Mensen en volkerenrechten in Syrië: de Koerdische kwestie
Wim Beelaert
Koerdisch instituut te Brussel
Wim Beelaert (°1976) is licentiaat in de Geschiedenis (UG).
In 2004 behaalde hij een aanvullend diploma in de Internationale Politiek (UA). Hij werkt rond mensen- en volkerenrechten in actuele nationaliteitenvraagstukken en internationale veiligheids- kwesties.
Momenteel onderhandelt de Europese Unie over een Associatieakkoord met Syrië. De EU beoogt een dergelijk akkoord af te sluiten met met alle landen in Noord-Afrika en in het Midden-Oosten. Op deze wijze wil Europa een Euro-Mediterrane vrijhandelszone opzetten die moet bijdragen tot politieke en economische stabiliteit in het Middenlandse Zeegebied.
De houding van de Europese Unie jegens Syrië doet vragen rijzen. In het land is repressie het belangrijkste instrument om elke vorm van oppositie de kop in te drukken.
Deze publicatie behandelt de Koerdische kwestie in Syrië. Bijzondere aandacht gaat naar de schending van mensen- en volkerenrechten. De studie geeft een beknopt historisch overzicht van het vraagstuk en gaat na in hoeverre de recente ontwikkelingen in het Midden-Oosten hebben bijgedragen tot de escalatie van het Koerdisch-Syrisch conflict.
Inhoudstafel
Woord vooraf / 7
Koerden in Zuid-West Koerdistan / 10
Probleemstelling / 13
Methodologisch kader / 15
De Koerden en de Arabische Republiek Syrië / 17
De Koerdische gemeenschap in Syrië / 17
Beknopte politieke geschiedenis van de Arabische Republiek Syrië / 18
Syrië wordt een onafhankelijke staat / 18
De groeiende invloed van de Baathpartij / 20
De Verenigde Arabische Republiek / 20
Een verscheurde politieke samenleving / 21
Het Syrië van Hafez al-Assad / 22
Syrië onder Bashar al-Assad / 23
Mensen- en volkerenrechten in Syrië: de Koerdische kwestie / 24
Burgerrechten / 25
De volkstelling van 1962 / 25
De Arabische gordel / 28
Behandeling van Koerdische gevangenen / 30
Politieke rechten / 30
Culturele rechten / 32
Arabisering van Koerdische plaatsnamen / 33
Verbod op de Koerdische taal op de werkplek / 33
Verbod op Koerdische persoonsnamen / 33
Verbod op Koerdische bedrijfsnamen / 34
Verbod op Koerdische scholen / 34
Verbod op uitingen van de Koerdische identiteit / 35
Escalatie van het politieke geweld / 36
Invloed van de internationale ontwikkelingen op de Syrische binnenlandse politiek / 41
Internationale ontwikkelingen in de regio / 42
Turkije en het lidmaatschap van de Europese Unie / 42
Irak en de autonomie van de Irakese Koerden / 44
Initiatieven van de internationale gemeenschap / 47
Syrië en de Verenigde Staten van Amerika / 48
Syrië en de Europese Unie / 50
De Koerdische kwestie in de bilaterale relaties tussen Syrië en Turkije / 52
Conclusie / 54
Bijlagen / 58
Bibliografie / 61
WOORD VOORAF
Lionel Vandenberghe
Senator
Ik maak me zorgen om Koerdistan en zijn bevolking, de Koerden. In Turkije overstemmen berichten over nieuwe mensenrechtenschendingen in de Koerdische gebieden de roep van de Turkse staat om lid te worden van de Europese Unie. Ook in Iran wordt elke uiting van Koerdisch zelfbewustzijn nog steeds hardhandig onderdrukt. In Irak staat de onlangs verworven Koerdische autonomie onder zware druk. De voorlopige grondwet, die een federaal systeem in het leven riep, staat opnieuw ter discussie. In Syrië leidde de mensenen volkenrechtelijke achterstelling van de Koerdische gemeenschap in de lente van 2004 tot een nieuwe uitbarsting van geweld. De Koerden...een volk in de diaspora.
Overal eisen de Koerden respect voor hun identiteit, onderwijs in de moedertaal, culturele en politieke rechten, persvrijheid en vrijheid van meningsuiting, het recht op sociale en economische ontplooiing en garanties op territoriale integriteit door het invoeren van federalisme in de landen waar ze wonen.
De strijd van de Koerden voor ontvoogding en emancipatie is brandend actueel en boeit me enorm. Als Vlaming kan ik niet anders dan solidair zijn met het Koerdische volk. Eens was Vlaanderen een economisch, sociaal en cultureel achtergesteld deel van een unitair en door Franstaligen gedomineerd land. Onder impuls van een geweldloze beweging voor politieke en sociale rechten groeide Vlaanderen uit tot een welvarende regio in een verdampende federale staat.
De roep naar volwaardig Vlaams lidmaatschap van de Europese Unie klinkt steeds luider. Onze toekomst ligt immers niet langer in België maar in Europa, waar we als Vlamingen samen met de andere Europese volkeren willen samenwerken aan een rechtvaardige en solidaire wereld.
Jarenlang stond ik op de barricaden voor de Vlaamse zaak. Ik was voorzitter van het IJzerbedevaartcomité, een Vlaams-nationale beweging die ontstond na de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). Het unieke aan deze organisatie was en is dat ze, van bij de stichting, haar streven naar zelfbestuur voor het Vlaamse gemeenschap koppelt aan het verlangen naar vrede en verdraagzaamheid. Een volk is immers pas echt vrij wanneer het haar vrijheid geweldloos kan beleven en hierbij steeds oog heeft voor pluralisme, rechtvaardigheid en democratie. Misschien kan de geschiedenis van de Vlaamse ontvoogding een bron van inspiratie zijn voor de Koerdische vrijheidsdroom. Ook kunnen de Vlamingen het streven naar autonomie van de Koerden ten volle begrijpen.
Vandaag ben ik senator in het federale parlement van België. In deze functie besteed ik bijzondere aandacht aan de strijd voor mensen- en volkerenrechten in het Midden-Oosten (maar ook elders in de wereld: de Balkan, Tibet in China, Midden Afrika,...). De Koerdische kwestie in Syrië staat ook hier hoog op de politieke agenda. Syrië onderhandelt met de Europese Unie over een Associatieakkoord. Europa wil op deze manier met al haar (toekomstige) buurlanden de banden aanhalen en betrekkingen onderhouden gebaseerd op partnerschap en wederkerigheid. Volgens de beginselen van de EU vormt de eerbiediging van de democratische beginselen en de mensenrechten een essentieel element van zo'n Associatieakkoord, dat bovendien een raamwerk biedt voor een hechte politieke, economische en sociaal-culturele samenwerking.
Syrië probeert tijdens de onderhandelingen in de gunst te komen van de EU-lidstaten. In februari 2004 bezocht ik, als lid van de senaatscommissie buitenlandse aangelegenheden, Damascus. Tijdens een onderhoud met de Syrische president Al-Assad stelde ik vragen over de schendingen van de rechten van de Koerden. President Al-Assad verantwoordde elk staatsoptreden door er op te wijzen dat Syrië een land in oorlog is met Israël. Hij verwees naar de Wet op de Noodtoestand die sinds 1963 van kracht is en sindsdien alle in de grondwet vastgelegde rechten buiten werking stelt. Het is duidelijk dat Syrië in haar beleid jegens de Koerdische minderheid tal van internationale mensenrechtenstandaarden schendt. Volgens internationale waarnemers maakt het mishandelen en intimideren van deze politieke gevangenen zelfs deel uit van de officiële veiligheidspolitiek. Het opvolgen van de onderhandelin-gen tussen de EU en Syrië is dan ook een belangrijke taak. Ik plaats grote vraagtekens bij een mogelijke samenwerking met een staat die zowat alle internationale conventies inzake mensen-, burgerlijke- en politieke rechten aan haar laars lapt. Het is belangrijk dat het debat hierover wordt aangezwengeld.
Dit boek 'Mensen en volkerenrechten in Syrië: de Koerdische kwestie' is daarom belangrijk. Het werd geschreven door Wim Beelaert als eindverhandeling bij diens opleiding Internationale Politiek aan de Universiteit Antwerpen. Het is zijn bijdrage aan de Koerdische vrijheidsstrijd. De auteur, die ook historicus is, hecht veel belang aan de historische context.
Bovendien is hij door zijn huidige werkzaamheden in de senaat sterk geboeid door de internationale krachtverhoudingen. Hij is een gedreven man, bekommerd om zowel de autonomie van Vlamingen, Basken, Kosovaren, Palestijnen,... en de Koerden.
Het Koerdisch Instituut te Brussel, met zijn gedreven directeur, Derwish Ferho, probeert de Vlamingen en de Franstaligen te sensibiliseren voor de Koerdische problematiek, door het organiseren van voordrachten, door het uitgeven van een tijdschrift en nu door deze publicatie.
Ik hoop dat dit boek kan bijdragen tot een algehele verstandhouding tussen de verschillende volkeren in hun streven naar vrede, vrijheid en verdraagzaamheid.
Wim Beelaert
Mensen en volkerenrechten in Syrië: de Koerdische kwestie
Koerdisch instituut te Brussel
Koerdisch instituut te Brussel
Mensen en volkerenrechten in Syrië: de Koerdische kwestie
Wim Beelaert
2004
