Éditeur : Nûdem | Date & Lieu : 1997, Stockholm |
Préface : | Pages : 83 |
Traduction : | ISBN : 91-8592-30-8 |
Langue : Kurde | Format : 130x190 mm |
Code FIKP : Liv. Kl. 3700 | Thème : Poésie |
Présentation
|
Table des Matières | Introduction | Identité | ||
Hingê Ji ber qedexebûna zimanê kurdî ya heftê salane, li bakurê welêt êdî kurdan jî bawer nedikirin ku zimanê wan têra edebiyateke modern dike. Di dawiya salên 70'ê de, Rojen Barnas bi pirtûka xwe ya şiîran Li Bandeva Spêde, mîna stêrkeke hêviyê li ezmanê welêt yê bêhêvî çûrisî. Navê wî di kurtedemekê de li seranserî welêt belav bû. Ew ji bo nivşê nûhatî bû çavkaniya nivîsandinê û ji edebiyata kurdî hezkirinê. Her di wan salan de, wî bi çîrokên xwe yên mîzahî ku bi navê Flît Totanî di kovara Tîrêjê de diweşandin, hem kurd dane kenandin, hem jî ew dane fikirandin. Rojen Barnasê ku mîna şaîr û bi pirtûkên xwe Li Bandeva Spêde, Heyv Li Ezmanê Diyarbekirê û Milkê Evînê navdar e; bi van çîrokan nîşan dide ku ew hostayekî çîrokê ye jî. Weşanxaneya me bawer e ku Hingê rengekî nû dide edebiyata kurdî ya modern û pirtûkxaneya kurdî ya jar dewlemend dike. Weşanên NÛDEM |
TE EVÎ ZMANÎ JI KU DERÊ ANÎ ? Mêvanekî min hebû. Diviya pê re biçim Diyarbekirê. Her çiqas pê re çûyina min di alî îşê wî de, wê tu bikêrî wî nehata jî, lê dîsa ji bo qinyata dilê wî diviya pê re biçim. Me xatir xwest û em ji malê derketin. Zaro li pey me av rêtin, dilê me ket cîh. Piştî av rêtinê nema êdî tifaq û teşqele bên serê me. Oxira me vedibû êdî. Ez bişirîm. Mêvanê min, Mîrxoyê Xano li min zivirî: "Herê herê... bavê bavê min tê çima nekenî, zanî êdî piştî vê avrêjê tifaq û teşqeleyên li pêş me pûç bûn." Bi axaftina Mîrxo re dengê selavdanekê ji pişt me ve hat. Li hindava dengî zivirîm, Mele Mihemed Elî... Mele Mihemed Elî qet dengê min nebir xwe. Ali jî nedixwest "tekelluma" xwe bibire. Bi zordana xwe, bêjeyên (kelîme) erebî, farisî yên belbî Lê ruyê tavê nedîtibin ji tûrikê bîrpêbirina xwe derdixist mîna çavîkên rêstina tentena bi hev vedikir, dirêst. Hiz, rûmet, siyanet tenê bi van bêjeyên biyanî (xerîb) dikarîn bihatina dazanîn. Lê malava! de ka ev îslamiyetî ye? De ka ji kitêbê şerietê re tê gotin "pirtûkê şerietê." Kitêb kitêb e, pirtûk pitûk e. Xwedê mûînê te be çawa ye, Xwedê alîkarê te be çawa... Di mûînê, înayetê, muawenetê de hêzeke xwedayî heye, tê veşarî ye. Lê alîkar? Em hatin serê sêriyana nav çarşiyê. Min xatir ji Mele Mihemed Elî xwest, ez û Mîrxo ber bi rawesa mînîbusa verêbûn. Çarşiya mezin ji boşahiya (îzdiham) merivan seremişt bû. Ji çûnehatê mîna qula mûristanê dikeliya. Îsmet efendî di nav deriyê dikanê de li piya rawestabû, li çûnehata rê dimeyizand. Me selav li hevdû kir, Îsmet efendî destê xwe drêjî min kir, me bi destê hev girl, hejand. Îsmet efendî: Em derbasî hundirê dikanê bûn. Îsmet efendî derbasî ma-sa xwe bû, sandalyê nîşanî min da, ez derbasî sandalyê bûm, li sandalyê rûniştim. Mîrxo jî li ser kursî bi cih bû. Îsmet efendî li cama camekana dikanê xist, lawikê çayger lê nihêrî, Îsmet efendî bi tiliyan jê re îşaret kir, sê çay xwest. Drêjî telefonê bû, rawesta, bi destek pakêta cixarê drêjî me kir. Min û Mîrxo heryek ji me cixarekî ji pakêtê hilanî. Mîrxo bi hestê xwe xwest cixara Îsmet efendî vêxe. Îsmet efendî nehişt. Gotê: Çayên me patin. Çayger çaya heryekî ji me da berê. Min ji efendî pirsî: Teqsîkî gewr li ber dikanê rawesta, li qlaksonê xist, şofêr bi îşaretan bangî me kir. Ez û Mîrxo rabûn. Min bo çay û her tiştî spasî Îsmet efendî kir û xatir jê xwest. Mîrxo jî bi destêwî re girt, malavayî tê da. Em ji dikanê derketin, rêza pêşîn ji me re hiştibûn. Min derê pêşîn vekir, ez û Mîrxo derbasî cihê xwe bûn, bi cih bûn. Teqsî bi rê ket. Me dîsa bi dest hejandinî xatir ji Îsmet efendî xwest. Felemez ajoyê me, serpêhatiya xwe ji niqtê heta bilmokê bi rê û zê dikir ligote me. Li fetlanekê çawa ji rê derketine, çawa dîsa bi heft kul û heft belayî navgîna xwe derxistine ser rê û bi rê xistine; yek bi yek, mîna bengeke (îmajeke) sînemayê ji me ve nepenî di ber çavê wî de derbas bibe digote me. Serpêhatiya wî ya duhî gelek drêj, rengîn bû. Digot, digot, digot paşî lê netanî. Paşî lêanînê nedixwest jî. Em li Diyarbekirê, li Derê Çiyê peya bûn. Min ji mêvanê xwe î Mîrxo pirsî: "Wele bi piçûkî toqinmîşê wan nedibûn heta buyumîş dibûn. Ku buyumîş dibûn ji wan re jî digotin êsek." Pixkîn bi civatê ket, gişt kenîn. Dotira rojê me bihîst ku Silo ji Sêva jina xwe re gotiye: "Sêvê! Sêvê! Êsek qizî êsek, îndir hevanî getir o nanî. Êêêê! Sêvê yeka mêrane ye, di bin gotina wî de ma dimîne. Wê jî gotiye: "Hey la teres! Min rî ser wî" zmanî, te ji ku erê anî. —0... ê...?
ÇEND GOTIN Xwendevanên hêja, HECÎ MIHEMED ELIYÊ QELŞO çîrok nîne, bi temamî bîranîn e ku di kovara Çira hejmara 1, 1995 de hatibû weşandin. Bi saya hevalê min î kevin Mele Mehmûd (Okutucu) ez gihîştim bextewariya nasîna Hecî Mihemed Elî (radiyellahû teala enhû). Ji ber vê spasî giyanê rehmetiyê Mele Mehmûd dikim ku vê bihara çûyî bi qezayeke trarîkê ji nav me çû. Gava ku me Tîrêj derxist (1979), min di beşê kurmancî de ji bilî "Rojen BARNAS" bi navê Serxas ARDA, Feridûn SALAR, Mihemed QASIM û Flît TOTANÎ jî dinivisand. Ji wan Flît TOTANÎ îmzaya min a çîrokên mîzahî bû. Di pey Tîrêjê de min dev ji îmzayên din berda lê ya Flît TOTANÎ çendekî dîtir jî bi kar anî. Di vê pirtûkê de min zmanê çîrokan - ne bi temamî lê hinek- ji aliyê rastnivîsînê ve li hev rast kir, ku bêguman hingê hin şaşiyên min ên tewangê çêbûbûn. Ew şaşî şaşiyên min bûn. Ji dewra osmaniya bi vê de heta derxistina Tîrêjê carcarna kovar an rojname bi nav bi kurdî lê bi zmanê xwe ji sedî heştê - heştê û pênc bi tirkî derdiketin. Nivîsarên bi kurdî yên ku tê de hebûn jî an berhemên folklorîk an jî şi'rên klaşîk bûn. Li hember vê, me xwest ku em bidin nîşandayin ger meriv bixwaze dikare kovarek seranser bi kurdî jî derxe. Îddiaya me -di vê navê de jî ya min- ev bû. Ne hingê û ne jî niha tu îddiayeke min a ku ez bi kurmancî baş û bêqusûr dizanim tunebiye û tuneye jî. Şaşiyeke din a min a wê gavê jî şergermiya min a "bi xwerû bi kurdî" nivisandinê bû. Di ferheng an kovaran de gava çav bi hin bêjeyên xwedê-negravî bi kurdî diketim bêy ku li esl û astarê wan bigerim an lê bipirşim bêserûçav min ew bikar tanîn. Ev şaş bû, ji vê şaşiyê ez poşman im. Hejmarên Tîrêjê êdî bi dest nakevin. Çîrokên "Flît Totanî» wek çîrok çiqaş hêja ne, çiqas ne hêja ne ez bi xwe pê nizanim, hunê li gora jêhezkirina xwe biryar bidin. Lê ez bi vê dizanim ku qenc-xerab ew mêweyên çandeya me ya nivîşkî ya demekê ne. Hêvîdar im ku bikêr hatibin û bikêr bên. Bi vê berhevokê wek îmza êdî wezîfa Flît Totanî bi temamî diqede. Rojen BARNAS |