Xwençe cild VI
Şadî bo giyana pak î nemir, pîrê pîran û serokê Serhildana Kurd a li herêma Dêrsimê Seyid Riza...
Ev demeke dirêj e ku min ji ber nebûna materyalên Çanda kurdî, Xwençeyê dabû rawestandin. Lê di bihara 1992-an de min pêwendî bi Kurdistanê re danîn û gelek tişt bi alîkariya dost û hevalan dane berhevkirin. Herweha ji materyalên pêdiviya min zêdetir hem bi dengên orijinal, ji devê hin Kurdên kal ên ku nezanê zimanê tirkî ne gelek şerîtên dagirtî bo min gihane Swêdê.
Min di vî cildî de li dawiya çîrokan navê çîrokbêjan, temenê wan û herêma ku jê ne nivîsiye. Herweha ew şerît jî tev nimrekirî ne û di dosyayên Xwençe de hildame binê parastinê. Ji vê zêdetir, di dawiya hin meselok, hemû çîrok û stiranan de nimra cildê Xwençe û ya şeddê hatine nivîsandin. Îcar eger di demepêşê de pêwîstiyeke ji bo guhdarkirina li wan dengan bête holê, bi hêsanî mirov dikare di dosyayê de bibîne û li wan guhdarî bike. Wek mînak: Li dawiya Çîroka bi navê "Nêçîra Çiyayê Reş", "(2/6)" hatiye nivîsandin. Nimra "2" ya şerîdê ye û "6" jî, nimra cildê şeşan a Xwençe ye.
Bêguman mirov nikare ew hemû peyv û galgalên ku di şerîdan de têne gotin binivîse. Ev yek jî eşkere ye, dema ku mirov li çîrokekê guhdarî dike, çîrokbêj di axaftina xwe de pir tişan dibêje û gelekî rind tê famkirin. Lê di nivîsan de rewş ne wisan e. Eger ew tiştên ku bi devkî têne gotin tev bêne nivîsandin, mirov ji hin deveran tê nagîje û tu tam û zewqa wan jî nade mirov. Ji ber hindê min jî hin peyvên bêmane û hinekên ku ji tirkî ketine nava kurdî nenivîsandin.
Xwençe, cild VI, bi rewş û naveroka xwe, dewama her pênc cildên pêşiya xwe ye û li ser du beşan hatiye sazkirin.
Beş - I
A) Stiranên têkel:
Daneberheva (pêşbazî) degbêjê hêja Şakirê Mûşî û berêz dengbêj Kazim e. Ew herdu dengbêj li civateke mezin rûniştî ne û stiran davêjine ber êkdû. Di wê navê de dengbêjekî din jî bi navê Mele Smaîl tê civatê û dikeve nava şerê stiranan. Ha wisa ev stiranên têkel ji devê hersiyan têne gotin.
B) Di vê pişkê de stiranên evînî û yên gelêrî, heşt heb hene.
Beş - II
A) Serpêhatiyeke Mîr Mehmûdê Mîrê Cizîra Botan e, ku çûye Stenbolê ba Siltanê Osmaniyan û ku xwe pê bi "Hecacê Zalim" daye nasandin, ji devê Tewfîq Beg ê torinê Fetah Begê Zoqa Xerzan hatiye girtin. Lê hêja ye ku li vê serpêhatiyê lêkolîneke fireh bête kirin û ev mesele ruhn bibe. Ew çax bêguman wê hin tiştên dîrokî yên din jî derkevin holê.
B) Di pişka meselokan de, 19 heb hene.
C) Di pişka çîrok û meselokên rawilan (fabil) de, 14 heb hene.
D) Di pişka çîrokên kevnare de, 14 hebên pir xweş hene. Lê ji wan a herî dawîn, şiroveya Mewlûda Melê Bateyî ye, ku min ew vegerande nivîsa pexşan û bi navê "Afirandina dinê" bi nav kiriye.
Nivîsandina cildê heftan yê Xwençe jî kuta bûye. Ez bi umîd im ku ew jî di nêz de, wê piştî vî cildî derkeve û rapêşî xwendevanan bibe. Herweha ez bi gihandina Xwençeyan ta bi cildê heftemîn pir kêfxwek û şad im, ku ev firset û mecal bo min çêbûne. Û gelek spasiyên germ bo Kulturrådetê jî pêşkêş dikim ku heta niha pênc cildên Xwençe bi alîkariya wê ya diravî hatine çapkirin û bûne malê Pirtûkxana Kurdistanê. Bi umîda temamkirina her deh cild Xwençe...
07 03 1993
Zeynelabidîn Zinar | 
