La bibliothèque numérique kurde (BNK)
Retour au resultats
Imprimer cette page

Türkçe-Kürtçe Sözlük


Auteur : Zana Farqînî
Éditeur : Enstîtuya kurdî ya Stenbolê Date & Lieu : 2000-01-01, İstanbul
Préface : Hasan Kaya | Zana Farqînî Pages : 1280
Traduction : ISBN : 975-97101-2-9
Langue : Turc, KurdeFormat : 160x235 mm
Code FIKP : Liv. Tur. Kur. 7230Thème : Dictionnaires

Présentation Table des Matières Introduction Identité PDF
Türkçe-Kürtçe Sözlük


Türkçe - Kürtçe Sözlük

Her şeyden önce bize göre bu sözlük, hırs ve ihtiraslarından dolayı bu güzel dile haksızlık yapanlara küçük bir cevaptır.
Bu sözlükten yararlanacak olanların "Neden önce Türkçe - Kürtçe sözlük?" sorusuna şöyle bir cevap verebiliriz: Birçok nedenlerden ötürü böyle bir kararı verdik. Fakat önemli iki neden var. Birincisi zamanımız daralmasın, bu arada bazı kelimeleri derleyip zengin bir Kürtçe-Türkçe sözlük oluşturalım diye. İkincisi de toplumumuzun özgül durumudur. Yıllardan beri halkımıza bir asimilasyon uygulanmakta. Bundan dolayı halkımızın önemli bir bölümü dilini unutmuş; kendi dilini unutmamış olanlar da birçok kelimeyi bilmemekte ya da Türkçesini bildiği birçok sözcüğün Kürtçe karşılıklarından habersiz. Sözünü ettiğimiz kişilerin sayısı azımsanmayacak kadar çok ve Türkçe - Kürtçe bir sözlüğe ihtiyaç duymaktalar. Bu sözlüğün temel amacı da Kürtçeyi öğretmektir. Deneyimler sonucu şöyle bir gerçekle karşılaştık: Dilini öğrenip geliştirmek isteyenler böyle bir sözlüğe daha çok önem vermekteler.

Bu sözlükte yer alan kelimelerin yüzde doksan dokuzu Kurmancî lehçesindendir. Kirmançkî (Zazaca) ve Soranca lehçesinden alınan kelimelerin sayısı çok azdır. Bu lehçeler hakkındaki görüşümüz şudur: İlk önce her lehçenin kendi içerisinde bir olgunlaşmaya gitmeleri gerekir. Her lehçenin dilbilimcileri, uzmanları yetişmeli, kendi sözlüklerini tam anlamıyla oluşturmalı, ondan sonra da lehçeleri standartlaşmak ve birbirine yaklaştırmak için çalışmalar yapılmalı. Bütün lehçelerden oluşan bir sözlük için daha erken. Zaten ortada uygun koşullar da yok. Zorlamalar ve doğal sürecin dışındaki şartları öne sürmekle, dil standartlaşmaz.

Fakat bundan, "her lehçede sözlükler çıkmadan, lehçeler kendi içerisinde standartlaşmadan lehçeler birbirinden yararlanmamalı" anlamı da çıkmasın. Lehçeleri birbirine yakınlaştırmak için çabalar ve çalışmalar yapılmalı. Bu da uygun yöntemlerle olmalı.

Türkçe-Kürtçe sözlükten sonra hedefimiz, Kırmançki (Zazaca) lehçesinden oluşan bir sözlük çalışmasıdır. Bunun sorumluluğu da Kırmançki alanında çalışmalar yürüten dilbilimcilere, uzmanlara düşmekte. Enstitü çatısı altında bu alanda çalışma yapacak güçlü bir komisyona gereksinim duyulmaktadır.

Soranî lehçesi bu alanda diğer iki lehçemizden daha şanslıdır. Hejar gibi bir aydın sözlük alanında bundan çok önceleri güzel bir çalışma yapmıştı. Aynı şekilde bu lehçe üzerine çok önemli eserler de verilmiştir.

Gerçekleşmesi uzun sürecek fakat bizce hayal olmayan bir hedefimiz var. O da bütün lehçelerden oluşan büyük Türkçe-Kürtçe sözlüktür. Umudumuz o ki, halkımız kendi kurumları aracılığıyla böyle bir projeyi gerçekleştirecektir.

Dilimizin geliştirilmesi ve güçlü hale gelmesi için eserlerin derlenmesine, roman, hikâye, şiir ve nesrin yazılmasına ihtiyaç duyulmakla birlikte, deyimler ve atasözleri sözlüğüne de gereksinim vardır. Kürtçe için bir imla klavuzunu da unutmamamız gerekir. İmkânlar elverdiğinde, imla klavuzunu ve deyimler sözlüğünü hazırlamak, enstitümüzün boynunun borcudur.

Böylesi çalışmalar için normal koşullar olmalı. Yurt sathında insanlar çok rahat bir şekilde araştırmalar yapabilmeli, Hakkâri'nin köylerinden tutalım Dersim köylerine kadar her yörenin bu çorbada tuzu olmalı.

Biz bu sözlüğü hazırladığımızda bunun için uygun koşullar yoktu. Bugün de bu zor görünüyor.

Elbette bu çalışma belirtiğimiz şekilde yapılamadı. Fakat bu sözlük siz kullanıcıların eline ulaştığında, inanıyoruz ki büyük bir dikkatle üzerine yoğunlaşacaksınız. Bugünkü koşullarda araştırmacıların rolüne sahip olan kullanıcıların, sözlükte yer almamış kelimeleri enstitüye yollayacaklarına inanıyoruz. Aynı şekilde, anlamları yanlış veya eksik verilmiş kelimeler için de aynı yola başvuracaklarını umuyoruz.

Sonraki baskılarda yanlışların ve eksiklerin sayısını azaltmak mümkün olacaktır. Elbette Kürt toplumunun gelişmesiyle bu toplumun sözlüğünün içeriği de zenginleşecektir.

Her ne kadar enstitü yönetim kurulu üyesi ve çalışanı Sayın Zana Farqînî bu sözlüğün hazırlanmasına öncelik etmişse de, bu çalışmada İstanbul Kürt Enstitüsü'nün bütün üye ve çalışanlarının da katkısı vardır. Seydalarımızdan tutalım araştırmacılarımıza, çalışanlarımıza, organizasyon ve teknik işlerde yer alan arkadaşlarımızdan maddi katkıda bulananlara kadar hepsi övgüye değerdir; Mele Kerem, H. Mem, A. Cömert Balin, Aysel Çetin ve Eşref Doğaner... gibi.

Sorumluluk sahibi birçok kimse de eleştirilerde bulundu, kelime derleyip bize yolladı. Teker teker adlarını yazamadığımız katkıda bulunan tüm arkadaşlarımıza teşekkürlerimizi sunuyoruz.

İstanbul Kürt Enstitüsü Başkanı
Hasan Kaya



Fondation-Institut kurde de Paris © 2024
BIBLIOTHEQUE
Informations pratiques
Informations légales
PROJET
Historique
Partenaires
LISTE
Thèmes
Auteurs
Éditeurs
Langues
Revues