ÎDYOMÊ KIRMANCKÎ
Îdyomî (bi tirkî "deyim") zafê înan sey cumle, tewr tay du çekuyan ra virazîyênê û qalibêko xusûsî gênê. Nê cumleyê qalibgirewteyî ke ma înan ra vanê "îdyomî' bi manaya xoya mecazkî benê îdyom. Se numûne:
"Dest destî ser ra yo."
Tîya de manaya rastêne na ya, ke bi sifetê xo dest destî ser ra yo; dest destî ra weşikêr/rindêr yan zî girdêr o. Labelê se îdyom, yanî bi manaya mecazkî qet zî wina nîyo. Manaya xo bi awayêko zaf hera wina ya: Zanayîş û hêz/qewetê her kesî seypê nîyo; zanayîş û hêzê merdiman yewbînî ra vêşêr o. Labelê, manaya îdyomkî (tabîrkî/mecazkî) zafê îdyoman de tenya yew mana nîya, zafê îdyoman de daçend manayî estê. Reye esta ke nê manayî tam eksê/ziddê yewbînî de yê. Se numûne:
"Kêna şargê gulan a, waştîya vîst û hewt tenan a."
1 Zaf rind û delal a, doz û dawê xanimîye û xatûnîye kena, kênaya merdimanê namedaran a, labelê herkesî de zî rêsena; şenikîye, bêedebîye kena. 2.Kênaya rind a, maqul a, her kes talibê aye yo, yan zî çîyo hol her kes ci rê talib o; her kes wezeno.
Îdyomî, xeml û neqşê ziwanî yê; weşikîye, rindekîye, zengînîye û asanîya vatişî, dewlemendîya qiseykerdiş û îfadekerdişê ziwanêk nîşan danê. Hîna weş û bi kilmîye îfadekerdiş û îzahkerdişê hîssêk, fikrêk û meseleyêk de îdyomî vatişê merdimî/e tekuztir, cazîbtir û delaltir kenê.
Qiseykerdiş, yan zî nuştişê ke îdyom û vateyê verênan tede çin bê, yan zî tay bê, hetê ziwanxebitnayîş ra zêde tahm tede çin o.
Îdyomî û vateyê verênan asaletê yew ziwanî nawnenê. Ziwano ke bi îdyoman û vateyê verênan reyde bîyo xebitnayîş, boya şîîrî tira yena û pirestîjê xo hîna berztir beno.
Virazîyayîşê îdyoman
Îdyomî zî sey vateyê verênan efsaneyan, fiqrayan, hîkayeyan, meseleyan û sanikan ra, yan zî qewimîyayîşanê tarîxî, sîyasî, dînî û cematkîyan ê miletêk ra, yanî bi kilmîye heme hetan ra ciwîyayîş, ceribnayîş û serguzeştê şexsan û miletî ra; tecrubeyanê înan ra; têkilîya mîyanê merdiman û tebîetî ra virazîyayê. Beno ke ewilî viraştoxê/a îdyomî şexsêk, -e bo zî, la mîyanê şarî de xebitnayîş û vilabîyayîşî ra dima îdyom rengêko anonîm gêno, êdî beno şirîkê ciwîyayîşê şarî û malê ziwanê miletêk. Coka hetanî ke yew ziwan weş bo, bi ey ziwanî bêro qiseykerdene, îdyomî zî ey de ciwîyênê û pey der pey zêde benê.
Mîyanê îdyoman de tarîxa miletêk, awayê ciwîyayîşê înan o cematkî, têkilîya înan a xo mîyan de û şaranê bînan reyde, xuy û exlaqê înan, orf û edetê înan zî asenê.
Se numûne, merdim, -e şeno/a wina texmînêk biko, îdyomo ke vano, “Vaşê verkî (verê keyeyî) tahl/cal o!" ke vera nê îdyomî de kurmancê ma vanê, "Giyayê hewşê tahl e!" Hetê mantiqî ra, îfadeyo sade û tabîrkî/mecazkî ra seypê yê, labelê cayê vaşî kirmanckî de “verkî” yo û kurmanckî de zî “hewş” o. Merdim, -e şeno/a nê çekuyan ra texmîn biko, şarê ma yo ke bi kirmanckî qisey keno seba ke vêşêr koyan û zozanan de ciwîyayo, loma zî vemîya bananê înan de hewş çin o. (Hetê îmarî ra, hewş xusûsîyetê bananê deştan û şaristanan o, bananê koyan de verkî/kêber/çêber esto.) Yanî, kurdê kurmancî vêşêr deştan û şaristanan de ciwîyayê la kurdê kirmancî zî koyan de ciwîyayê. Nê tewir tespîtan ra merdim, -e şeno/a karektero xas ê îdyomanê ma zî bişinaso.
Averşîyayîşê medenîyetî û bediiîyayîşê ciwîyayîşê miietî reyde tayê îdyomî zî wextê xo dekenê û darîyenê we labelê tayê bînî, ê neweyî virazîyênê. Mesela yew îdyom esto ke ciwîyayena nê seranê peyênan ra virazîyayo, ke vanê, "Pêvajo kerdiş!" Yanî, goreyê pirensîban û rastîye ney la goreyê rewşa nikayêne qisey yan zî hereket kerdiş; demogojî kerdiş; xo nawitiş; rengê dewranî bi xo dayîş; bi tawiro sexte xo nawitiş. Yewna îdyom zî, "Puan girewtiş" o. Yanî, derece girewtiş; ameyîş teqdîrkerdiş.
No semed ra zêdîyayîşê îdyoman zî qedera ziwanî wa beste yo. Eke yew ziwan biciwîyo, helbet do her tim îdyomê ey ziwanî zî bizêdîyê, coka arêdayîşê îdyoman zî gureyêko bêpeynî yo.
Îdyomî û Vateyê Verênan
Tayê hetan ra vateyê verênan (bi tirkî "atasözleri") û îdyomî nizdîyê yewbînan ê, yewbînî ra cîyakerdişê înan zehmet o. Vateyê verênan tecrubeyanê derg û dilayan ra neselîyayê, qerarê înan qetî yo; wayîrê şertê xo yê, her wext hukmê înan vîyareno û şîretê muhîmî tede estê. Labelê îdyoman de şert û şîretî çin ê, îdyomî tenya seba rewşêka xusûsî nîyê, seba her wextî û her cayî yê. Yanî amac û wezîfeyê îdyoman o yo ke vatişê merdimî/e weşiktir û delaltir bikê. Amacê vateyê verênan zî o yo ke rayîrê rastî bimusnê, şîretî ro kesî bikê, merdimî/e hîşyar û haydar bikê.
Mavajî, "Awa vindertî ra biterse!" Yew vateyê verênan o. Seke aseno, nê vateyê verênan de şîret esto, merdimî/e derheqê awa vin- dertî de haydar keno û ro ma şîret keno ke ma vera awa vindertî bi tedbîr bin. Na manaya eya rastikên a. Manaya eya mecazkî zî a ya, ke ma merdimanê vinderteyan, êyê bêvengan ra xo bipawin, înan ra fikar bikerin.
Labelê se numûne, îdyomo ke vano, "Awa înan nêşina pêser" Manaya xo na ya, ke xuyê înan yewbînan nêgêno/nêtepîşeno; rayîrê înan cîya yo; yewbînan de nêvîyamenê; yewbînan ra hes nêkenê.
Seke ma cor ra zî va, vateyanê verênan de zêdetir hîkmetî estê. Mavajî:
"Koçero bê pes, akincîyo bê rez û merdimo ke tim vajo 'ez ’ çîyêk rê nêbenê!"
"Rayîr çiqas derg bo zî bi gamêk dest pêbeno."
"Axê biza kole a qiloçine rê nêmaneno!"
"Bi qiseya weşe mar qula xo rayeno teber."
Seke aseno, vateyê verênan de zêdetir felsefe û fikrêko xorî yo ke merdim, -e tira derse û şîret gêno/a, tede hîkmetêk vîneno/a esto. Labelê îdyomî, bi manaya xoya diyîne û hîrêyîne, bi tabîr/mecaz yewna çî musnenê merdimî/e. Bi kilmîye û weştir îzehetê çîyêk kenê û sayeyê înan de ziwan weştir û şîrintir beno. Ziwan hîna rehet yeno xebitnayîş; îfade bi tay çekuyan û bêzehmet vîrazîyeno.
Vateyê verênan senî form/şekil girewto gerek bi o qeyde bêro vatene; bedilîyayîş qet mumkûn nîyo. Herçiqas ke îdyomî zî sey vateyê varênan bi çend çekuyanê ke yenê têhet qalibêk gênê zî la zafê îdyoman de, bê ke merdim, -e çekuyanê esasênan bivurîno yan zî cayê înan bibedilno, merdim, -e şeno/a biney bivurîno. Nimûneyanê cêrênan de altematîfê cîya-cîyayî bi nê (/) îşaretî yew- bînî ra abirîyayê:
Awe xo ser o/de zelal kerdiş:
"Şima/înan/aye/ey awe xo ser o/de zelal kerde."
"Şo û xo ser o/de awe zelal meke!"
"Şêrêne û xo ser o/de aw'e zelal mekerêne!"
Binê destî ra viia kerdiş:
"Şima/înan/aye/ey xebere/werd/perey/kaxidî binê destî ra vila kerdî."
"Şima/ê/o/a çîyanê xo eşkera ney labelê binê destî ra kenê/keno- /kena vila."
Ancîya seba ke tayê çekeyî hem “nêr” hem “makî” yê bi nê (/) îşaretî sufîksê “makîye” mi nayo pey.
Mavajî:
‘‘destêyewî/e de bîyayîş” de “destêyewî" neyr, “destêyewe” mak o.
Wexto ke çekuye qet sufîks nêgirewt yanî halê xoserî de bî çekuya neyre bi, -e bena makî.
Numune:
dewij, -e na numune de çekuya “dewij”î manaya camêrd yan zî lajekê dewijî dana. Eke çekuya “dewij”î sufikse “-e” bigêro û bibo “dewije”, manaya cinî yan zî kêneka dewije dana.
Reyna zî tayînkerdişê îdyombîyayîş yan zî vateyêverênanbîyayîş tayê vateyan asan nîyo. Çunke tayê vateyê verênan estê, awayê vatişî de xo kenê sey îdyoman. Mavajî: "Linganê xo goreyê palasa xo ra derg bike!" Bi no tewir vateyê verên o, la çi gama ke ma vajin, "Eke ma heryew linganê xo goreyê palasaxo ra derg bikerin" naray beno îdyom. Yan zî, "Mase gole de bazar nêbeno!" (Vateyê varênan) û "Ma mase gole de bazar kerd." (Idyom)
Taybetîyê/Xusûsîyetê îdyoman
Mîyanê ziwanî de tay qalibî estê ke ê zî îdyoman manenê labelê mi gore îdyomî nîyê. Bi tenê merdim, -e şeno/a înan ra vajo "qalibî". Mavajî sey: "Rayîr û rayîr şîyayîş" (Lajekî ma ra va, rayîr û rayîr şêrêne, şima do dewe bivînê), tîya de meqsed no yo, ke ma rast rayîr ra şin, eke ma rayîr ra tadîyin, beno ke ma nêşenê biresê cayo ke ma wazenê şin. Hêna, "rew-erey" (Şima hê şinê, rew-erey key yenê?) û se "zaf ra tay" (Eke merdimî/e dest eşt gureyêk, zafra tay do aver şêro).
îdyomê ke merdim, -e bêmunaqeşe şeno/a vajo nê îdyom ê, bê ke manaya xo bêvurîyo, êyê ke merdim, -e şeno/a bi mastarê "-iş/-yîş" binuso. Se, "zerri girewtiş", "tira mird nêbîyayîş", "sola mîyanê adirî bîyayîş" ûsn. Nê tewir îdyoman merdim, -e şeno/a bi zaf awayî bixebitno labelê çi esto ke tayê îdyoman merdim, -e nêşeno/a bi mastarê "-iş/-yîş" binuso û hêna zî îdyom ê. Se numûne: "Kam zama bo, Elîyê ma şoşpan o", "De bê memire!" yan zî "Qeys bîyo reys!" ûsn.
Nê tewir îdyomî tenya senî ke qalib girewto, wina yenê vatene, merdim, -e nêşeno/a tewirêna bixebitno yan zî cayê çekuyan bivurîno. Belkî îdyomo "Kam zama bo, Elîyê ma şoşpan o" de tenya merdim, -e şeno/a herinda "Elîyê ma" de yewna nameyî bixebitno.
Hêna tay îdyomî estê ke sey yew meseleya/hîkayeya kilmeke yenê vatiş. Mesela:
"Paşa herî veng dano vêweyî, her xo rê xo de vano, 'Ne lingê milingê govende yê, ne lewê mi lewê zirnayê!”
Yan zî:
"Pisînge merreyî ra va, ‘Na qule ra şo qula bîne, ez felqeyêk bastêx dana to. ’ Merreyî va, ‘Şîyayîş asan o, bastêx zî weş o, la nîyetê to xirab aseno!”
Nê tewir hîkayeyê kilmekî, belkî tay zanayeyî înan mîyanê vateyê verênan de bihesibnê, la mi gore nê zî îdyom ê. Çunke, seke aseno nê hîkayeyan de şîret yan zî îkazkerdiş ra wetêr mecaz (vatişo îdyomkî) esto. Heto bîn ra, tay îdyomê bînî zî sey yew hîkaye yê. Se numûne: "Kam zama bo Elîyê ma şoşpan o!"
Metodê Arêdayîş û Nuştişî
Rehetîya arêdayîşê îdyoman na ya, ke merdim, -e mîyanê metînan/tekstan ra bido arê. Labelê, çi esto ke lehçeya ma de metnî tay ê, êyê ke estê zî zafine de ziwanêko îdyomkî tede nêameyo xebitnayene. Belkî qismêk tira bê ke manaya înan bîyo nuştiş, wina rijî kovara Vate de ameybî weşanayene, mi înan ra binêk îstîfade kerd la ez şena bi rehetî vaja ke se ra pancasê (% 50) nê îdyoman mi fekan ra arê dayî û se ra daçewresê înan zî yan mi bi xo zanayne yan zî tay sîneyoxan ke mi cêr de nameyê înan ardo ziwan, mi rê şawitê.
No gureyêko derg û zehmet bi. Zehmetîya xo na bîye ke nê çend serranê peyênan de sohbet û qiseykerdişan de herinda ke ez bi zerrîyêka rehete goştarî bika, hîşê mi vêşêr "vateyê verênan" û "îdyoman" ser o bi. Çunke, metodê arêdayîşê folklorî yew gureyo zaf nazik û hessas o; merdim, -e nêşeno/a kesî ra vajo, "Helaxeyrê xo rêyew îdyom yan zîyew vateyê verênan, yew sanikeyan zîyew deyîre vaje." Ney, ganî bi halêko tebîî bîyo vatiş û arêdayox, -e zî bi hessasîyet, bê ke şeklo otantîk bivurîno, eynî bi qeydeyo ke ameyo vatene, wina qeyd biko... No tewir xebate hem îxtîsasêko xusûsî û hem zî baldarîyêka zaf taybete wazena.
Hetêk ra zî, seba ke şarê ma zaf zêde ra binê tesîrê ziwanê tirkî de mendo; polîtîkaya asîmîlekerdişî ya Tirkîya şarê ma ser o weş kar kerdo, o semed ra zafê însanê ma hem qiseykerdiş û hem zî nuştiş de, bê ke ê bi xo hayîya xo tira estbê, senî ke bi mantiqê tirkî qisey kenê, bi no qeyde îdyom yan zî vateyê verênanê tirkî tadanê kurdkî. O semed ra sefênayîşêko hessas û xusûsî zî ganî no ware de bibîyêne. Ez nika nêzanena ke no het ra ez çende heq ra vejîyaya la ez naye vaja, hetanî ke mi ra ameyo ez nê hetî ra zî hessas têgêraya.
Gama ke mi nê îdyomî nuştî, mi şeklê înano otantîk û manayê înan nêvurênayî labelê hetanî ke mumkun o, mi goreyê ziwanê nuştişî yê standardî nuştî; bi taybetî zî hetê formê çekuye ra, mi o heq xo de dî ke ez formo mehellî sey formo standart binusa! Mesela, "Eyro-siwa kerdiş" mi se "Ewro-siba kerdiş" nuşt. Mudaxeleyê mi bi no qeyde bi. Xora, hetê qalibgirewtişî ra mi biwaştêne zî ez nêşenayêne mudaxele bika. Nuştişo bi formê standartî reyde fikrê mi no yo, ganî ma îdyoman şeklê mehellîbîyayîşî ra vejin û wina bikerin ke temamê kirmancan, hîna zaf zî nuştoxê ke kirmanckî nusenê bişenê înan bixebitnê. Yanî mavajî yew îdyomo ke Licê de vajîyeno wa tenya Licê de nêmano, wa bişeno Dêrsim, Palo, Sêwrege, Çewlîg û cayanê bînan de zî bêro xebitnayene.
Tîya de ez wazena yewna çî vaja, qismêkê îdyoman -seba ke zaf zêde ra mehellî bîy- mi nêdekerdî mîyan, çunke nê têwir îdyomî wexto ke bîyê vatiş tenya yew keye, yew dewe yan zî yew min- tiqeyo teng tira fam keno yan zî gerek merdim, -e yew îzeheto derg û dila biko ke ancax bîyo famkerdiş, coka mi ca verdayî.
Famkerdişê îdyoman
Îdyomî şenê bi şeklo cîya-cîya bîyê vatiş, loma zî, seba ke wareyê famkerdişê manaya îdyomî de wendox, -e xelet/şaş fam nêko, mîyanê tayê îdyoman de mi hîrê nuqteyî " nayî ro. Goreyê man- aya xebitnayîşê xo, wendox, -e şeno/a herinda nê hîrê nuqteyan (...) de bi zemîranê se "xo/to/mi/cs/ey/aye/o/a/înan/nînan" yan zî bi yew "name" pir biko. Se numûne: "Barê ... giran bîyayîş” Ma wina vajin, "Barê to giran bi/Barê aye bi giran" ûsn.
Labelê zafe cayan de zî mi hîrê nuqteyî nênuştî, mi zemîrê "xo", "kes", "merdim” û "tira" nuştî. Se numûne: "Veng xo ra nêvetiş", "Xo kerdiş milê kesî de", "Balê merdimî giran bîyayîş". No tewir nuştiş de zî hêna wendox/vatox goreyê nîyetê vatişê xo şeno herin- da "xo", "kes", "merdim" û "tira" de yew name bixebitno. Mavajin îdyomo "Tira nan werdiş" de herinda zemîrê "tira" de goreyê nîyetê/qestê vatişê xo, vatox, -e şeno/a yewna çî rono. Se numûne: "77 ê erebeyî ra nan wenî, qey to bêwayîr verdayo?"
Îzehkerdişê îdyoman
îzehkerdişê îdyoman arêdayîşî ra zî zaf zehmetêr bi. Zehmetîye ra zî wetêr, tay îdyomî estê ke merdim, -e çende manaya înan îzeh biko, hêna zî tam îzeh nêbenê. Ancax merdim, -e bişeno yew tewirê halî de bixebitno. Mesela "ewro-siba kerdiş" wina yew îdy- omo basît aseno la gama ke merdim, -e manaya ey a îdyomkî fikîrêno/a, çiqas îzeh bibo zî bes nîyo.
Ez kurmanckîya cêrî (sorankî) de hol nêzanena la ne kurmanckî de û ne zî kirmanckî (zazakî) de no tewir yew xebate çin bî ke ez sey numûne/emsal biewnîya tira û îzehet/manadayene de tira îstîfade bika. Zemanî reyde, mîyanê na xebate de hetê ziwanî ra metodê îzehkerdişî û manadayîşî hêdî-hêdî mi ver de zelal bi, labelê mi no ware de xebata Asim Bezirci* ra zaf îstîfade kerd.
Hetê îzehkerdişî ra ez çende bi hasasîyet xebitîyaya zî la hêna ez nêşena bi zerrîyêka asane vaja ke hemeyê nê îdyoman bi awayêko rast, tam û tekuz îzeh bîyê yan zî mi manaya înan tam nuşta, coka ez hêvîdar a ke wendoxê ma bi çimê kirîtîkkerdişî biewnîyê tira û dima ra fikrê xo beyan bikê ke înşela çapa diyîna nê ferhengî de kemaneyî tayêr bê. Ez nika ra hemeyê eleqedaran rê sipas kena.
Sipasdarîye
Zafê nê îdyoman mi sohbetanê nas û dostanê xo de tesbît kerdî û nuştî; bi taybetî zî fekê cinîyanê mayê erjayeyan ra ke hema boya dewan înan ra yena û ziwananê xerîban ra biney pawite mendê, mi arê dayê. Nînan ra sere de hevala mi Fikrîya rê, ke hem zaf zehmetê mi dîyo, derdê mi anto û hem zî mi rê sey yew çimeyo esîl ê folklorê kirdkî ya, hêna xalkênaya mi Aysera delale rê, ke ser a bin qiseykerdişê aye îdyomkî ya, dima ra hemeyê cinîyanê ma rê ke ez nêşena nameyê înan yewe bi yewe tîya de binusa, ez hemîne rê sipas kena. Reyna seba ardimê înan ez Ehmedê Dirihî, Seîd Verroj, W. K. Merdimîn û Mehmûd Nêşîteyî rê zî sipas kena. Redaksîyonê kovara Vateyî rê; kesê erjayeyî ke Grûba Xebate ya Vateyî de yê, ez hemîne rê sipas kena, çunke, eke xebata înan a sitandartkerdişê kirmanckî nêbîyêne bena ke na xebate zî qet nêbîyêne! Û bi taybetî ez Mamosta Malmîsanijî rê zaf sipasdar a, ke hem hetê ziwanxebitnayîşî ra û hem zî hetê hessasîyetê otantîkîya îdyoman ra ez zaf çî tira musaya.
Çend Vateyê Peyênî
Belkî bîyo vatene ke îdyomî mîyanê lehçeya ma de tay ê (Mi nê ferhengî de 2691 îdyom hûmart.). Labelê, na yewe qet zî kemanîyêk nîya. Çunke, şarê ma zemanê verî ra verara koyan de, mîyanê têkilîyanê tengan ê cematkî de ciwîyayo. Heto bîn ra lîteraturê ma yo nuştekî eyan o! Çîyêdo bîn zî, şarê ma zafê cayan de gama ke hewceyîya xo bi vatişê yew îdyom yan zî vateyê verênan bibo, vano "Qewlê kurmancanê ma ra, ..." Ihtîyacîya vatişê îdyom yan zî vateyê verênan bi deynkerdişê lehçeya kurmanckî ra bi ca ano. Belkî merdim, -e şeno/a vajo ke şarê ma zafê reyan zî vano, "Qewlê tirkan ra..." û bi no qeyde ziwanê tirkî ra zî zaf yenê deynkerdene. No zî yew faktor o, ke lehçeya ma de îdyomî binêk kemî biasîyê.
Heto bîn ra, yew Mîcya na xebate çin a ke vajîme îdyomê ma heme nê yê, ney, ez bi xo wina texmîn kena ke hema daendêna îdyomê ma estê. Eke ma heme; çi wendox û çi nuştoxî binêk hîmet bikerin, vera roşnayîya na xebate de hîşê xo bidin îdyoman ser, helbet hema do zaf îdyomê ma vindîbîyayîşî ra bixelisîyê. Tîya ra pey, çi îdyomê ke na xebate de ca nêgirewtê, eke bîyê arê dayîş, helbet do çapa diyîna nê ferhengî de ca bigîrê. Coka, ez hes kena ke ma heme no ware de xo wezîfedar bizanîme û çi îdyomê neweyî ke bîyê arêdayîş, rîpelanê kovaranê ma de yan zî weştir o yo ke mîyanê nuşteyan de bîyê xebitnayîş; bi no qeyde vejîyê meydan û hem vindîbîyayîş ra bixelisîyê hem zî ziwanê ma dewlemendtir bikê.
01. 04. 2005 - Dîyarbekir
Roşan Lezgîn
A
a game bîyayîş: a vîsteke, a lehza bîyayîş (A game bî, ez nêre sayêne ci, dest ra şîyêne)
a linge bîyayîş: b. a game bîyayîş
adir bîyayîş: 1. xebate de zaf lezgîn, -e, jêhatî, -e, çeleng, -e bîyayîş
2. zafgerminbîyayîşê çîyêk
adir fek ra varayîş: zaf hêrs bîyayîş; nengî çînayîş, zewtî dayîş piro adir kewtiş kesî: qerqilîyayîş, asan nêvindertiş; bêexlaqîye kerdiş adir kewtiş keye: top eştiş, mal û milk dest ra şîyayîş, îflas kerdiş, xesirîyayîş, zirar kerdiş; sermîyanê xo vindî kerdiş;
perîşan, -e, bêpergal, -e bîyayîş
adir kewtiş qine: l.vitvit kerdiş, qerqilîyayîş, cayê xo de nêvin- dertiş; telaş kerdiş 2.har, -e bîyayîş
adir kile kerdiş: têw dayîş; bela, pêro dayîş, vêşî kerdiş
adir tede bîyayîş: l"hetê cînsî ra wayîrê/a waştişê zêdeyî bîyayîş
2. har, -e bîyayîş; hêç, -e bîyayîş
adir varayîş: l.hewa zaf germ bîyayîş 2.çî zaf-zaf vaye bîyayîş
3. pêro dayîş yan zî cengo giran bîyayîş
adir vamayîş: l.çî zaf-zaf vaye rotiş 2.pêro dayîş yan zî ceng de ca
.....
