Kürtçe - türkçe - fransizca - ingilizce sözlük
Joyce Blau
Sosyal
Giriş
Bu Sözlük'e baş vuracak olanlann dikkatini şu noktaya çekmek isteriz: elinizdeki Sözlük, iki yüzyıla yakındır şu ya da bu bölgede konuşulan Kürtçeyi inceleyen ve sözlü olarak topladıkları malzemeye dayanan birçok yabancı kürdoloğun eserlerinden farklıdır.Bizim amacımız, yazılı metinlere dayanarak Kürt dili üzerinde çalışanlara ve Kürtçe bir sözlük bulamayanlara bir çalışma aracı sağlamaktır.(1)
Sözcükleri, 1932'de Emir Celadet Ali Bedirhan ve Kardeşi Emir Kâmuran'ın düzenlediği latin harfli çevriyazı (transkripsiyon) ile yazdık. Latin harfli başka çevriyazılar da vardır(2), ama benimsediğimiz bu çevriyazı, evrenselliğiyle herhangi bir bilgin'in bireysel araştırma alanını aşan biricik yazı biçimidir ve okumuş Kürtlerin en yaygın olarak kullandıkları da yine bu yazı biçimidir.(3)
Bu Sözlük'ün kapsadığı sözcük dağarcığı, 1932'den bu yana aynı çevriyazıyla yazılmış ve basılmış metinlerden derlendi. Sözlüklerin çoğu, kuzey Kürtçesi yani Kurmanci sözcükleridir. Ama bazı durumlarda, daha geniş kullanımı varsa, güney Kürtçesinden, yani Sorani'den de sözcük alındı.
.....
ÖNSÖZ
Bir Kürt edebiyatı vardır ve bu edebiyatın büyük bir bölümü basılmıştır. Daha şimdiden, tarihçiler, folklorcüler, halk destanları üzerinde çalışan uzmanlar ve kültürler arasında karşılaştırmalı incelemeler yapanlar, bugünkü Kürt edebiyatında; tamamen el değmemiş olmasa da, çok ilgi çekici olmasını sağlayan bir tazelik taşıyan malzemeyi bulabilirler. Ne var ki, dilleri Fransızca ve İngilizce olan aydınların elinin altında, Kürt dilini kolayca kavramalarını sağlıyan ve her zaman kullanılan sözcüklerin anlamlarını veren kullanılışlı ve güvenilir bir sözlük yok. Hint Avrupa dillerini inceliyenler de, özelliği ve yöntemi dolayısıyla. kapsadığı bilgilerin niteliği ve güvenirliği tartışma konusu olmayan bu tür bir çalışmayı, her halde memnuniyetle. karşılayacaklardır.
Bayan Blau, bu çalışmayı, Paris'teki, Yaşayan Doğu Dilleri Ulusal Okulu Kürtçe profesörü Emir Kâmuran Ali Bedirhan'ın sürekli denetimi altında gerçekleştirdi.
Bayan Blau'nun Sözlük'ü, yalın ve dolambaçsız olduğu için bir bakışta yararlanabilirlik özelliği taşıyor. Kürtçe sözlükçülüğün Batı'daki durumunun da, bu tür bir esere, ayrıca sağlam bir değer kazandırdığını belirtmek gerekir. Bu eserin hazırlanışını izlemiş bir kimse olarak, müdürlüğünü yapmaktan onur duyduğumuz kuruluşun, bayan Blau'nun bir giriş niteliği taşıyan çok değerli "Kürt Sorunu" adlı çalışmasını başarılı bir biçimde tamamlayacak olan bu Sözlük'ün yayımlanmasına ön ayak olmasından mutluluk duyduğumuzu söylemeliyiz. Bir araştırma enstitüsü, üyelerinden birinin öncü bir eser ortaya koymasından her zaman onur duyar. Böyle bir eser, tutku ve kavrayışla, gerçekten yararlı olma isteğiyle hazırlandığında, aynı duygularla karşılanmalıdır. Yararlı olacağını, umduğumuz bu kitabı yayımlamak da, işte bunun için bize mutluluk verdi.
Armand Abel
Brüksel ve Gand Üniversiteleri Profesörü
Çağdaş İslam Dünyası Sorunlarını İnceleme Merkezi Müdürü
Brüksel
Giriş
Bu Sözlük'e baş vuracak olanlann dikkatini şu noktaya çekmek isteriz: elinizdeki Sözlük, iki yüzyıla yakındır şu ya da bu bölgede konuşulan Kürtçeyi inceleyen ve sözlü olarak topladıkları malzemeye dayanan birçok yabancı kürdoloğun eserlerinden farklıdır.Bizim amacımız, yazılı metinlere dayanarak Kürt dili üzerinde çalışanlara ve Kürtçe bir sözlük bulamayanlara bir çalışma aracı sağlamaktır.(1)
Sözcükleri, 1932'de Emir Celadet Ali Bedirhan ve Kardeşi Emir Kâmuran'ın düzenlediği latin harfli çevriyazı (transkripsiyon) ile yazdık. Latin harfli başka çevriyazılar da vardır(2), ama benimsediğimiz bu çevriyazı, evrenselliğiyle herhangi bir bilgin'in bireysel araştırma alanını aşan biricik yazı biçimidir ve okumuş Kürtlerin en yaygın olarak kullandıkları da yine bu yazı biçimidir.(3)
Bu Sözlük'ün kapsadığı sözcük dağarcığı, 1932'den bu yana aynı çevriyazıyla yazılmış ve basılmış metinlerden derlendi. Sözlüklerin çoğu, kuzey Kürtçesi yani Kurmanci sözcükleridir. Ama bazı durumlarda, daha geniş kullanımı varsa, güney Kürtçesinden, yani Sorani'den de sözcük alındı.
(1) Bk. Kaynakça.
(2) Kürtçenin çevriyazılarıyla ilgilenenlere R. P. Thomas Bois'nın "Al Machrig"da (Beyrut, Mayıs-Haziran, s.369-378) yayımlanan "Comment écrire. le kurde" adlı kapsamlı makalesini salık veririz. Bu makalede, Kürtçe'nin 10 farklı çevriyazısı incelenmektedir ve bunların 4 tanesi latin harfli çevriyazılardır.
(3) Bu arada, yeni sayılabilecek bir Kürtçe grameri de okurların bilgisine sunmak isteriz. Bu, Urfa milletvekili Kemal Badıllı’nın Kürtçe Grameri (Kurmançça Lehçesi) adlı eseridir (Ankara basımevi ve ciltevi, Ankara, 1965). Bu eserde, çoğunlukla "Hawar alfabesi" denilen Bedir Han alfabesi kullanılmıştır. Ayrıca Bk. Shafig Kazzaz, The Kurdish Alphabet (Kurdish Journal'de, c.II, no. I, Mart 1965) ve 'Roja Nu" ve "Deng" dergileri (Istanbul'da 1963-1964'te yayımlandılar).
KISALTMALAR
ad. adıl (zamir)
bağ. bağlaç (rabıt edatı)
be. belirteç (zarf)
d. dişil
dilbilg. dilbilgisi (gramer)
e. eril
F. fransızca
İ. ingilizce
ilg. ilgeç (edat)
n. nötr
s. sıfat
ünl. ünlem (nida)
A
abadin (s.) Ezeli. / F. êternel. /İ. eternal.
abid (n.) Dini bütün, dindar, sofu. / F. dévot, homme pieux. /İ. devout, pious man.
abor (d.) İz, karık, saban izi; geçim. /F. trace, sillon, subsistance. / İ. trace, groove, subsistance.
aborandin (bioborîne) Satmak (mal). /F. écouler (une marchandise) /İ. to sell off (goods).
aborî (d.) Ekonomi, iktisat / F. économie. / İ. economy.
aciz (s.) Aciz, güçsüz, zayıf. / F. impuissant, faible. /İ. powerless, weak.
(jê) aciz bûn Bıkmak, sıkılmak, / F. en avoir assez, être ennuyé de. / İ.to have had enough of, to be annoyed with.
aciz kirin Rahatsız etmek, canını sıkmak. / F. déranger, gêner. / İ. to disturb, to annoy.
adan (s.) Doğurgan, verimli. /F. fécond, fertile. /İ. fecound, fertile. adanî (d.) Doğurganlık. / F. fécondité. / İ. fecundity.
adar (d.) Mart. /F. mars. /İ. March.
adem (e.) İnsan, erkek, adam. / F. homme. / İ. man.
adet (d.) Adet, töre, alışkanlık. / F. coutume, habitude. / İ. custom, habit.
adet kirin Alışmak. /F. s'habituer. / İ. to become accustomed to.
adetî (s.) Alışılmış, / F. habituel. /İ. usuel.
.....
Joyce Blau
Kürtçe - türkçe - fransizca - ingilizce sözlük
Sosyal
Sosyal yayınlar
Kürtçe - Türkçe
Kürtçe - Fransizca
Kürtçe - İngilizce
Sözlük
Dictionnaire
Kurde - Turc - Français - Angalais
Kurdish - Turkish - French – English
Joyce Blau
Türkçesi
Fetullah Kakioğlu
Dizgi: Şimşek reklam
Basım: Özyılmaz matbaası
Organizasyon ve kapak baskısı: Kayı matbaacılık tesisleri – 522 18 94
Kapak: Derman Över
1. Basım, Mayıs 1991
Sosyal yayınları
Babiâli caddesi no: 14 – İstanbul
Tel: 528 33 14 – 522 52 13
