Anılarım
Naci Kutlay
Avesta
"Anılarımı yazmaya başladığımda, önce bana kolay gibi geldi. Yazarken hesap edemediğim güçlüklerle karşılaştım. Bunların başında, yakın döneme ilişkin yazacaklarımın yaratabileceği sorunlar geliyordu. Birçok arkadaş hayatta ve üstelik yurtdışındaydı. Türkiye'dekilerin düzenle zaman zaman başı dertteydi.
Geçirmekte olduğumuz bu sorunlu dönemde kimsenin incinmesini istemedim. Tarihi ve sosyal koşulları, kişi ve olayları objektif bir şekilde aktarmaya çalıştım. Kendimden çok, bunların öne çıkmasını arzuladım..."
Naci Kutlay anılarında, 1950'lerden günümüze, yakın dönemin panoramasını çiziyor.
İçindekiler
Önsöz/7
Çocukluğum ve lise yıllarım
Kuşaklar arasındaki kopukluk / 11
Dedem ve köyümüz / 12
Okumaya başlıyorum / 13
Doğubeyazıt'a yerleşiyoruz / 14
Karaköse'ye taşınıyoruz / 15
Kürt çocuklarına Harmandalı öğretiliyor / 17
Şimdi de Ankara'dayım / 17
Bir gecede Kürtçe / 19
Ortaokul yıllarım / 20
Erzurum Lisesindeyim / 22
Askerlik dersi öğretmenlerimiz / 24
McChartycı yıllar / 24
Lisede "Doğu Emniyet" / 26
1950 milletvekili seçimleri / 29
M. Şerif Fırat'ın oğlu Atilla / 31
N. Ataç'ı dinliyorum / 31
Üniversite yıllarım
Mustafa Muğlalı olayı / 37
Üniversite yıllarım / 38
Doğu geceleri / 41
Kürt milletvekillerinden bazıları / 42
Yeni arkadaşlarım / 43
"Kürdistan tarihinde Dersim"i okuyorum / 44
C. S. Barlas'la tanışmam / 45
Yurttan çıkıp ev tutuyorum / 46
Ağrı talebe yurdu'nu kuracaktık / 47
"Yeni Şark" gazetesini çıkarmak istiyorum / 47
"İl geceleri" / 48
"Şerefname"yi türkçeye çevirmemiz / 50
M. A. Aslan'la tanışmam / 51
Dar bir çevremiz vardı / 52
Zeydanlı Kerem Ağa/53 Üniversitedeki Kürt arkadaşlarımdan bazıları / 54
Ali Rıza Efendi ile tanışmam / 57
Kürt milletvekillerini çocuksu sorgulamam / 58
Öğrenci derneklerinde / 59
DP'deki Kürtler suskun / 61
Suskunluğu bozan "Doğulu" milletvekilleri / 62
"Doğulu" gençler / 62
Mem û Zîn'le tanışmam / 65
Azime'yle nişanlanıyorum / 65
Meslek, tutukluluk ve siyaset yıllarım
İstanbul'da yedek subayım / 70
Yaşar Kemal'le tarnşmam / 71
Çevrem genişliyor / 71
Askerlik sonrası / 73
Bayar'ın Hamur'a gelişi/74
Evleniyoruz / 77
1959'daki tutuklanmam / 78
Albay'ın anlattıkları / 79
Harbiye hücrelerinde / 80
Emin Batu ve bazıları / 82
Hücre kapıları kırılıyor / 86
Tutukevinde nüfus sayımı / 88
Kastro Yaşar Kaya / 89
Ziya Şerefhanoğlu / 89
Musa Anter / 91
49'lar yargılanıyor / 92
Sait Kırmıztoprak / 93
Sait Elçi / 94
12 Mart: Diyarbakır'daki yargılamalar / 96
Yeniden milletvekili adayı oldum / 99
12 Mart'tan sonra Sait'ler öldürülüyor / 101
12 Eylül öncesinde Ağrı / 102
Bölükbaşı ile bir akşam yemeği / 104
DP'li 55 ağa, bey ve şeyh / 105
Faik Bucak Kürtçe şiir yazardı / 108
Ankara'da ilk Newroz kutlaması / 108
49 yargılamaları ve ajanlar / 112
Fero Dayım ve Ağrı İsyanı / 114
50 seçimiyle gelen görece rahatlık / 118
Halka gitme / 119
Aziz Baban / 121
Diyarbakır Tabip Odasındaki mücadelemiz / 122
Abdurrahman Dürre ve 12 Mart yargılamaları / 123
Bucak'a Aybar'la görüşmeyi öneriyorum / 125
Ali Gazi / 126
Barış Dünyası dergisi / 129
Mihri Belli'ye ilişkin bir anı / 135
M. Emin Bozarslan / 137
Dr. Sait Kırmızıtoprak'a ilişkin / 139
Vanlı Bakan Salih Yıldız'la bir akşam / 141
Şiir yazmayı denedim / 142
Kamıran Bedirhan Bey'le tanışmam / 145
Karl Marx'ın mezarı başında / 148
Deng dergisi / 149
Yeni Akış dergisi / 150
Ruhi Su / 151
Doğu gazetecilik ve yayıncılık şirketi / 152
Kürt Reşit / 153
TIP'in örgütlenmesindeki zorluklar / 156
İsmail Beşikçi ile tanışmam ve sonrası / 163
Diyarbakır Ermenilerine ilişkin / 165
Dersim İsyanı dönemine ilişkin / 168
Şeyh Sait İsyanı' dönemine ilişkin / 169
Diyarbakırlı Dr. Fuat Bey'e ilişkin / 170
Yine Ağrı isyanı dönemine ilişkin / 172
Doğu Mitingleri / 176
DDKO / 179
Şeyhler ve ağalar anamızı belleyecek / 185
Mehmet Şükrü Sekban'la tanışmam / 187
Harbiye hücrelerinden şiirler / 189
Sizin de duymanızı istediklerim / 197
Albüm / 225
ÖNSÖZ
Anılarımı yazmaya başladığımda, önce bana kolay gibi geldi. Yazarken hesap edemediğim güçlüklerle karşılaştım. Bunların başında, yakın döneme ilişkin yazacaklarımın yaratabileceği sorunlar geliyordu. Birçok arkadaş yaşamda ve üstelik yurtdışındaydı. Türkiye'dekilerin düzenle zaman zaman başı dertteydi.
Sosyal olaylar bir zincirin halkaları gibi, bağlantılı sürüp gidiyor. Dünü konuşmak için henüz erken... Bu nedenle, yazacaklarımda sık sık seleksiyon yapma gereğini duydum. Böyle olunca, yapmak istediğim tam ve gönlümce olmadı.
Hepimizde göreceli değişimler oldu. Bunu görmek, beni daha da özenli kıldı. Geçirmekte olduğumuz bu sorunlu dönemde kimsenin incinmesini istemedim.
Tarihi ve sosyal koşulları, kişi ve olayları, objektif bir şekilde aktarmaya çalıştım. Kendimden çok bunların öne çıkmasını arzuladım...
"Anılarım"da, elimde olmayan nedenlerden ötürü kopukluklar var. Kronolojik bir düzene uymaya çalıştıysam da, kimi zaman bu kuralın dışına düştüm.
Yasal, siyasal, bazı arkadaşların memuriyet ve iş durumlarını da hesaba katma zorunluluğunu duydum.
Eğer olanaklar el verirse, bir süre sonra, yazılmasını gerekli gördüğüm, ancak şimdilik ertelediğim bölümleri de yazmayı düşünüyorum.
Bütün bunları ve burada ifadesini bulmayan daha birçok nedenleri gözönüne alarak, beni anlayacağınız umudumu yineliyorum. Sevgi ve saygılarımla...
15.10.19.97 Ankara
Naci Kutlay
Çocukluğum
Lise yıllarımGenellikle tarih, edebiyat ve sosyal yaşamda etkili olmuş kişilerin anılarını hep zevkle okudum. Bu anılarda insanların ruhsal ve sosyal konumlarını yakalamaya çalışırken, dönemi de onlarla birlikte yaşıyordum sanki. Bunları okudukça, önemli anıların gelecek kuşaklara aktarılmasının gereğini daha iyi anlıyor ve bu geleneğin Kürtlerde yerleşmediğine de, bir o kadar üzülüyordum.
Zaman zaman, arkadaşlarla tartışırken, ileri gelen Kürtlerin, son yüzyıldaki olayların karanlıkta kalmasında sorumlulukları olduğunu düşündüm. Buna üzüldüm hep. Bu nedenle, bazen de onları kınadım ve kızdım. Kamuran Bedirhan Bey aydınlatıcı anılar bırakabilirdi. Son yıllarda, Mustafa Barzani'nin oğlu Mesut Barzani, babasına ait anıların bir bölümünü yayınladı. Kürt tarihinin son elli yılına damgasını vuran Mustafa Barzani'nin anıları bir ölçüde Güney Kürdistan'ın bu döneminin tarihiydi. Türkiye Kürtlerinde de, o dönem önderlerinin bizlere aktaracakları çok şeyler vardı. Hoybun'u yeterince bilmiyoruz, Şeyh Said ve Dersim başkaldırılarının ve Koçgiri Hareketi'nin karanlıkta kalan yanlarına ulaşamıyoruz. Kadri Cemilpaşa, Mehmed Nuri Dersimi ve İhsan Nuri'nin anıları, bir ölçüde bu boşluğu dolduruyor. Bunların beklentilere yanıt verdiği söylenemez.
Kuşaklar arasındaki kopukluk
İttihat - Terakki önderlerinin ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna katılan birçok kişinin anılarını okurken, Kürtlerdeki bu eksikliği hep duydum. Hatta son dönemlere kadar yaşayan ve "ağabey" dediğimiz kişilerin peşpeşe ve genç kuşaklara 30 - 40 yıl öncelerine ilişkin bilgiler bırakmadan ölmeleri, kuşaklar arasındaki kopuklukları daha da derinleştirdi. Bunlar 1950'ler öncesini, yaşayarak ya da duyarak, bizden iyi biliyorlardı.
.....
Naci Kutlay
Anılarım
Avesta
Avesta yayınları: 32
Anılar düşünceler: 3
Anılar - Naci Kutlay
Editör: Abdullah Keskin
Kapak tasarımı: Kemal Gökhan Gürses
Kapak fotoğrafı: Çerkes Karadağ
Dizgi ve mizanpaj: Avesta
Baskı: Gülen Ofset
Birinci baskı: Mart 1998
© Avesta Ltd. Şti. 1998
Bu kitabın yayın hakları Avesta ya aittir. Tanıtım amacıyla yapılacak alıntılar dışında, yazarın ve yayınevinin izni olmadan çoğaltılamaz
Avesta basın yayın reklam tanıtım müzik dağıtım ltd. şti.
Asmalı mescit sokak
Şahin han 35 / 403
Beyoğlu / İstanbul
Tel - Faks: (0212) 251 71 39
ISBN: 975-7112-40-2
