Alevilerde Halk Mahkemeleri - I

İçindekiler

Önsöz / 15
Şeriat Mahkemeleri ve Kadılar ile İlgili Halk Türküleri / 17
Dünyada ve Osmanlı Devletinde Hukuksal Gelişmeler / 29

İslam Hukuku / 31
İslamda Suçlar / 31
Allaha karşı işlenen suçlar / 31
Kişilere karşı işlenen suçlar / 31
Allah’a ve kişilere karşı işlenen suçlar / 32
İslam Hukukunda Cezalar / 32
Kısas / 32
Diyet / 33
Hadd / 34
İslamda Önemli Birkaç Suç ve Cezaları / 34
Zina / 15
Haram içme / 35
Hırsızlık / 35
Yol kesme / 35
Padişahların Adam Öldürme Yetkileri / 36
Tanık / 37
İslam Hukukunda Evlenme / 37
İslam Hukukunda Boşanma / 38
İslam Hukukunda Miras / 39

İngiltere’de Hak ve Özgürlükler Konusundaki Gelişmeler / 40
Giriş / 40
Magna Carta / 40
Haklar Dilekçesi / 41
Harbeas Carpus Act / 42
İngiliz Haklar Bildirgesi / 42

Amerika’da Hak ve Özgürlükler Konusundaki Gelişmeler / 43
Giriş / 43
Virginia Anayasası / 43
1791 Anayasası / 44

Fransa’da Hak ve Özgürlükler Konusundaki Gelişmeler / 45
Giriş / 45
İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi / 45

Osmanlı Devleti’nde Hak ve Özgürlükler / 47
Giriş / 47
Tanzimat Öncesi Hukuksal Gelişmeler / 47
Tanzimat Dönemi / 48
Senedi ittifak (1806) / 48
Tanzimat fermanı (1839) / 50
Islahat fermanı (1856) / 51

Halk Mahkemelerinin Kuruluş Amaçları / 53
Alevilerin Şeriatı Kabul Etmemeleri / 55
Osmanlı Devleti’nde Uygulanan İslam Hukukunun,
Hukuki Değer Açısından Çok İlkel Olması / 56
Kadıların Kişiliği ve Kararlarında Taraflı Davranmaları / 57
Alevilerin Osmanlı Devleti’ni Kendi Devletleri Kabul Etmemeleri / 58
Alevilerin Osmanlı Mahkemelerinde Dışlanmaları / 59
Aleviliğin Osmanlı Devletince Yasaklanması / 60

Halk Mahkemelerinin Temel Özellikleri / 61
Halk Mahkemelerinde Şeriat Uygulanmaz / 63
Halk Mahkemelerinde Cezaları Halk Verir / 63
Sanık Mahkemelerde Verilen Yaptırımlara Uymak Zorunda Değildir / 64
Halk Mahkemelerinde Verilen Cezalar Paylaştırılabilir / 65
Halk Mahkemelerinde Kararlar Yöresel Adetlere Göre Verilir / 66
Halk Mahkemelerinde Kararlar Vicdani Hislere Göre Verilir / 66
Halk Mahkemelerinde Kararlar Genelde Sanığını İkrarına Dayanır / 67
Halk Mahkemelerinde Cezalar Çevrecidir / 68
Halk Mahkemelerinde Cezalar İnsanları Çaresizlik İçine İtici Nitelikte Değildir / 68
Halk Mahkemelerinde Kararlar Ortak Fikir Birliği İle Verilir / 69
Halk Mahkemelerinde Yargılamalar Sözlü Yapılır / 69
Halk Mahkemelerinde Yargılamalar Gizli Yapılır / 70

Halk Mahkemelerinin Kurumları / 71
Halk Mahkemelerinde Mahkeme Başkanlığı Kurumu / 73
Halk Mahkemelerinde Yargıçlık Kurumu / 73
Halk Mahkemelerinde Savcılık Kurumu / 74
Halk Mahkemelerinde Avukatlık Kurumu / 75
Halk Mahkemelerinde Madur / 75
Halk Mahkemelerinde Sanık / 76
Halk Mahkemelerinde Şahit / 77
Halk Mahkemelerinde Yargılama Salonu / 77

Halk Mahkemelerinde Suçlar / 79
Suç Nedir? / 81
Suçların Tasnifi / 81
Önem derecesine göre suçlar / 81
Zaman açısına göre suçlar / 82
Meydana Çıkış Açısından Suçlar / 82
Önceden bilinen suçlar / 82
Yargılama sırasında meydana çıkan suçlar / 83

Halk Mahkemelerinde Yargılama / 85
Halk Mahkemelerinin Bölümleri / 87
Ön yargı / 87
İlk yargı / 87
Görgü / 87

Halk Mahkemelerinin Kurulma Şekilleri / 88
Olağan kurulan halk mahkemeleri / 88
Olağanüstü kurulan halk mahkemeleri / 88
Özel mahkemeleri / 88

Halk Mahkemelerinde Mahkeme Açmayı İstemeye Yetkili Olanlar / 89
Dede / 89
Asıl madur / 89
Halk / 89

Halk Mahkemelerinde Davet Usulü / 90
Mahkeme başkanının halkı, evlerini dolaşarak davet etmesi / 90
Mahkeme başkanının halkı, evlere hediye göndererek davet etmesi / 90
Halk Mahkemelerinde Mahkemeye Çağrılma Koşulları / 90
Belli bir yaşa gelmiş olmak / 91
Erkeklerin musahiplerini tutmuş olması / 91
Kimse ile hiç bir husumetinin bulunmaması / 91
Dede tarafından yargılamaya davet edilmesi / 91

Halk Mahkemelerinde Yargılamaya Çağrılmayacaklar / 92
Yargılamamın İleri Aşamasında Yargılamaya Alınacak Kişiler / 92
Yargılamaya Hiç Alınmayacak Kişiler / 92

Halk Mahkemelerinde Mahkeme Başkanın Kişiyi Yargılamadan Men Etme Kıstası / 93

Halk Mahkemelerinde Dava Açmaya Yetkili Kişiler / 93
Rehber / 93
Dede / 93
Sanık / 94
Asıl madur / 94
Halk / 94

Halk Mahkemelerinde Dava Açılması / 95

Halk Mahkemelerinde Davanın Reddedilme Halleri / 95
Olayın daha önceden yargılanmış ve çözülmüş olması / 95
Ortada engel bir hal yokken olayın o yargı döneminde mahkemeye getirilmemesi / 96
Yargılamada toplumsal ve hukuki bir yararın bulunmaması / 96

Halk Mahkemelerinde Görev / 96

Halk Mahkemelerinde Yetki / 97
Kişi yönünden yetki / 97
Yer yönünden yetki / 97

Halk Mahkemelerinde Davalı Ehliyeti / 98
Ergin erkek / 98
Bıyaıı eş / 99
Akıl noksanlığı olanlar / 99
Davar ve mal ziyanları halinde davalı / 99

Halk Mahkemelerinde Sanığın Sorgusu / 99

Halk Mahkemelerinde Gıyabi Yargılama / 100
Sanığın gaip olması / 100
Sanığın isteyerek mahkemeye gelmemesi / 101

Halk Mahkemelerinde İspat Zorunluluğu / 101

Halk Mahkemelerinde Delillerin Giicü / 102
Birinci derece deliller / 102
İkinci derece deliller / I / 102
Kesin deliller / 102
Toplum vicdanı / 103

Halk Mahkemelerinde Sanığa Son İsteminin Sorulması / 103

Halk Mahkemelerinde Mahkeme Kararları / 104

Halk Mahkemelerinde Karar Çeşitleri / 105
Ara karar / 105
Son karar / 105
İtibarın iadesi kararı / 105

Halk Mahkemelerinde Son Kararın Verilmesi Halleri / 105
Sanığın suçsuz bulunması / 106
Sanığın suçlu bulunması / 106
Sanık hakkındaki davadan vazgeçilmesi / 106

Halk Mahkemelerinde Duruşma Masrafları / 106
Mahkeme başkanına verilen para / 106
Topluma verilen kurban / 107
Başka dergahlara adanan kurbanlar / 107

Halk Mahkemelerinde Verilen Cezanın İlanı / 107

Halk Mahkemelerinde Sistemler / 109

Halk Mahkemelerinde Bekletici Sorun / 111
Hukuki nitelik olarak bekletici sorun / 111
Yargılamadan önceki bekletici sorun / 111
Yargılama anındaki bekletici sorun / 111

Halk Mahkemelerinde Davaların Niteliği / 112

Halk Mahkemelerinde Karşılıklı Dava / 11

Halk Mahkemelerinde Geçişli (Bağlantılı) Dava / 113

Halk Mahkemelerinde Vekaleten Başkanlık / 114

Halk Mahkemelerinde Atama İle Başkanlık / 114

Halk Mahkemelerinde Ceza Türleri / 115
Ölüm Cezası / 117
Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar / 118
Rencide Edici Cezalar / 119
Vücuda eziyet veren rencide edici cezalar / 119
Vücuda eziyet vermeyen rencide edici eczalar / 120
Para Cezası / 120
Bedel karşılığı verilen para cezaları / 120
Tazminat için verilen para cezaları / 121
Maddi tazminat niteliğindeki para cezaları / 121
Manevi tazminat / 121
Düşkünlük / 121
Zaman açısına göre düşkünlük / 122
Veriliş makamına göre düşkünlük / 123
Kendiliğinden oluşan düşkünlük / 123
Yargılama sonucu verilen düşkünlük / 123
Cezaların Birlikte Uygulanmaları / 124

Cezaların Uygulanması / 125
Ölüm Cezası / 127
Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar / 127
Rencide Edici Cezalar / 128
Düşkünlük / 129
Para Cezaları / 130
Ödeniş miktarına göre para cezaları / 130
Ödeme zamanı olarak para cezaları / 130
Ödeme yerine göre para cezaları / 130

Kesin ve Sürekli Düşkünlük Doğuran Suçlar / 133
Giriş / 135
Adam Öldürmek / 135
Zina / 136
Musahibin Namusuna Dolanmak / 136
Talibi İle Evlenmek / 137
Yoldan Dönmek / 137
İhanet ve İspiyonculuk Etmek / 138

Ceza Miktarları / 139
Cezaları Ağırlaştırıcı ve Hafifletici Şartlar / 141
Cezasını Kabul Etmeyene Verilecek Düşkünlük
Miktarının Tesbiti / 142
Cezaların Esnekliği / 142
Ceza Miktarının Esnekliği Bakımından Cezalar / 143
Miktarı değişen cezalar / 143
Miktarı değişmeyen cezalar / 144
Cezaların Paylaşımı / 145

Cezaların Kaldırılması / 147
Giriş / 149
Zaman Bakımından Cezaların Kaldırılması / 149
Süresi dolmadan cezaların kaldırılması / 149
Süresi sonunda cezaların kaldırılması / 150
Cezaların Kaldırılmasının Şartları / 150

Halk Mahkemelerinde İtibarın İadesi / 153
Giriş / 155
Halk Mahkemelerindeki İtibarın İadesi Duruşmasında
Usul / 155
Sanığın suçunun feragatla sonuçlanması hali / 155
Sanığın hafif ceza almış olması hali / 156
Sanığın suçunun ağır cezalık olması hali / 156
Halk Mahkemelerinde İtibarın İadesini Doğuran
Nedenler / 157
Feragat / 157
Madurun zararlarının karşılanmış olması / 157
Sanığın bağışlanması / 157

Üst Yargı / 159
Giriş / 161
Yerel Mahkemede Yargılamanın Yenilenmesi / 161
Özel MahkemedeYargılamanın Yenilenmesi / 161
Temyiz / 162
Özel Mahkemelerin Kuruluş Nedenleri / 162
Sanığın yerel mahkemelerdeki yargılamayı kabul, etmeyerek özel mahkeme oluşturulmasını istemesi / 162
Yargılamanın konusunun teknik olmasından dolayı kurulması istenilen özel mahkemeler / 163
Özel Mahkemelerde Bulunan Heyetin Niteliği / 163
Hacı Bektaş Dergahımın Yargılamadaki İşlevi / 164
Hacı Bektaş Tekkesi’nin temyiz işlevi / 164
Hacı Bektaş Tekkesi’nin çözülemeyen yargılamalarda başvuru merci olması / 164
Hıdır Abdal Ocağı / 165

Halk Mahkemelerinin İşlevleri / 167
Giriş / 169
Halk mahkemelerinin mahkeme işlevi / 169
Halk mahkemelerinin insanları kötülüklerden arındırma işlevi / 169
Halk Mahkemelerinin Tarihsel İşlevi / 170
Halk mahkemelerinin Cumhuriyetten önceki işlevi / 170
Halk mahkemelerinin Cumhuriyetten sonraki işlevi / 170
Şu anda halk mahkemelerinin durumu / 172
Halk mahkemelerinin hassasiyeti / 172
Halk Mahkemelerinin Bugün Uygulanmamasının
Nedenleri / 172
Alevi toplumunda dışa açılma / 173
Hukuk alanındaki yenilikler, davaların çokluğu / 173
Halk mahkemelerindeki yargılamanın basit yapılması / 173
Toplumdaki manevi değişim / 174

Örnek Olaylar / 177
Kaynakça / 193