Geçiş çağı, dünya sisteminin yörüngesi (1945-2025)
"Şurası kesin ki, sistemik kaostan sonra yeni bir düzen ya da düzenler gelir. Fakat burada durmamız gerek. Böyle bir yeni düzenin nasıl olacağını görmek mümkün değil. Sadece nasıl bir düzen istediğimizi belirtmek ve bu düzeni kurmak için mücadele etmek mümkün. "Sonucu önceden belirleyemezsek, dolayısıyla öngöremezsek de, bu durum oturup da çaresizce fırtınanın bizi sarmasını beklememiz gerektiği anlamına gelmemelidir. Her tarihsel krizde olduğu gibi önümüzde gerçek tarihsel seçenekler vardır. Bu seçeneklerin açık bir şekilde ayırdına varanlar ve ortak çaba ile davrananlar, tercih ettikleri sonuca ulaşmaya tarihin görünmez eline inananlardan daha yakındırlar. Elinizdeki kitap bu çabaya yardımcı olmak için yazılmıştır."
İçindekiler
Önsöz / 7 1. Dünya-sistemi: Bir kriz var mı? Terence K. Hopkins - Immanuel Wallerstein / 9
Birinci kısım Kurumsal vektörler (1945-1990)
2. Devletlerarası sistem, Thomas Reifer - Jamie Sudler / 25 1945'ten 1967-73'e Soğuk savaş yapısının oluşumu / 25 1967-73'ten 1990'a: Devletlerarası sistemdeki değişiklikler / 43
3. Dünya üretimi, Satoshi Ikeda / 57 Genişleme; bütünleşme ve kutuplaşma / 60 Ulusaşırı şirketlerin artan rolü / 68 Sanayi sektörü / 72 Hizmet sektörü / 81 ABD hegemonyası ve dünya-ekonomisi / 88 Sonuç / 92
4. Dünya emek gücü, Faruk Tabak / 112 Pax Americana ve Taylorizmin küresel yayılımı / 115 Taylorizmin küresel menzili / 123 Sermayenin yayılmasının ve emek kontrolünün değişen biçimleri / 132 Yarıproleter hanelerin artan egemenliği / 139
5. Dünya beşeri refahı, Schelia Pelizzon - John Casparis / 148 1945'ten 1967-1973'e: Refah devletinin en yüksek noktası / 150 1. Sağlık / 153 2. Eğitim / 155 3. Gıda / 160 1967-73-1990: Refah devleti saldırı altında / 166 1. Sağlık / 173 2. Eğitim / 177 3. Gıda / 180
6. Devletlerin toplumsal birliği sağlama gücü, Georgi M. Derlugian / 186 1945-1967-73: Evrensel huzura kavuşma dönemi / 186 1967-73'ten 1990'a: Çöküş zamanı / 201
7. Bilgi yapıları, Richard Lee / 225 1945'ten 1967-73'e: Uzlaşmanın kuruluşu / 226 Karşı-yönelimler, direniş ve yüzleşme / 234 1967-73'ten 1990'a: Çelişkiler ve dönüşüm / 244 İlerlemenin belirsizliği / 245 Tartışılabilir bir bilim / 249 Yıkılan disiplin sınırları / 253 Geçiş içerisinde bir dünya / 258
İkinci Kısım Genel değerlendirme
8. Küresel resim: 1945-90, Immanuel Wallerstein 263
Bu kitap, Binghamton Üniversitesi, Fernand Braudel Ekonomi, Tarihsel Sistemler ve Uygarlık Araştırmaları Merkezi Yörünge Araştırması Çalışma Grubu'nun ürünüdür.
Yörünge Araştırması Çalışma Grubu'nun, bu kitabın yazarları arasında adı geçmeyen ama bu proje çerçevesinde inceleme raporları hazırlayan katılımcıları şunlardır: Farshad Araghi, Shuji Hisaeda, Hakiem ve Margo Nankoe ve Jose A. Mota Lopes. Grup ara bulgularını, 1992 Aralık ayında Binghtampton'a üç günlük seminer için gelen ve aşağıdaki isimlerden oluşan bir akademisyen grubuna sundu: Bruce Cumings (Tarih ve siyaset bilimi, Northwestern University, ABD), David Gordon (İktisat, New School for Social Research, ABD), Otto Kreye (Starnberger lnstitut, Almanya), Saul Mendlowitz (Dünya düzeni modelleri projesi, New York, ABD), Alejandro Portes (Sosyoloji, Johns Hopkins Univesity, ABD), Robert Wade (Kalkınma araştırmaları, University of Sussex, Birleşik Krallık) ve Boaventura de Sousa Santos (Centro de Estudos Sociais, University of Coimbra, Portekiz). Onların akıl dolu ve canlı yorumları, bizi, argümanlarımız üzerinde daha fazla düşünmeye ve anlatının yapısını yeniden oluşturmaya yöneltti. Bize yardım etme konusunda gösterdikleri ilgiye teşekkür ederiz ve tabii ki her türlü hatanın sorumluluğu bize aittir. Son olarak, projenin Bilimsel Sekreterliğini Satoshi Ikeda severek ve özverili bir şekilde yürütmüştür.
Proje, "Dünya sisteminde hegemonya ve rekabet: Yönetimler ve jeopolitik düzenlemelerin olası sonuçları, 1500-2025" başlıklı projenin bir bölümü olarak John D. ve Catherine T. Mac Arthur Vakfı tarafından finanse edilmiştir. Ana projenin asıl sorumlu araştırmacıları Giovanni Arrighi, Terence K. Hopkins ve Immanuel Wallerstein'dir. Bu projenin diğer bölümü geçmişteki farklı hegemonyaların ve bir hegemonik rejimden bir diğerine geçişin tarihsel kalıplarının karşılaştırılması ile ilgilidir. Dünya-sisteminin bugünkü ikilemlerini anlamak için öyküye 1500'lerden başlanması gerektiğine ilişkin tezimizi kabul ettikleri için MacArthur Vakfı'na ve özel olarak Kennette Benedict'e teşekkür ederiz.
1. Dünya-sistemi: Bir kriz var mı? Terence K. Hopkins ve Immanuel Wallerstein
1990'lar dünya-sisteminde büyük bir politik belirsizlik, entellektüel bulanıklık ve dünya-sisteminde yaygın bir toplumsal korku dönemidir. Bazı yorumcular için bu durum, yalnızca yeni bir yüzyıla değil, özellikle yeni bir binyıla girecek olmamız nedeniyle şiddetlenen bir fin-de-siécle* psikolojisinin sonucudur. Diğer pekçok yorumcu gelişen durumu çok daha ciddi sorunların bir yansıması olarak ele almaktadır. Bu son görüş dünya kamuoyunda daha fazla yankı bulmaktadır.
İlk büyük belirsizlik, içinde yaşadığımız dönemi, 1945-1990 arasını, kolektif olarak nasıl değerlendirmemiz gerektiği konusundadır. Bu dönem birçok yönden dikkate değer bir dönemdir. Modern dünya-sisteminin 500 yıllık tarihi boyunca en muazzam genişleme dönemidir. Aynı zamanda Amerika kıtasının 1775 ile 1825 yılları arasındaki elli yıllık sömürgelikten kurtuluş döneminden beri yaşanan en muazzam kurtuluş dönemidir. Üstelik bu kez sömürgelikten kurtulanlar beyaz yerleşimciler değil, dünyanın beyaz olmayan halklarıdır. Son olarak bu dönem, dünya-sisteminin bütün bölgelerini saran ve iki görkemli kahramanından birinin …
* Yüzyıl sonu (-ç.n )
Terence K. Hopkins Immanuel Wallerstein Geçiş çağı, dünya sisteminin yörüngesi (1945-2025)
Avesta
Avesta / düşünce: 64 / 2 The age of transition, trajestory of the world-system (1945-2025) Geçiş çağı, dünya sisteminin yörüngesi (1945-2025) Terence K. Hopkins - Immanuel Wallerstein İngilizceden çevirenler: Nuri Ersoy, Ender Abadoğlu, Orhan Akalın, Yücel Kaya
Editor: Abdullah Keskin Kapak: Ahmet Naci Fırat Mizanpaj ve tashih: Avesta Birinci baskı: 2000, İstanbul Baskı: Gülen ofset
Avesta basın yayın reklam tanıtım müzik dağıtım ltd. şti. Asmalı mescit sokak Şahin han 35 / 403 Beyoğlu / İstanbul Tel-fax: (0212) 251 71 39
İstasyon caddesi, K. İsmail Paşa 2. sokak Abdi Paşa apt. giriş katı Ofis / Diyarbakir Tel-fax: (0412) 222 64 91
ISBN: 975-7112-64-X
Immanuel Wallerstein, Ekonomiler, Tarihsel Sistemler ve Uygarlıklar üzerine çalışmalar için Femand Braudel Merkezi'nin yöneticisi ve Binghamton Üniversitesi'nde Sosyoloji Profesörü'dür. Uluslararası Sosyoloji Derneği'nin (1994-98 yılları arasındaki) başkanı olarak 1993-95 yılları arasında toplanan Sosyal Bilimlerin yeniden yapılandırılması için Gulbenkian Komisyonu'na başkanlık yapmıştır. Bu komisyon, çalışmalarını Sosyal Bilimleri Açın (Stanford University Press 1996, Türkçe çevirisi: Metis yayınları 1997) adlı raporda yayımlamıştır. Wallerstein, dünya sistemleri hakkında öncü nitelikteki bir çalışma olan üç ciltlik Modern Dünya Sistemi (Academic Press 1974, 1980, 1989) ile adını duyurmuştur. Son kitapları arasında Jeopolitik ve Jeokültür (Cambridge University Press 1991, Türkçe çevirisi: İz yayıncılık, 1993) ve Sosyal Bilimleri Düşürmemek: 19. Yüzyıl Paradigmasının sınırları (Polity 1991, Türkçe çevirisi: Avesta yayınları, 1999) bulunmaktadır.
Terence K Hopkins, Binghamton üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nde yüksek lisans programını kurmuş ve uzun bir süre yöneticiligini yapmıştır aynı zamanda Ekonomiler, Tarihsel Sistemler ve Uygarlıklar üzerine çalışmalar için Fernand Braudel Merkezi'nin Yönetim Kurulu üyesidir. Binghamton'a gelmeden önce Columbia Üniversitesi ve West Indies Üniversitesi'nde ders vermiştir. Dünya Sistemleri Analizi'nin yazarlarından biridir.
John Casparis, Binghamton üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nde Doçent'tir. Georgi Derlugian, Northwestern üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nde yardımcı Doçent'tir. Richard Lee, Sosyal Bilimlerin yeniden yapılandırılması için Gulbenkian Komisyonu'nun Bilimsel Sekreteri'dir. Diğer yazarlar Satoshi Ikeda, Sheila Pelizzon, Thomas Reifer, Jamie Sudler ve Faruk Tabak, Fernand Braudel Merkezi'nde araştırmacı olarak çalışmaktadırlar.
