Kürtler Kendilerini Anlatıyor

Kürtler Kendilerini Anlatıyor

M. Şehmus Güzel

Apec Förlag

Kürtler’in kendilerini anlatarak dünlerini ve bugünlerini aydınlatmak olası mı? Bilinmez. Ama bu konuda bir girişimde bulunmak ta gerekiyor kanımca. Böyle bir sey için değişik yöntemler uygulanabilir elbette. Burada önce iki kültür adamımızla başlamak istiyorum: Ressam Remzi Raşa ile 1920’lerin sonundan başlayarak bugüne kadar geliyoruz. Bu öykü bir Kürt çocuğunun, bir Kürt gencinin ne tür yokluklarla, ne tür engellemelerle boğuşarak ve bunu neredeyse doğalmış gibi üstlenerek bugünlere kendini taşımasıdır. Önceden çizili ve O’na bir yerde yine en doğal biçimde empoze edilmek istenen, zorla demeyeyim ama ona yakın bir kadercilikle kabul ettirilmek istenen hayat çizgisini aşmasının hikayesidir. Son derece öğretici ve derslerle yüklü.
1950’lerin İstanbul’unu ve orada yaşadıklarını anlatan REMZi’den sonra o yıllardaki çocukluğunu alıp 1960’ların ortasında İstanbul’a taşıyan Mahmut Baksı’nm serüveni de yine o yıllardaki birçok Kürt gencinin yaşamından parçalar kapsıyor. Bunlar hem onların yaşamından hem de Türkiye’nin

İçindekiler

Sunu / 7

Dünden Bugüne / 9
Ressam Remzi Raşa ile Söyeşi / 9
Cami Avlusuna Terkedilen Çocuk / 11
Resim Sevgisi / 12
Birçok Dil / 14
İlk Sergi / 16
Bir Gazete Haberi / 17
Vedii Cezayirli / 18
İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi / 19
Akademi Yılları / 21
Resim Aşkı: "Hayatımın Çizgisi" / 23
"Onlar" Grubu / 23
Atıf Yılmaz, Ayhan Işık ve Diğerleri / 24
Ver Elini Paris / 27
Paris'li Yıllar / 30
Resim Resim / 31
Kürdistan Tarihinden Bir Sayfa / 34
Abdurrahman Qasımlo Öldürüldü / 35
Kürt Liderlerine "Acem Tuzağı" / 35
İran Suçlu, Çünkü / 38
Olayın "Aktörleri" / 39
Cenaze Töreni / 40
Qasımlo "Mualim-i Demokrasi" / 42
"Halk Kendini Yönetmeli" / 42
Kürtlerin Tarihinden Kara Bir Sayfa / 47
1970'lerdeki Suikastler / 47
İsmet Şerif Vanlı Anlatıyor / 47
İbrahim Pirot Mesud Barzani’ye Karşı Düzenlenen Komployu Açıklıyor / 51
Mesud Barzani’nin Kısa Özgeçmişi / 52
Mesud Barzani’nin Paris’teki Basın Toplantısı / 53
"Bir Gün Mutlaka Barış Olacaktır" / 53
"Cephe Savaşı Yerine Gerilla Savaşı" / 54
Kürt "Mültecilerinin" Durumu / 55
Siyasi Mültecilik / 56
Sorular - Yanıtlar / 57
Mesud Barzani’yle Söyleşi / 58
"Kürdistan Cephesi" / 60
PKK İle İlişkiler / 62
Türkiye’deki "Iraklı Kürtler" / 63
Batı’nın Sorumluluğu / 64
"Gözlerinizden Öperim" / 64
Kürtler Sosyalist Enternasyonalde / 65
Özgeçmişi ve İlk Kürtçe Romanıyla / 66
Mahmut Baksı / 66
Mahmut Baksı: "Önce Güç Kazanmak Gerek...Kürtlerin Açmazı:
Klasik Önderlik Yerine Çağdaş Önderlik Mi?" / 69
Fransa Malı Aynada Irak ve Kürtler / 73
Gazetecilere "İlgi” ve " İlgicilik / 76
Kimlik "Ulusal" mı? "Kültürel" Mi? / 77
Paris’te "Uluslararası Konferans Kürtler: İnsan Hakları ve Kültürel Kimlik" / 79
İbrahim Aksoy’un Konuşması / 82
SSCB’de Kürtler / 85
Davetsiz Misafir mi Emrivaki mi? / 86
"En İlginç Konuşma" / 90
Talabani’nin Konuşması / 91
Bernard Kouchner’in Kapanış Konuşması / 92
Karar / 94
Durum / 94
Görüntü Bozuldu / 95
Bir Düşüm Var, Paylaşır Mısınız / 98
Bir / 98
İki / 100
Üç / 104
Diyasporanın Kürdistan’ı / 107
Halepçe Katliamı Pariste Kınandı / 108
Baskınlar... Baskınlar / 108
Kürt Güzel Sanatları Normandiya’da / 117
Yılmaz Güney: Kürdistan’in Çocuğu / 118
Mahsun Kırmızıgül’den Yılmaz Anısı / 123
Dokumada İşçi Ramo / 126
Fransa: / 129
Bıji Yeke Gulane / 129
Mehmet Ağlayancerit / 133
Liberte: Bon Anniversaire / 138
Belçika Federal Krallığı / 140
Paristen Bir Kürt Şairi Geçti / 143
"Kürtlerin Çığlığı": Şerko Bekes / 143
Yilmaz Güney’de Metod / 148
Yilmaz Güney Sineması / 150
Yılmaz’lı Seanslar / 153
Yılmaz Güney Anılıyor / 157
‘Kürt Telefonu’ / 160
Yaşar Kemal Yaşarı / 163
‘Büyük Ev Ana / 165
”Way Lı Mın / 168

SUNU

Anılara sahip çıkmak. Bu kitabın en belirgin özelliği nedir diye soran olursa hemen vereceğim yanıt budur. Evet anılara sahip çıkmak. Hele Kürt halkı gibi kimliğinin bütün unsurları baskı alında tutulan, ortak hafızası her yönden saldırıya uğrayan Kürt halkı için anılara sahip çıkmak bir tür namus meselesidir. Anılara sahip çıkmak ve böylece ortak hafızayı ve kimliğini kurtarmak.

Bu anıların pek çoğu dramatik olsa bile, onları yazmak, yayınlamak gerektiğine inanıyorum.
Bizimle birlikte yaşayanların anımsaması için, bizden sonra geleceklerin asla unutmaması için.
1970'li yıllarda Kürdistan’ı halklarını ve halklarının haklarım savunmak için siyasi mücadele verenlere karşı yöneltilen cinayetleri, suikast girişimlerini yazmak, tarihe kalıcı tanıklık ihtiyacından doğuyor sadece. Çünkü bu tarihin kara sayfası da mutlaka bilinmeli. İsmet Şerif Vanlı Lozan’da evinde öldürülmek istendi. Öldü diye bırakıldı. Ama baskıcı devletlere ve katillerine inad yaşadı. Yaşıyor. Başka cinayet girişimleri oldu: Mesud Barzani ve arkadaşlarına karşı Viyana’da... Ve Temmuz 1989’da yine Viyana’da Abdurrahman ğasımlo’ya... Bu cinayetlere ve suikast girişimlerine hedef olanların anlattıkları biçimiyle, olayları dikkatinize sunmak istiyorum. Değerlendirilmesiyle de. . .

Kürdistan’in bir kasaba, kent veya köyünde doğan bir çocuk, normal yaşam geleceği içinde bir gün bir Avrupa kent, kasaba veya köyünde yaşayacağını düşün(e)mez. Doğal olarak ülkesinde yaşayıp, orada büyüyüp, orada yaratıp, orada iz bırakacağını kurar. Ama Kürdistan’ı bölen devletlerin Kürt halkı üzerinde kurduğu zulüm ve baskı sonucu dönem dönem çok sayıda Kürt Avrupa’lara sığınmak zorunda kaldı. Ayaklar belki Avrupa’larda ama düşünce ülkede.
Avrupa’larda okumak isteyen okudu. Yazmak isteyen yazdı. Yaratmak isteyen yarattı. Bugün Avrupa’larda seçkin, kendinden emin, kendini tanıtmasını bilen bir Kürt eliti bulunuyor: Yazar, şair, ressam, romancı, öykücü, türkücü, ozan, bilim adamı, bilim kadını, sinemacı, tiyatrocu ve bütün sanat dallarında kendilerini ispat etmiş insanlar, kadınlar ve erkekler. Onlardan birkaçını tanıtmak da gerekiyordu. Öyle yaptım. Remzi Raşa, Mahmut Baksi, Yılmaz Güney, işçi Ramo, Mehmet Ağlayancerit, Şerko Bekes, Şuayip Adlığ ve diğerleri...

Bunlar ve başkaları gelecekten umutlu olmak için. Böylece Kürtler’in ve Kürdistan’ın bir "sorun” olmadığını, olamayacağını anlatmak olanağmı bulabileciğimizi sanıyorum. Çünkü Kürtler Ortadoğu’nun, Asya’nın ve artık Avrupa’nın ve hatta kimi açılardan dünyanın en eski ve en yaygın halklarından biridir. Kürdistan bir ülkedir. Bir başkası gibi. Yani ne Kürtler sorundur, ne de Kürdistan. Ama hem Kürtler’in hem de Kürdistan’ın sorunları bulunmaktadır.
İşte bu bağlamda, bu çalışmayla, bu sorunların anlaşılmasına ve elbette çözümüne karınca karanınca bir katkı yapabilirsem amacıma ulaşmış olacağım. Daha kapsamlı, daha ayrıntılı ve tamamlayıcı başka çalışmaların yapılması umuduyla.

M. Şehmus Güzel
Paris, 30 Mayıs 1997.

Dünden Bugüne

Kürtler’in kendilerini anlatarak dünlerini ve bugünlerini aydınlatmak olası mı? Bilinmez. Ama bu konuda bir girişimde bulunmak ta gerekiyor kanımca. Böyle bir sey için değişik yöntemler uygulanabilir elbette. Burada önce iki kültür adamımızla başlamak istiyorum: Ressam Remzi Raşa ile 1920’lerin sonundan başlayarak bugüne kadar geliyoruz. Bu öykü bir Kürt çocuğunun, bir Kürt gencinin ne tür yokluklarla, ne tür engellemelerle boğuşarak ve bunu neredeyse doğalmış gibi üstlenerek bugünlere kendini taşımasıdır. Önceden çizili ve O’na bir yerde yine en doğal biçimde empoze edilmek istenen, zorla demeyeyim ama ona yakın bir kadercilikle kabul ettirilmek istenen hayat çizgisini aşmasının hikayesidir. Son derece öğretici ve derslerle yüklü.
1950’lerin İstanbul’unu ve orada yaşadıklarını anlatan REMZi’den sonra o yıllardaki çocukluğunu alıp 1960’ların ortasında İstanbul’a taşıyan Mahmut Baksı’nm serüveni de yine o yıllardaki birçok Kürt gencinin yaşamından parçalar kapsıyor. Bunlar hem onların yaşamından hem de Türkiye’nin o günlerdeki gelişmelerinden sayfalardır.

Böylece olayların değişik boyutlarını görmek olanağı bulabileceğimizi sanıyorum. Böylece bugüne kadar bilinmeyen veya bilindiği halde ihmal edilen , önemsenmeyen kimi olayları, kimi yaşamları öğrenmek olanağı bulabileceğiz. Bu da az birşey sayılmaz sanıyorum.

Ressam Remzi Raşa ile Söyeşi

Yaşar Kemal’in İnce Memed’inin 1958 tarihli üçüncü baskısı elimde. İç kapakta bir not: "Hemşerim Remzi Raşa’ya sevgiyle. ”Ve Yaşar Kemal’in imzası. Remzi, Yaşar Kemal, Atıf Yılmaz, Ayhan Işık ve diğerlerinin birlikte dostluklarının "yoğun ve sevimli yıllarının” bir izi.

Remzi Raşa, Yılmaz Güney’le 1982’de Paris’te tanıştı. Sonra epey arkadaşlık ettiler. Yılmaz’ın vefatına kadar. Remzi, 1965’de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından atıldı. Remzi Raşa ve ailesinin kökeni Raşolara dayanır. Raşolar, Hatay ve Halep bölgelerinde tanınan Kürt ailelerindendir. Raşo ismi zamanla Reşa oldu. Remzi ise birara soyadını Raşa’ya çevirdi. Raşa soyadını ...

M. Şehmus Güzel

Kürtler Kendilerini Anlatıyor

Apec

Apec Förlag
Apec Yayınları
Yayın no: 153
Kürtler Kendilerini Anlatıyor
M. Şehmus Güzel

Stockholm, 1999

Birinci baskı: Haziran 1999, Stockholm
Kapak tasarım: Apec
Baskı: Apec Tryck
Cilt: Lenngrens Bokbinderi AB

Utgivare: Apec Förlag
Box: 3318, SE-163 03 Spånga
Tel: 08-761 81 18
Fax: 08-761 2490

ISBN: 91-89014-53-7