Naverok
Jiweşangêr / 5 Çend gotinên pêwîst / 19
1. Alfabe / 25 1.1. Herf, tîp yan pît? / 25 1.2. Di ferheng, pirtûkên rêzimanê û pirtûk û kovarên kevn de herf heye lê tîp tune ye / 25 1.3. Ya rast ew e ku herf bihê bikarînan. Ji ber ku herf: / 26 1.4. Herfên alfabeya kurmancîyê / 26 1.5. Kurmancîya “vokal” û “konsonanf’ê / 27 1.6. Alfabe û dengên zimanekî / 28
2. Alfabeya herfgotinê / 31 2.1. Herfgotina li gor navên merivan / 31 2.2. Awayê bilêvkirinê / 32
3. Kîtekirin / 33 3.1. Qayîdeyên kîtekirinê / 34 3.1.1. Kîtekirina bêjeyên sade / 34 3.1.2. Kîtekirina bêjeyên hevedudanî / 36 3.2. Kîtekirin li ku nabe? / 37
4. Navên bajarên Kurdistanê / 39 4.1. Bajarên Kurdistana Bakurî / 39 4.2. Bajarên Kurdistana Başûrî / 40 4.3. Bajarên Kurdistana Rojhilatî / 41 4.4. Bajarên Kurdistana Başûrê Rojaviiyî / 41
5. Navên welat, paytext û yekîneyên pereyan / 42
6. Navên gel/netewe û zimanan / 51
7. Navên hêlan / 52 7.1. Hêl wekî navên deveran / 54
8. Navên rojan / 55
9. Navên demsalan / 56
10. Navên mehan / 57 10.1. Du mehên payîzê yên paşîyê û du mehên zivistanê yên pêşîyê / 57 10.2. Du mehên zivistanê yên pêşîyê / 59
11. Herfa ducare / 63 11.1. Herfên ducare yên bêjeyên ji zimanê erebî / 64 11.2. Herfên ducare yên bêjeyên ji zimanên ewropayî / 65 11.3. Di van rewşan de rehmorfemê biparêze / 66 11.4. Gava ku ji du bêjeyan bêjeyeka hevedudanî bihê çêkirin / 68 11.5. Di navdêrên lêkerî de / 68
12. Nivîsîna bêjeyên ku bi “-stan”ê dihên çêkirin / 69
13. Pirsa bêjeyên ku bi [i]yê dest pê dikin û bi [ijyê diqedin / 71
14. Nivîsîna hin bêjeyên ku di kîteya wan ya dawîyê de [i] heye / 73
15. Nivîsîna [î]ya berî [y]yê / 75
16. Nivîsîna [ê]ya berî [y]yê / 80
17. Peyvên dunavdêrî / 82
18. Nivîsîna serenavên bîyanî yên kes, bajar û deveran / 84 18.1. Nivîsîna serenavên bi herfên latînî / 84 18.2. Nivîsîna serenavên bi herfên nelatînî / 86 18.2.1. Nivîsîna serenavên bi herfên kirîlî / 87 18.2.2. Nivîsîna serenavên bi herfên yûnanî / 88 18.2.3. Nivîsîna serenavên çînî, japonî û koreyî / 88 18.2.4. Nivîsîna serenavên hindî / 89 18.2.5. Nivîsîna serenavên erebî / 90 18.2.6. Nivîsîna serenavên farisî / 93
19. Nivîsina hin bêjeyên bîyanî / 94 19.1. -ium -» -yûm / 95 19.2. -ia- -» -îya / 95 19.3. -io- -> -îyo / 96 19.4. -io- -> -yo / 96 19.5. -oi- -> -uwa / 97 19.6. Dîftonga [-ou-]yê -> -û / 97 19.7. “-tion-”a di dawîya bêjeyên bîyanî de / 98 19.8. Bêjeyên ku bi “in-”ê dest pê dikin / 100 19.9. Bêjeyên ku bi “im-’ê dest pê dikin / 102 19.10. Bêjeyên ku di dawîya wan de “-isme” heye / 102 19.11. Herfa <-s->yê di navbera du dengdêran de / 103 19.12. Herfa <-g->yê di kîteya dawîyê de / 103 19.13. Herfa <g>yê ya ku wekî xwe dihê nivîsîn / 104 19.14. Dîftonga [au-]yê -> o / 105 19.15. Zayenda bêjeyên bîyanî / 105 19.16. Nivîsîna <x>ya latînî / 107 19.17. [k]ya bêjeyên bîyanî neke [q] / 108 19.18. [q]ya bêjeyên bîyanî neke [k] / 113 19.19. [b]ya eslî neke [p] / 113 19.20. [p]ya eslî neke [b] / 114 19.21. [d]ya eslî neke [t] / 115 19.22. Nivîsîna bêjeyên ku bi “sk-”, “sp-” û “st-”yê dest pê dikin / 116 19.23. Nivîsîna bêjeyên ji zimanê erebî yên bi “deme’yê (-') / 118
20. Girdek û hûrdek / 124 20.1. Girdek / 124 20.1.1. Di destpêka komekê de / 124 20.1.2. Kurtkirinên ku bi girdekan dihên nivîsîn / 124 20.1.3. Piştî cotxalê / 124 20.1.4. Nav û paşnavên kesan / 125 20.1.5. Naznav û leqeb / 126 20.1.6. Navên qehremanên çîrokan / 126 20.1.7. Navên xweda, ferîşte, pêxember, pirtûkên pîroz û cihên dînî / l26 20.1.8. Navên welat û dewletan / 128 20.1.9. Navên bajar, bajarok û gundan / 128 20.1.10. Navên tax, kolan û meydanan / 128 20.1.11. Navên parzemînan / 128 20.1.12. Navên okyanûs, derya û tengavan / 129 20.1.13. Navên çeman / 130 20.1.14. Navên deştan / 130 20.1.15. Navên çîyayan / 130 20.1.16. Navên birc, keleh, seray, koşk, pir, stadyûm, park û hwd / 130 20.1.17. Navên stêr û gerestêran / 131 20.1.18. Navên bankayan / 131 20.1.19. Navên kovar, rojname, pirtûk û nivîsan/gotaran / 131 20.1.20. Navên peyman, şer û serdemên dîrokî / 132 20.1.21. Herfa rêzên helbestan ya destpêkê / 132 20.1.22. Nameyên ku bi bêjeyên heval, dost, bira, xwişk û hwd destpê dikin / 132 20.1.23. Nivîsîna navên wezaretan, komîsyonên parlamentoyan, dezgehên dewletî yên din, beledîye, unîversîte, şirket, baro, komele û rêxistinên din / 133 20.1.23.1. Navên serokîyên dewletê yên herî bilind / 134 20.1.23.2. Navên serokên dewletê yên herî bilind / 134 20.1.23.3. Navên wezaretan / 134 20.1.23.4. Navên birêveberîyên giştî / 134 20.1.23.5. Navên komîsyonên parlamentoyan / 135 20.1.23.6. Navên dadgehan / 135 20.1.23.7. Navên partîyên siyasî / 135 20.1.23.8. Navên beledîyeyan û organên wan / 135 20.1.23.9. Navên unîversîteyan / 135 20.1.23.10. Navên şirketan / 136 20.1.23.11. Navên baroyan / 136 20.1.23.12. Navên komeleyan / 136 20.1.23.13. Navên rêxistinên din / 136 20.1.23.14. Navên qanûn, destûr û biryarnameyan / 137 20.2. Hûrdek / 137 20.2.1. Hemû hevenav / 137 20.2.2. Bêjeyên ku ji navên kesan hatine çêkirin / 137 20.2.3. Bêjeyên ku ji navên deveran yên xweser hatine çêkirin / 137 20.2.4. Navên gel û neteweyan / 138 20.2.5. Herfa ziman, zarava û devokan ya destpêkê / 138 20.2.6. Navên dîn û mezheban û mensûbên wan / 138 20.2.7. Navên organên ku bi hûrdekan dihên nivîsîn / 139 20.2.8. Bêjeyên nava bendikan gava ku ne serenav bin / 139 20.2.9. Komeka ku bi reqeman dest pê dike / 139 20.2.10. Navên hêlan / 139
21. Kurtkirin / 140 21.1. Kurtkirinên bi herfên destpêkê / 141 21.1.1. Kurtkirinên ku herf bi herf dihên bilêvkirin / 141 21.1.2. Kurtkirinên herf bi herf yên ku wekî bêjeyan dihên bilêvkirin / 144 21.2. Cureyekê din, kurtkirinên ku wekî bêjeyan dihên bilêvkirin / 145 21.3. Birîn (kurtkirinên birî) / 145 21.3.1. Kurtkirina navên kesan / 145 21.3.2. Têgihên rêzimanî yên kurdî bi rêya birînê dihên kurtkirin / 146 21.3.3. Têgihên rêzimanî yên latînî / 147 21.3.4. Navên zimanan jî bi birînê dihên kurtkirin / 147 21.4. Kurtkirinên civandî / 147 21.4.1. Kurtkirinên ku ji herfa destpêkê û ya dawîyê pêk dihên / 147 21.4.2. Di bêjeyên hevedudanî de / 148 21.5. Kurtkirinên navên pîvanan / 149 21.6. Di kurtkirinan de hertim bala xwe bide van xalan / 151
22. Tewang / 154 22.1. Tewanga navdêrên nêr yên yekhejmar / 154 22.2. Tewanga navdêrên mê yên yekhejmar / 156 22.3. Tewanga navdêrên her du zayendan yên pirhejmar / 158 22.4. Navdêrên ji yek mêjerê lê ji zayendên cuda / 160 22.5. Navdêrên ji yek mêjerê û ji yek zayendê / 160 22.6. Navdêrên mêjercuda / 160 22.7. Bêjeyên ku bi “-an”ê diqedin / 161 22.8. Bêjeyên ku xwedîyên referantên cuda ne / 164 22.9. Heger navdêrên zayendnêr bibin navên rojname û kovaran / 167 22.10. Heger bêjeyên ji cureyên din bibin navên rojname û kovaran / 167
23. Veqetandek / 169 23.1. Veqetandek û navdêrên nêr yên yekhejmar / 169 23.2. Veqetandek û navdêrên mê yên yekhejmar / 171 23.3. Veqetandek û navdêrên her du zayendan yên pirhejmar / 172 23.4. Rêzeveqetandek / 174
24. Di navdêran de parastina koka bêjeyê / 175 24.1. Prensîpa sereke / 175 24.2. Çend nimûne ji zimanê axaftinê / 175 24.3. Navdêrên kirde û bireserên hevokan / 176
25. Nivîsîna cihnavan / 177 25.1. Nivîsîna cihnavên kesî / 177 25.2. Nivîsîna cihnavên pirsîyarkî / 177
26. Nivîsîna rengdêran / 179 26.1. Nivîsîna rengdêrên hevedudanî / 179 26.2. Peyvên durengdêrî / 179
27. Nivîsîna lêkeran / 181 27.1. Nivîsîna lêkerên sade / 181 27.2. Nivîsîna lêkerên hevedudanî / 182 27.2.1. Lêkerên hevedudanî yên ku bi hevûdin ve dihên nivîsîn / 182 27.2.2. Lêkerên hevedudanî yên ku ji hevûdin cuda dihên nivîsîn / 183 27.3. Rastnivîsîna “bi-”yê di dema bê de / 184 27.4. Nivîsîna dema bê / 187 27.5. Nivîsîna “di-”ya dema niha / 190 27.6. Nivîsîna morfema neyînîyê / 192 27.6.1. Guhertoya “ni-”yê / 193 27.6.2. Guhertoya “na-”yê / 193 27.6.3. Guhertoya “ne-”yê / 194 27.6.4. Nivîsîna morfema neyînîyê bi lêkerên hevedudanî re / 194 27.6.5. Gava ku rola “ne”yê temamkera lêkerê be / 195 27.6.6. Gava ku rola “ne”yê çêkirina rengdêran be / 195 27.7. Divê ku nivîsîna kurmancîyê pêgirîya parçeergatîfiyê bike / 196 27.7.1. Ji ber girîngîya mijarê / 196 27.7.2. Rêyeka hêsantir / 201 27.7.3. Dawîya vê mijarê / 203 27.8. Nivîsîna awayê lêkera tebatî (pasîf) / 204 27.8.1. Di avakirina awayê tebatî de nivîsîna lêkera gerguhêz / 205 27.8.2. Avakirina awayê lêkera tebatî / 205 27.8.3. Parçeyê awayê tebatî yê nefinît û navdêra lêkerî / 207 27.9. Nivîsîna parengên (partîsîp) dema bihurî / 209 27.9.1. Nivîsîna parengên ji lêkerên sade / 209 27.9.2. Nivîsîna parengên ji lêkerên hevedudanî / 209 27.10. Nivîsîna dema bihurî ya nedîyar / 210 27.10.1. Lêkerên ku raweya wan ya raderê bi “-iri’ê diqede / 211 27.10.2. Lêkerên ku raweya wan ya raderê bi “-îri’ê diqede / 212 27.11. Hilbijartina ji hin lêkerên hevmane / 213 27.12. Nivîsîna navdêrên lêkerî / 215 27.12.1. Nivîsîna navdêrên ku ji lêkerên sade dihên çêkirin / 215 27.12.2. Nivîsîna navdêrên ku ji lêkerên hevedudanî dihên çêkirin / 215 27.12.3. Zayenda navdêrên lêkerî / 216 27.12.4. Tewanga navdêrên lêkerî / 216 27.12.5. Veqetandek û navdêrên lêkerî / 218
28. Nivîsîna daçekan / 221 28.1. Nivîsîna pêşdaçekên kurmancîyê / 221 28.2. Nivîsîna bazinedaçekên kurmancîyê / 223 28.3. Hin daçekên ku bi cihnavan re hatine civandin / 224
29. Nivîsîna hejmarnavan / 225 29.1. Kengê herf û kengê reqem? / 225 29.1.1. Grûpkirina hejmarnavên bi reqeman nivîsandî / 230 29.1.2. Nivîsîna hejmara telefonê / 230 29.1.3. Nivîsîna saet, deqîqe, sanîye û salîseyê / 231 29.1.4. Di nivîsîna demê de xêzik / 234 29.2. Hejmarnavên bingehîn / 234 29.3. Tewanga hejmarnavan / 235 29.4. Nivîsîna veqetandekê ya li gel hejmarnavan / 242 29.5. Hejmarnavên rêzîn / 243 29.6. Nivîsîna hejmarnavên dehekî / 244 29.7. Nivîsîna hejmarnavên sedekî (%) / 244 29.8. Nivîsîna hejmarnavên hezarekî (%o) / 245 29.9. Nivîsîna hejmarnavên dabeşî / 245 29.10. Nivîsîna peyvên duhejmarnavî / 246 29.11. Reqemên romayî / 246
30. Nivîsîna tarîxê / 249 30.1. Standarda me / 251 30.2. Di nivîsîna tarîxê de, bala xwe bide van xalan jî / 251 30.3. Nivîsîna tarîxê ya bi herfan / 252 30.4. Nivîsîna tarîxê ya bi reqem û herfan / 252 30.5. Tarîx û veqetandek / 252 30.6. Di nivîsîna salê de tewang / 253
31. Xalbendî / 254 31.1. Nîşandekên xalbendîyê / 254 31.1.1. Navbir / 255 31.1.2. Xal / 256 31.1.3. Bêhnok / 258 31.1.4. Xalbêhnok / 261 31.1.5. Cotxal / 262 31.1.6. Sêxal / 263 31.1.7. Pirsnîşan ? / 265 31.1.8. Xalbang 1 / 266 31.1.9. Dunik" / 267 31.1.10. Yeknik ‘ ’ / 269 31.1.11. Ducarek / 270 31.1.12. apostrof ’ / 270 31.1.13. Bendik / 271 31.1.14. Xêzik / 273 31.1.15. Kevanek () / 274 31.1.16. Goşebend [ ] / 277 31.1.17. Kemerkevanek {} / 279 31.1.18. Nîşandeka paragrafê / 279
32. Hin nîşandekên cuda / 281 32.1. Hin nîşandekên ji bedêla gotinan / 281 32.2. Nîşandekên matematîkî / 281 32.3. Hin nîşandekên din / 282 33. Ferhengok / 283
Çavkanî / 290 |