Εισαγωγή
To 1990, όντας νέα επαγγελματίας στο χώρο των κοινωνικών υπηρεσιών μη κυβερνητικών οργανώσεων που ασχολούνταν με πρόσφυγες και εκτοπισμένους πληθυσμούς, μου ανατέθηκε να διερευνήσω τις συνθήκες διαβίωσης μια μεγάλης ομάδας προσφύγων που είχαν έρθει πρόσφατα στην Ελλάδα. Επρόκειτο κατά κύριο λόγο για πρόσφυγες Κουρδικής εθνικής καταγωγής. Το άκουσμα της εθνικότητας της «ομάδας - στόχου» μου φάνηκε οικείο αρχικά, για να ανακαλύψω σε μια δεύτερη σκέψη ότι μου ανακινούσε μάλλον κάποιες στερεοτυπικές αντιλήψεις ή φαντασιώσεις, παρά κάποια συγκεκριμένη γνώση. Στην πραγματικότητα, η εικόνα που κατείχα, αφορούσε σε κάποιο άγνωστο εξωτικό λαό, που ζούσε απομονωμένος και αποκομμένος κάπου στην μυστηριώδη Ανατολή. Η απουσία από τον παγκόσμιο χάρτη κάποιας χώρας με το όνομα «Κουρδιστάν» έκανε εξάλλου συγκεχυμένα τα όρια μεταξύ μύθου και πραγματικότητας.
Η συγκεκριμένη ομάδα προσφύγων είχαν ως χώρα καταγωγής το Ιράκ και είχαν καταφτάσει μαζικά στην Ελλάδα. Επρόκειτο για 3000 περίπου άτομα, μέλη πολυμελών οικογενειών κατά κύριο λόγο, Κουρδικής στην συντριπτική τους πλειοψηφία εθνικότητας, αν και ανάμεσα τους υπήρχαν και κάποιες οικογένειες Ασσυρίων. Όλοι τους, ήταν φυγάδες της χημικής επίθεσης που είχε εξαπολύσει ο Σαντάμ Χουσείν στο βόρειο Ιράκ το 1988. Προσπαθώντας να σώσουν τις ζωές τους, είχαν καταφύγει τότε στην Τουρκία, όπου οι Τουρκικές Αρχές τους είχαν τοποθετήσει σε στρατόπεδα προσφύγων κυρίως στο Ντιγιάρμπακίρ και στο Μαρντίν. Όμως, όπως οι ίδιοι κατήγγελλαν, ένας νέος εφιάλτης τους περίμενε εκεί. Σύμφωνα με τους ίδιους, εκτός από τις συνθήκες φυλάκισης κατά τις οποίες κρατούνταν, οι Αρχές των στρατοπέδων προσπάθησαν εσκεμμένα να τους δηλητηριάσουν μέσα από το συσσίτιο που τους παρείχαν. Αρκετοί από τους κατοίκους των στρατοπέδων είχαν χάσει τη ζωή τους ή είχαν αρρωστήσει βαριά. Φοβούμενοι τυχόν επανάληψη τέτοιων επεισοδίων, πολλοί προτίμησαν να εγκαταλείψουν την Τουρκία, αφού η παραμονή εκεί εκτός των στρατοπέδων απαγορευόταν. Οι περισσότεροι κατέφυγαν στην Ελλάδα προσπαθώντας να βρουν κατ' αρχήν μια στοιχειώδη ασφάλεια... |