La bibliothèque numérique kurde (BNK)
Retour au resultats
Imprimer cette page

Kurdoloji Belgeleri - I


Auteur :
Éditeur : Özge Date & Lieu : 1994, Ankara
Préface : Pages : 602
Traduction : ISBN : 975 - 7861 - 02 - 2
Langue : TurcFormat : 160x240 mm
Code FIKP : Liv. Tr. 3447Thème : Général

Présentation
Table des Matières Introduction Identité PDF
Kurdoloji Belgeleri - I

Kurdoloji Belgeleri

Mehmet Bayrak

Özge


Tanınmış bir siyasal düşünür ve Kürt aydını olan Dr. Abdullah Cevdet, Diyarbakırlı Dr. îshak Sükuti ile birlikte 1899'de İttihad-ı Osmani Cemiyeti ile İttihad ve Terakki Cemiyet ve Fırkası'nın temellerini atanlardan biridir. Osmanlılık temelinde birliği ve ilerlemeyi amaçlayan bir örgütlenme, daha sonra Türk milliyetçiliğine ve ırkçılığına dönüşünce bu örgütlenmeden uzaklaşarak Kürt milliyetçiliği temelinde örgütlenmeye ve Kürt halkını aydınlatmaya yönelmiştir. Osmanlı aydınlanma hareketinin öncülerinden de olan Dr. Abdullah Cevdet'in bu doğrultuda kimi yayınları bulunuyor. İki Emel (1906), Uyanınız! Uyanınız! (1907) bu türden yayınlarındandır. Bir Hutbe / Hemşehrilerime (Mısır, 1909), Dr. Abdullah Cevdet'in doğrudan Kürt hemşehrilerine çağrı niteliğinde bir mektubu ya da muhtırasıdır. II. Meşrutiyet hareketinden sonra İstanbul'da yayımlanmaya başlayan Roji Kurd vb. dergilerden, sürekli olarak Türkler'le Kürdler'in kardeşçe yaşamalarının gerekliliğine değiniyordu.

Ömrünün birçok devresini sürgünlerde ...



ÖNSÖZ

Türkiye'de sömürgeci anlayış, 1925 Takrir-i Sükûn'uyla Kürt kimlikli yayınları yasaklar ve bu konuyu tabulaştırırken; Türk Tarih Tezi'ne denk düşen bir Kürt politikasını da uygulamaya geçiriyordu. Tasfiye hareketlerinden geriye kalan Kürt aydınları büyük ölçüde ülkeyi terketmek zorunda kalmış, ülkede kalan sınırlı sayıda aydın ise susturulmuştu. Bunların yerine artık açık veya gizli resmi ideologlar konuşmaktaydı. Bunlar, ya Prof. Hasan Reşit Tankut gibi açık planda Güneş-Dil Teorisi doğrultusunda ipotekçi, red ve inkarcı, gizli planda kabulcü ve asimilasyoncu -sözde- bilimadamları; ya Mehmet Şerif Fırat gibi devlet güdümlü Kürt kökenliler; ya Ali Avni Candar gibi Kürtlerin yanısıra Araplar'ın Türklüğünü ispatlamaya çalışan traji-komik "bürokrat-yazar"lar ya da belli periyodlarla ortaya çıkan Alb. Nazmi Sevgen gibi "asker-yazar"lardır. Bunlara, Hakkı Naşid Uluğ ve Niyazi Ahmed Banoğlu gibi "muhbir gazetecileri de eklemek gerekiyor.

Sürgündeki Kürt aydınları ise seslerini yurtdışındaki çabalarıyla duyulmaya çalışmışlar, ancak çoğu kez Kürt halkına bile ulaştıramamışlardır. Resmi makamlara ulaşanlar ise, resmi Türk propagandası karşısında yeterince yankı bulamayıp boğulup kalmıştır. Bunlardan, Dr. Şükrü Mehmed Sekban'm Kürtler'i kıyımdan kurtarmak amacıyla yazdığı "Kürt Sorunu" gibi sayılı broşür ise, burjuvazi tarafından kıyasıya kullanılmıştır...

İşte çalışmamızın birinci kesiminde "Sürgündeki Kürt Aydınlarının Yarı-Diplomatik Girişimleri" ne; ikinci kesiminde "Kürtler'e ve Aleviler'e İlişkin Gizli RaporIar"a, üçüncü kesimdeyse gazete ve dergilerde kalan kimi "Kürdoloji Yazıları"mıza yer vereceğiz.

Çalışmamızın omurgasını oluşturan araştırmaların büyük bölümü ilk kez yayımlanmaktadır. Diğer bölümüyse ülke dışında Arap harfleriyle basıldıklarından bugüne kadar okuyucunun eline ulaşmamıştır.

İnanıyoruz ki, okuyucu, bu çalışmayla Kürt halkını daha iyi tanıyacak, 20. yüzyıl Kürt gerçeğini daha iyi kavrayacak ve Kürt sorununun demokratik çözümünü daha bir bilinçle savunacaktır...

Mehmet Bayrak



I. Kesim
Sürgündeki Kürt aydınlarının yarı-diplomatik girişimleri


I. Bölüm
Kürt aydını Doktor Abdullah Cevdet'in halkına hitabesi (1909)

Tanınmış bir siyasal düşünür ve Kürt aydını olan Dr. Abdullah Cevdet, Diyarbakırlı Dr. îshak Sükuti ile birlikte 1899'de İttihad-ı Osmani Cemiyeti ile İttihad ve Terakki Cemiyet ve Fırkası'nın temellerini atanlardan biridir. Osmanlılık temelinde birliği ve ilerlemeyi amaçlayan bir örgütlenme, daha sonra Türk milliyetçiliğine ve ırkçılığına dönüşünce bu örgütlenmeden uzaklaşarak Kürt milliyetçiliği temelinde örgütlenmeye ve Kürt halkını aydınlatmaya yönelmiştir. Osmanlı aydınlanma hareketinin öncülerinden de olan Dr. Abdullah Cevdet'in bu doğrultuda kimi yayınları bulunuyor. İki Emel (1906), Uyanınız! Uyanınız! (1907) bu türden yayınlarındandır. Bir Hutbe / Hemşehrilerime (Mısır, 1909), Dr. Abdullah Cevdet'in doğrudan Kürt hemşehrilerine çağrı niteliğinde bir mektubu ya da muhtırasıdır. II. Meşrutiyet hareketinden sonra İstanbul'da yayımlanmaya başlayan Roji Kurd vb. dergilerden, sürekli olarak Türkler'le Kürdler'in kardeşçe yaşamalarının gerekliliğine değiniyordu.

Ömrünün birçok devresini sürgünlerde geçirmek zorunda kalan ünlü Kürt aydını Dr. Abdullah Cevdet'in telif ve tercüme olarak çeşitli alanlarda 100'e yakın eseri bulunuyor. Tıp alanındakiler dışında bu eserlerin bir dökümü için bkz. Dr. M. Şükrü Hanioğlu: Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, ist. 1981 ve Malmîsanij: Yüzyılımızın Başlarında Kürt Milliyetçiliği ve Dr. Abdullah Cevdet, İsveç, 1984. (Ş. Hanioğlu, aynı zamanda şair de olan Dr. Abdullah Cevdet'in "Gizli Figanlar" adlı şiir kitabını kaynakçada vermemiş).

(M. Bayrak)

.....

 




Fondation-Institut kurde de Paris © 2024
BIBLIOTHEQUE
Informations pratiques
Informations légales
PROJET
Historique
Partenaires
LISTE
Thèmes
Auteurs
Éditeurs
Langues
Revues