|
ÖNSÖZ
17 yıldan beri üzerinde çalıştığımız “Türkiye’nin İçtimaî ve İktisadî Tarihi”ni 5 cilt halinde planlamış bulunmaktayız; bu kitap onlardan birincisi olarak çıkıyor.
Tarih araştırıcıları tarafından şimdiye kadar pek o kadar üzerinde çalışılmamış olan bu konuda gayret harcarken, her meselede ilk araştırıcı durumunda kalmamız başarılı İlmî neticelere varmamızı hem güçleştirmiş ve hem de geciktirmiştir. Ayrıca, askerî ve siyasî tarih konusun-dakinden farklı olarak, kaynakların esasını arşiv vesikaları, vakıfnameler ve hele eski mahkeme defterlerinin (şer’i-ye sicillerinin) teşkil etmesi, bunlardan istifade etmede daha dikkatli ve sabırlı olunmasını zarurî kılmaktadır. Bununla beraber, 1453’den önceki devirden bize bu çeşit vesikalar fazla kalmadığı için, bu birinci ciltte kullandığımız kaynaklar çoğu herkesçe bilinen yazmalar ve başka eserlerdir. Buna rağmen, Türk halkının XIII. asrın ortalarından İstanbul'un fethine kadar geçirdiği iki yüz yıllık iktisadî-içtimaî gelişme ve değişimleri ana çizgileriyle belirtmiş olduğumuzu sanıyoruz. Faydalandığımız orijinal kaynaklardan elde ettiğimiz İlmî neticeler bundan sonraki ciltlerde ortaya konduğu zaman, tarih boyunca memleketin sürdüğü İktisadî ve İçtimaî hayat bütün açıklığı ile tarih bilgimiz içindeki lüzumlu yerini alacanı için, cemiyetimizin geçmişten bugüne olan bağlantısını daha iyi anlamış olacağız. Böylece, şimdiki tarih bilgimizden birçoklarının değişeceği beklenmelidir.
Türk tarihini hatalı bilgilerden temizleyerek, dünyaya ve Türk halkına milletin geçmişini bütün hakikati ile öğretmek için Türk ilim adamları arasında büyük bir araştırma gayreti vardır. Bu sayede de artık Batı dünyasının zihnindeki yanlış ve garazkârane «Türklük» mefhumu değişmeye başlamıştır. Fakat, tarihçilerimizi bu yolda daha başarılı olmaktan alıkoyan birçok maddî imkânsızlıklar (araştırma ve basım masraflarının yetersiz karşılanması) vardır. Bunlar giderildiği takdirde, Avrupa halkına XVIII. ve XIX. asırlarda telkin edilmiş olan «merhametsiz Türk» şeklindeki düşmanca ve yanlış fikirler kolayca silinerek, Türk halkının tarihte sürdüğü hayatın en medenî milletlerle kıyaslanacak seviyede olduğunu göstermek hiç de zor olmıyacaktır.
Sözlerimize son verirken şunu hatırlatmayı faydalı buluyoruz ki, bu eserin kabarık bir bibliyografya listesine sahip olması için ayrı bir itina gösterilmemiştir. Çünkü, her yerde kolayca bulunamayan bir kitabı, belki bilgi vardır ümidi ile, aylarca kovalamak yazara uzun zaman kaybettireceği için, o takdirde, hep birinci cilt ile oyalanmak ve diğer ciltlere geçmemek tehlikesi vardır. Esasen mevzuun mahiyeti icabı, bilhassa Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî tarihi bahsinde, modern çağda yazılmış kitaplar çok kısır bulunuyorlar. Buna mukabil, bizim hiç ihmal etmediğimiz ve incelemelerine uzun zaman vermekten çekinmediğimiz tarih vesikaları bu alanda çok zengin bilgi saklamaktadırlar. Kısacası, araştırıcının dikkatini şu noktaya çekeceğiz: Başlıbaşma bir saha olan İktisadî ve İçtimaî Tarih konusunda ilk defa meydana getirilen eserimiz Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî tarihini ancak ana çizgileriyle vermektedir ve bu alanda yeter bir eser, bundan sonra çalışacakların emekleri bizim eserimize eklenmek suretiyle meydana gelebilecektir.
1 Eylül 1959
Mustafa Akdağ
Kısım; I
A. Selçukî Rejimine Son Veren Büyük Karışıklık Devrinde Türkiye
1243 - 1327
1 — XIII. asırda Anadolu Türk Cemiyeti
a. Başlıca katlarıyla İçtimaî yapı
Umumî Türk tarihinin seyrinde mühim bir dönüm noktası teşkil eden Malazgirt Zaferi neticesinde hemen bütün Anadolu yarımadası Oğuz boyundan olan Türklerin eline geçmişti. Oğuz gazilerinin Türkiye’yi o zafer üzerine kurdukları düşünülürse, bu hadisenin cihan tarihi içinde büyük bir yeri olduğu meydana çıkar. Çünkü, dünya tarihinin sayılı olaylarından birini teşkil ettiği muhakkak olan, «Anadolu’nun Türklerce fethi-» hareketi, İran’da hükümet etmekte bulunan «Büyük Selçukî Devleti» adındaki siyasî topluluğun bütün Önasya’ya yaptığı istilâlardan birisi olarak görünse de, Türklerin eski Hıristiyan topraklarına girişleri Müslüman memleketlerindeki fetihlerinden ayrı bir neticeye varması dolayısıyle, hadisenin önemi çok yaygın olmuştur. Selçukî orduları, meselâ, Arap memleketlerine ancak hükümet sürmeye gitmişlerdir. Yani. Türk olmayan d’ğer Müslüman topluluklarını sadece idare ediyorlardı. Fakat Anadolu’nun fethi ile hasıl olan durum böyle delildi; vaktiyle Arap-Bizans mücadelesinde nüfusu azalan ve İktisadî hayatı harap olan1 2 bu topraklara Türkler,
1 Prof. Fuat Könriilü aynı mevzuu vaktiyle ele alın, salâhiyete izah etmiştir ki, fikirlerinden burada is+ifade ediyoruz. Meselâ şu eserine bakınız: Les Origines de rFmoire Ottoman. p. 5.
2 F. Köprülü bu noktaya önemle işaret ediyor: ayn eser, p. 60. | 
