The Kurdish Digital Library (BNK)
Retour au resultats
Imprimer cette page

Hêviya gel, hejmar 9


Author :
Editor : Compte d'auteur Date & Place : 1987, Stockholm
Preface : Pages : 16
Traduction : ISBN :
Language : Kurdish, TurkishFormat : 210x295 mm
FIKP's Code : Liv. Ku. Tr.Theme : Politics

Presentation
Table of Contents Introduction Identity PDF
Hêviya gel, hejmar 9

Versions

Hêviya gel, hejmar 9

TSK

Compt d'auteur


Pişti tekçûna serhıldana Şex Seid, bı sedan peşewa û şoreşgerên rızgarixwazên kurd lı mehkemên Istiklala Diyarbekır û Elezizê hatın bı dardekırın. Hukmeta M. Kemal a nijadperest, lı gelek herêmên Kurdıstane dest bı qırkırın û sırgûnê kır. Jı van hovitiyên devvleta Tırk, çend nimûne lı jêr in.
.....



60 SALIYA SERHILDANA AGIRİYE


Pişti tekçûna serhıldana Şex Seid, bı sedan peşewa û şoreşgerên rızgarixwazên kurd lı mehkemên Istiklala Diyarbekır û Elezizê hatın bı dardekırın. Hukmeta M. Kemal a nijadperest, lı gelek herêmên Kurdıstane dest bı qırkırın û sırgûnê kır. Jı van hovitiyên devvleta Tırk, çend nimûne lı jêr in.

Heremen Qırkırıne / Hejmaren gundan / Hejmara malen xıravkıri / Hejmara kuştiyan
Lice / 30 / 1284 / 6370
Darahênê / 54 / 2197 / 1357
Erdoşin / 127 / 125 / 295
Çabakçûr / 11 / 576 / 350
Nasibin / 10 / 440 / 385
Habab / 21 / 905 / 902
Elian / 19 / 790 / 1076
Midyat / 6 / 450 / 613
Bacerin / 15 / 548 / 978
Kerboran / 3 / 72 / 172
Hesenkeyf / 3 / 138 / 176
Genç (1) / 16 / 643 / 1094
İnot / 13 / 590 / 809
Diyarbekir / 9 / 135 / 176
Tevayi / 337 / 8796 / 15382

Nımûneyeke qırkırıne di navbeyna salen 1925-1928 weha ye:
Weki ku di vê tabloya jorin de têt xuyakırın, lı 14 herê man 15.382 kurd şehid bûn û ev hejmar bê gûman ne hejmareke qethi û durıst e. Nıviskarê biyani karıbûye vê hejmarê tespit bıke. Hınek serkani jı vê hejmarê 27.000 nişan didin. Mıxabın di destê me de hejmareke qethi nine ye. Lê ger em kurdên ku di sırgûntiyê de hatıne kuştın bıhesbinın, em bı hêsati dıkarın bıbêjın, ku hejmara kurdên ku di navbeyna wan salan de hatıne kuştın, derdora çend sed hezaran in. Jı ber ku di nav wan salan de, niv milyon bêtır kurd sırgûn bûne; lê jımara wan tenê çend hezar bı saxiti gihane cihê sırgûnê. Pıraniya wan di riyan de hatıne kuștınê. Jı bo bahana kurdên gırti (dilkıri) ku birin dadgehan (mehkeman) pıraniya wan di riyan de kuştıne. Ger em ev ji bıhesbinin, hejmara şehidên kurd hin baştırin têt zelal kırın û diyarkırın. Ev metodên barbar yên qırkırkırınê ku anine sere gelê kurd, beri ji eyni van metodan, devvleta Tırk di qırkırına ermeniyan de ji bı karanine. Ev nımûna jêrin, di vi wari de gelek intresant e. Ev bûyer jı gotinên mıroveki hatıne stendın ku ew bı xwe ji gırti bûye:

"Cendırmeyên Tırk, lı derdora Farqinê 468 kurd dıgrın û derdıkevın rê. Heta ku tên qeza Farqinê, jı van gırtiyan 250 kes diminin. Ev grup dema dıgihişe Diyarbekırê, hejmara wan gırtiyan dadıkeve 134-an. Jı wır ji berbı Xarpêtê ve riya xwe dıdominın. Çend roj paşê lı herêma Deveboynu, dema ew mırove gırti bı grubeke din re rasti wê gruba ha tê dibine, ku jı wan 52 kes mane. Jı wan ji ancax 25 kes bı saxiti dıgihişın bextyariya derketına mehkema Istiqılala Xarpêtê." (2)
Weki ku di ve bûyere de tet ditin, 443 kurdên dilkıri(esir) jı herêma Farqinê heyani Xarpêtê di riyan de tên kuştın. Ger mırov lı herêmên Kurdıstanê yên din ji bine berçav ev hovitiya dewleta Tırk baştırin kıfş û zelal dibe.

Damezrandına Xoybûn û destpekırına serhıldanê
Jı ber tehlûka gırtın, kuştın û sırgûnkırıne bı qeflan rızgarixwazên kurd, dest davejın çek û ber bı çiyan dıkêşın û lı hember ordiya xwinxwar dest bı șerê rızgariyê dikin. Di vi wari de serokê serhıldana Agriye ihsan Nuri Paşa weha dibeje:
"Di sala 1926-an de Bro Hesıki Telli jı hêla Celali lı çiyayê Agriyê isyan kır. Xwe kıșan çiya. Di sala 1927-an de nıviskar İhsan Nuri xwe bı Agıriyê gihand. Idara şorışê bı dest gırt, jı aliyê Komiteyi Xoybûn qomiserê fevqeladeyi eskeri intixab bû. Di wê salê de bayrexa sêrengin a Istiklala Kurdıstanê, ku di sala 1920 Cemiyeta Kürdistan Teali qebûl kırıbûn, jı aliye Xoybûn şandın Agıriyê; İhsan Nuri ewlin car di Agri de bilınd kır." (3)

"Di roja 5. 10. 1927-an de Cemiyeta Kürdistan Teali, Cemiyeta Kurd a Teşkilata Içtimayiye, Fırqa Kurd a Netewi û Komita Kurd a Istiqlalê bûn yek û Yekitiya Netewi a Kurd Xoybûn (serxwebûn) damezrandin." (4)

Xoybûn, İhsan Nuri Paşa kır serokqumandanê tevgera ...




Foundation-Kurdish Institute of Paris © 2024
LIBRARY
Practical Information
Legal Informations
PROJECT
History & notes
Partenaires
LIST
Themas
Authors
Editors
Languages
Journals