û dest bı xwarınê dike. Demek şûnda jı quncıkên tari yên şanoyê yek bı yek, dudo bı dudo zarok bı bazdanê tên û lı dora Derwêş rûdınên. Ronahiyek gılover lı ser Derwêş û zarokan e.)
Hesen : (bı şermokiyek şeytani)
Apê Derwêş!.. Tê jı mera hınek lı elbanê xi?.
Derwêş : (nan dıcû)
Baş e kurê mın. hınek sebır bıkın, ez nanê xwe bıxwım..
Zirek : (bı meraq û dev bı ken)
Apê Derwêş!.. qey mala te tune?..
Derwêş : Mala mın?... Tê çı bıki jı mala mın kurê mın? Vi welati gışt mala mın e.
(Zarok dı ban çavan da lı hev dınıhêrın, bı dızi dıkenın û dıbe pıste pısta wan. Jı ber ku gotına Derwêş nakeve serê wan)
Mızgin (şerm dıke û gava xeber dıde, xwe dıquncıfine ser hev) Apo, jına te heye, zarokên te hene?..
Derwêş : (dıbışıre û serê xwe lı vi ali wi ali dıhejine)
Wısa xuyaye ku, ez iro jı destê we xılas nabım. Na keça mın na, jina mın tune, lê zarokên mın gelek ın.
Cımşid : Qey jına te mıriye?..
Derwêş : Na kurê mın na, jına mın tune ku bımre.
.....
PÊŞGOTIN
Daxwaziya ku barê nıvisandına vê berhemê da ser mılê mın, tırsa wındabûna klasikên me yên kevın bû, ku lı ba mın ev klasikên pênasa tarix, çand, zıman û folklora gelê me ye. Mın dı vê berhemê da efsaneya Zembilfıroş, ku dı nav xelkê da xwedî ciheke bı rûmet û hezkıri ye, da dest û bı şêweyek cuda pêşkêşi raya gel kır.
Ev efsane dı edebiyata me ya tesewufi da mırcaneke yekta ye. Bı taybeti lı Kurdıstana Bakûr, dı edebiyata me ya nıviski da zêde cih negirtiye û nehatiye nıvisandın. Daxwaziya mın ew bû ku, ev efsane bı gelek şêweyan bête naskırın. Lewra ji, mın Zembilfıroş bı zımaneki tiyatral, wek piyes nıvisi da ku bı vê şêweyê ji dı nav gel da belav bibe, felsefa jiyanê ya Zembilfıroş bête nasin, dı navbera wê û felsefe û kultura iroyin da pırek saz bibe. Her çiqas efsane xwedî kıraseke tesewufi ye ji, gelek motivên wê yên exlaqi û kulturi balkêş ın, karın bıbın dersdarê serdema iroyin. Bêguman dersgırtın gırêdayi şırovekırınê ye, lê çend motiv hene ku jı bo herkesi û herdem derbas dıbın. Wek, exlaqeki bilind, baweriya xurt, rasti û durusti, jıhevnaskırına başi û xırabi, rûmeta sınet û keda dest û hwd..
Lı ali dın armanceki vê xebatê ji ew bû ku, ev berhem dıgel şêweya piyes bı şêweya efsane û şırovekırına wê ji derê pêş. Û ya heri gıring ji, bı zimanê Kurdi bête nıvisandın da ku ev zımanê me yê xweş delal dı nıvisandın û xwendınê da ciheki fıreh bigre, bı karanina wi teşwiq bıke.
Ez hêvidar ım ku ev xebat hest û ramanên ronakbirên Kurd şiyar bıke, bala wan bıkşine ser xızneya me ya çandi û folklori yên kevın, lı ser bermahiyên weha raberzin û lêkolinan xurttır û kûrtır bıke. Dıvê qet jı bira me neçe ku, pejırandına pênasa me ya neteweyi, ji ali çand, zıman, tarix, cografya û wd., gırêdayi ronikırın û aşkerakırına bermahiyên me yên kevın ın. Qet şık tunebe ku, wındabûna berhemên kevın ispatkırına pênasa me dıjwartır û helandına me ji hêsantır dike. Em tev baş dızanın ku, dıjmınê gelê me çiqas gırani dıde ser wındakırına berhem û bermahiyên me yên kevın!.. Çı tıştên ku karın .bıbın şahıd û ispata pênasa me ya neteweyi, bı zanebûn jı ali dagırkerên Kurdıstanê va tên wındakırın û talankırın. Jı ber vê xeterê berpırsiyariyek gıran dıkeve ser mılê her Kurdên ku destê wan pênûs dıgre û karın karên lêkolina berhem û bermahiyên me yên kevın bıkın, bınıvisın û û wana derxın meydanê...
Wek ku jı navê pırtûkê ji tê xuyan, mıjar, wek piyes pêşkêşkırına efsaneya Zembilfıroş e. Lê ez qima xwe bı viya naynim, dıgel piyesê çirokê ji pêşkêş dıkım, çend varyantên efsaneyê rûbari hev dıkım û riya tesewufê û Zembilfiroş dıdım xuyan da ku bala xwendekaran bıkşinım ser xızna folklora me, da ku efsaneya Zembilfıroş pırali bıdım nasin.
A. Gernas
Zembilfiroş
Roja nû
Weşanên Roja nû : 37
Adress : Gustavslundsvägen 168 A, 1 tr.
161 36 Bromma - Stockholm / Sweden
ISBN 917672036 - 5
© A. Gernas
Printed in Sweden Stockholm 1995
Wêneya bergê pêşin: Lennart Asp
Zembilfiroş (Piyes-Drama)
