BİRİNCİ BÖLÜM
Paris Antlaşmasının İmzalanmasından Abdülmecid’in Ölümüne Kadar Siyaset Olayları ( 1856— 1861)
I
Islahat Fermanının Tahlîll ve Devletin Genel Siyaseti Üzerine Tesiri
1 — Fermanın hükümleri Önceki kitabımızda, hazırlanış şekline ve yapışma, kısaca temas edilen ıslahat fermam, birinci Meşrutiyetin ilânına kadar Osmanlı iç ve .dış siyasetine temel vazifesini görmüştür. Gülhane Hattı Hümayunu gibi, Osmank tarihinde yeni bir devrin başlangıcı olarak kabul edilebilecek olan bu fermam şu bölümlere ayırmak mümkündür :
Eski hak ve imtiyazlarin tekidi Osmanlı İmparatorluğunda her din ve mezhepten olan tebaaya Gülhane Hattı Hümayunu ve Tanzimat kanunlariyle vadedilmiş olan garantiler tekit ve teyit edilmiştir. İmparatorluğun hıristiyan ve daha başka müslüman olmıyan tebaasına evvelce verilmiş olan din ve mezhep yönünden imtiyaz ve muafiyetler bu defa da ibka edilmiştir.
Din ve mezhep serbestiliği Osmanlı İmparatorluğunda her din ve mezhebin serbestliği töreni serbesttir. Hiçbir kimse dininin törenini yapmaktan menolunmıyacak ve bu yüzden eza ve cefa görmiyecektir. Bundan başka din ve mezhep değiştirme hususunda kimse hiçbir suretle zorlanmayacaktır.
Hıristiyan ve Müslüman olmayan diğer tebanın Din ve Mezheple ilgili hak ve yetkileri Cemaatlerden her biri belli bir müddet içinde, sahip bulunduğu imtiyaz ve muafiyetlerini inceliyerek, zamanın şartları ve icaplariyle uygun göreceği ıslahatı, Hükümetin nezareti altında, patriknamelerde kurulacak meclisler marifetiyle tetkik ettirecek ve Babıâli’ye sunacaktır.
..... |