Ütopistik ya da 21. Yüzyılın Tarihsel Seçimleri

Ütopistik ya da 21. yüzyılın tarihsel seçimleri

Ütopyalar? Ütopistik? Bu yalnızca bir sözcük oyunu mu?

...ütopyalar yanılsamaların, dolayısıyla kaçınılmaz olarak, hayal kırıklıklarının besleyicisidirler. Ve ütopyalar, korkunç yanlışların haklı gösterilmesi için kullanılabilirler, kullanılmışlardır. Gerçekten ihtiyaç duyduğumuz en son şey, daha fazla ütopyacı görüşlerdir.

Ütopistikle kastetmek istediğim, oldukça farklı bir şeydir. Ütopistik, tarihsel alternatiflerin ciddi bir değerlendirmesi, olası alternatif tarihsel sistemlerin gerçek rasyonalitesine ilişkin olarak kararlarımızın uygulanmasıdır. İnsani toplumsal sistemlerin, bu sistemlerin içinde varolabilecekleri sınırlılıkların ve insan yaratıcılığına açık alanların ciddi, rasyonel ve gerçekçi değerlendirmesidir. Mükemmel (ve kaçınılmaz) geleceğin çehresi değil, fakat alternatif, güvenilir bir biçimde daha iyi ve tarihsel olarak mümkün (ancak kesin olmaktan uzak) bir geleceğin çehresi.

İçindekiler

1. Düşlerin sona ermesi mi, yoksa yitirilen cennet mi? / 11
2. Zor geçiş ya da yeryüzünde cehennem mi? / 41
3. Gerçekten rasyonel bir dünya mı, ya da cennet yeniden kazanılabilir mi? / 69

1. Düşlerin sona ermesi mi, yoksa yitirilen Cennet mi?

Ütopyalar? Ütopistik? Bu yalnızca bir sözcük oyunu mu? Böyle olduğunu sanmıyorum. Ütopya, bildiğimiz gibi, Thomas More tarafından icad edilmiş bir sözcüktür ve sözlük anlamı "hiçbir yerde"dir. Bildiğim bütün ütopyalardaki gerçek sorun, yalnızca şimdiye kadar hiçbir yerde varolmamış olmaları değil, fakat bana ve başka birçok kişiye, yeryüzünde hiçbir zaman varolamayacak cennet düşleri olarak görünmeleridir1. Ütopyaların dinsel işlevleri vardır ve aynı zamanda bazen politik hareketlenmenin mekanizmaları olabilirler. Fakat politik olarak geri tepme eğilimi gösterirler. Çünkü ütopyalar yanılsamaların, dolayısıyla kaçınılmaz olarak, hayal kırıklıklarının besleyicisidirler. Ve ütopyalar, korkunç yanlışların haklı gösterilmesi için kullanılabilirler, kullanılmışlardır. Gerçekten ihtiyaç …

1 Ütopyaların toplumsal işlevini ve sınırlılıklarını Unthinking Social science: The limits of nineteenth-century pradigms (Cambridge: Polity press, 1991) [Sosyal bilimleri düşünmemek: 19. yüzyıl paradigmasının sınırları, Avesta, 1999, -ç.n.] adlı kitabımdaki "Ütopyalar olarak Marksizmler. Evrim geçiren ideolojiler", s. 170-84, başlıklı makalede analiz ettim. Bu makale, More, Engels ve Mannheim'ın ütopya kavramlarını karşılaştırmaktadır.

Immanuel Wallerstein
Ütopistik ya da yirmibirinci yüzyılın tarihsel seçimleri

avesta

avesta | Düşünce dizisi: 78 | 3
Utopistics, or historical choices of the twenty-first century
Ütopistik ya da yirmibirinci yüzyılın tarihsel seçimleri
Immanuel Wallerstein
İngilizceden çeviren: Taylan Doğan

Editör: Abdullah Keskin
Kapak: Ahmet Naci Fırat
Tashih ve mizanpaj: Avesta
Birinci baskı: 2001, İstanbul
Baskı: Berdan matbaacılık

Avesta yayınları, 1999
Tanıtım amacıyla yapılacak alıntılar dışında yayınevinin izni alınmadan hiçbir şekilde çoğaltılamaz

© Avesta basın yayın reklam tanıtım müzik dağıtım ltd. şti.
Meşrutiyet caddesi
Özbek işhanı 136 / 4
Beyoğlu / İstanbul
Tel: (0212) 251 71 39
Fax: (0212) 251 44 80

İstasyon caddesi, K. İsmail paşa 2. sokak
Abdi paşa apt. giriş katı
Ofis / Diyarbakır
Tel - fax: (0412) 222 64 91

ISBN: 975-7112-86-0

Immanuel Wallerstein - Ekonomiler, Tarihsel Sistemler ve Uygarlıklar Üzerine Çalışmalar İçin Fernand Braudel Merkezi'nin yöneticisi ve Binghamton Üniversitesi'nde Sosyoloji Profesörü'dür. Uluslararası Sosyoloji Derneği'nin (1994-98 yılları arasındaki) Başkanı olarak 1993-95 yılları arasında toplanan Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılandırılması için Gulbenkian Komisyonu'na başkanlık yapmıştır. Bu komisyon, çalışmalarını Sosyal Bilimleri Açın (1996, Türkçe çevirisi: Metis Yayınları 1997) adlı raporda yayımlamıştır. Wallerstein, dünya sistemleri hakkında öncü nitelikteki bir çalışma olan üç ciltlik Modern dünya sistemi (1974, 1980, 1989) ile adını duyurmuştur. Son kitapları arasında Jeopolitik ve Jeokültür (1991, Türkçe çevirisi: İz Yayıncılık, 1993), Sosyal bilimleri düşünmemek: 19. yüzyıl paradigmasının sınırları (1991, Türkçe çevirisi: Avesta yayınları, 1999) Geçiş çağı, dünya sisteminin yörüngesi 1945-2025 (Türkçe çevirisi: Avesta yayınları, 2000) ve Bildiğimiz dünyanın sonu, yirmi birinci yüzyılın sosyal bilimi (1999, Türkçe çevirisi: Metis yayınları, 2000) bulunmaktadır.