Alman ve İngiliz Ajanlarının Kurdistan Seyahati

Alman ve İngiliz Ajanlarının Kurdistan Seyahati

Sedat Ulugana

Do

1911 yılı yaz mevsiminde, Almanya hükümeti tarafından arkeolojik kazı işlerinde memur oldugum ve Asur’dan Trabzon’a kadar uzanan seyahatimin ilk kısmını Musul-Van yolu oluşturur.
Musul’dan Van’a giden asıl kervan yolu Zaho, Siirt uzerinden Bitlis’e ve buradan da Van Gölü’nün güney sahilinden geçer. Bu yol yaz mevsiminde pek kolay geçilir. Fakat şimdiye kadar pek az bilinen ve tanınan İmadiye üzerinden Çölemerik, Başkale istikametinde tipik bir Kürdistan yolu olan bir yol daha vardır. Bu yol pek çok zorluklarla doludur. Bilhassa yüklü kervanlar için çok daha çetin bir yoldur. Zorluklar, özellikle daglık arazide kendini daha çok gösterir. Buralarda bayırlar uzerinde inşa edilmiş köyleri birbirlerine baglayan patikalardan başka yol yoktur. Temmuz’dan Eylül’e kadarki sıcak zamanın dışında bu yol pek de müsait ...

Sedat Ulugana, 1985’te, Erciş'te doğdu. 2004’de Van Atatük Lisesini bitirdikten sonra, 2005’te Gaziantep Turizm Yuksek Okulu’nu kazandı. Söz konusu okulu 2007’de birakarak aynı yıl Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü kazandı ve 2011’de buradan mezun oldu. 2012 Yılında Artuklu Üniversitesi Kürt Dili ve Kültürü tezli yüksek lisans programına başladı. Çeşitli gazetelerde araştirma ve inceleme yazıları yazdı. Hala düzenli olarak ANF’de araştırma ve inceleme yazıları yazmaktadır. Yayınlanmış eserleri şunlardır:

- Tamara (Gıv-Ri Yayınları-şiir-2005)
- Ağrı Kürt Direnişi ve Zilan Katliamı (Peri Yayınları, Araştırma, 1. Baski 2010, 2. Baski 2011)
-Cezalı Delikanlı Yılmaz Güney’in Konya Sürgünü (Do Yaymları, 2012)
-Anadolu’da Kürdistan Orduları (Şikari Metinleri XIII. XIV. Yüzyıl)

İçindekiler

Önsöz / 7
Birbirine Düşman iki Halk: Kurtler ve Nesturiler / 11

Musul’dan İmadiye’ye / 14
Yezidilerin Görkemli Tapınağı ve İngilizlerin Misyoner Okulları / 14

İmadiye’den Çölemerik’e / 16
“Kürtçe Konuşan Yahudiler ve Kaba Nesturilerin Zorba Beyleri” / 16

Cölemerîk’ten Van’a / 20
Kadim Kiirt Şehri Başkale ve Şehr-i Van'ın Büyüleyici Güzelliği / 20

Rase’l Ayn'dan Fırat’a / 23
Rüşvetçi Zabtiyeler ve Sıcak Kanlı Kürtler / 23

Fırat’tan Halep’e / 27
Toz Firtınaları, Yagmur ve Cüzamli İnsan Leşleri / 27

Seyahatnameye ait haritalar ve fotoğraflar albümü / 31

ÖNSÖZ

Birinci Dunya Savaşı’nın hemen öncesinde Kurdistan, arkeolojik kazılarda görevli Alman ve İngiliz ajanlarının cirit attığı bir alandı. Gittikleri her bölgeyi karış karış gezen ajanlar arazi yapısını, yerleşim yerlerini ayrıntılı bir şekilde rapor ediyordu. Bu raporlardan bazıları Konya’da Yusuf Aga Camii kütüphanesinde ortaya çıktı. 1911, Osmanlı imparatorluğu’nda yaşayan herkes için nispeten sakin geçen en son yıldı. Gerçi imparatorlugun her köşesinde ayaklanmalar ve çatışmalar başlamıştı ama bunlar gelecek yıllardaki olayların yanında oldukça önemsiz sayılabilirdi. 700 yıldır üç kıtada hüküm süren bir devlet artik son yillarim yaşiyordu. Osmanh tahtinda tam 33 yil oturmuş olan II. Abdulhamit, 3 yil önce devrilmiş ve yerine küçük kardeşi Mehmet Reşat padişah olmuştu. Amavutlarin 1910 yilinda başlattiklari ayaklanma bu yiltn başlartnda bin bir zorlukla bastinlmiş, yılbaşında Yemen’de başlayan diger ayaklanma ise ciddi sıkmtılar yaratmıştı. Ortadogu kaynıyordu. İtalya ise sonbaharda Trablusgarp ve Bingazi’ye asker çıkartmış, bu topraklarda savaş başlamıştı.

.....

Musul’dan Van’a giden yol

“Birbirine Düşman iki Halk: Kurtler ve Nesturiler”

1911 yılı yaz mevsiminde, Almanya hükümeti tarafından arkeolojik kazı işlerinde memur oldugum ve Asur’dan Trabzon’a kadar uzanan seyahatimin ilk kısmını Musul-Van yolu oluşturur.
Musul’dan Van’a giden asıl kervan yolu Zaho, Siirt uzerinden Bitlis’e ve buradan da Van Gölü’nün güney sahilinden geçer. Bu yol yaz mevsiminde pek kolay geçilir. Fakat şimdiye kadar pek az bilinen ve tanınan İmadiye üzerinden Çölemerik, Başkale istikametinde tipik bir Kürdistan yolu olan bir yol daha vardır. Bu yol pek çok zorluklarla doludur. Bilhassa yüklü kervanlar için çok daha çetin bir yoldur. Zorluklar, özellikle daglık arazide kendini daha çok gösterir. Buralarda bayırlar uzerinde inşa edilmiş köyleri birbirlerine baglayan patikalardan başka yol yoktur. Temmuz’dan Eylül’e kadarki sıcak zamanın dışında bu yol pek de müsait bir yol degildir. Kişin özellikle karın çok yağması ve şiddetli fırtına, bu yolu geçilmez kılar. Ayrıca bu yolun asayiş yönünden ehemmiyetsizligini de sayarsak yolun geçilmezligi katlanır.

.....

Sedat Ulugana

Alman ve İlmgiliz Ajanlarının
Kurdistan Seyahati

Do

Do Yayınları
Do Yayınları: 143
Alman ve İlmgiliz Ajanlarının
Kurdistan Seyahati - 1911
Hazirlayan: Sedat Ulugana

ISBN: 978-605-4427-43-7

Editör: Huseyin Gündüz
Redaksiyon: Do
Kapak: Do
Birinci Baskı: Mayis; 2013

Berdan Matbaacılık
Davutpaşa Cad.
Güven San. Sit. C BlokNo: 215
Topkapı / Istanbul

Tel: (0212) 613 12 11

Do Yayinlari
Şehit Muhtar Mah.
Nane Sok. No: 5/5
Taksim / istanbul

Tel: (0553) 251 11 00
Mail: ddyayinlari@hotmail.com