İçindekiler
Teşekkür / 9
Giriş / 11
Kars ve Çevresinde Çokkültürlülük / 21 Kars’ın mahallelerinde kimler yaşıyordu? / 22 Kars merkeze bağlı köylerin etnik manzarası (1889) / 24 Kars’ın etnik haritası (1922) / 26 Kars’taki etnik grupların tarihi öyküsü / 26 Ruslar / 27 Malakanlar / 29 Duhoborlar / 32 Ermeniler / 33 Rumlar / 40 Estonlar / 47 Almanlar / 52 İsviçreliler Gravyer peynirini Kars’a getirenler / 54 Polonyalılar / 56 Yahudiler / 57 Asuriler / 58 Osetler / 58 Farslar / 59 Çerkezler / 59 Karapapaklar / 60 Yerliler / 61 Kars’taki etnik grupların nüfusu / 62 Ingilizler ve Amerikalıların Kars’ı keşfi / 64 Hayalet köyler - Altın yılların sonu / 67 Gavur Elo -Vezinköy’de bir yaşam öyküsü / 73
Kars Literatüründe Çokkültürlülük / 73 Kars’ın Kızı Ayşe / 74 Kars Halısı / 85 Kars’tan Ararat’a uzanan bir roman / 93 Erebe Şemo: Çokkültürlülüğün canlı bir tanığı / 96 Kaçış ve Sığınak: Sinek yaylasında yaşam savaşı / 101 Digorlu baba ve oğulun alınyazısı / 103 Yemençayır’da aşk, kolera ve tükeniş / 104 Nayiri Diyarı: Kars Topraklan / 105 Avetik Isahakyan anlatıyor: Yaylalardaki göz kamaştıncı yaşam / 110 Rus Kızı Vasilisa’nın öyküsü / 112 Orhan Pamuk’un “Kardan Kürtleri” / 116 Türk edebiyatında Kars Kürtleri: “Kürtler olmasaydı ölüm Kars’ın dağında kalırdı” / 119
Kürtler: Kars’ın Solmayan Rengi / 131 Kars’ın Kürt nüfusu / 133 Türkiye’de yapılan ilk nüfus sayımına göre Kars’taki Kürtlerin sayısı / 137 Yakın zamandaki Kürt nüfusu / 138 Türkleşen Kürtler / 140 Kültürel miras / 142 Kürtçe kaynaklarda Kars / 142 Kürt folkloru / 147 Dengbejler Serhatın asıl sahipleri / 150 Kürtçenin Kars şivesi / 153 Gundık, Gülistan: Zazaca konuşan iki Alevi Kürt köyü / 158 Kürtler ve yörenin ilk gazetesi: Kars (1883) / 160 Müzelere taşınan Kars Kürtleri / 163 Tablo ve renklere yansıyan Kürtler / 164 Kürt Şefi’nin görsel ve sözel bir portresi / 170 Gravürlerdeki Kars / 173 Kartpostallar ve Kars / 176 Postaneler ve eski Kars damga örnekleri / 178
Târihte Kars Kürtleri / 181 Gordjaikh: Kars Kürtlerinin yurdu / 182 Transkafkasya Kürtleri / 183 Aran Kürtleri / 185 Berda Kürtleri / 187 Gence Şeddadi Kürtleri / 188 Dvin Şeddadi Kürtleri / 190 Ani’de hüküm sûren Şeddadi Kürtleri (1064-1198) / 194 Kürt-Gürcü ilişkileri / 204 Kafkasya’ya yapılan Kürt iskanları (16. yüzyıl) / 207 Kürd Mehmed Bey: Küçük Ardahan’ın (Göle) Sancakbeyi / 208 Kars Sancak Beyi: Yusuf Paşa’nın Kürtleri Çıldır Savaşı’nda / 210 Şerefxan: Çıldır Savaşı’nı anlatıyor / 211 Kars’taki ilk Batılı seyyah (1694) Giovanni Francesco Gemelli Careri / 213 Kars Düzü’nde katliam / 216 Kör Hüseyin Bey: Çıldır’ın isyankâr Kürdü / 217 Ecel-i Kaza: Türk tiyatro tarihine yansıyan Kars Kürtleri / 220 Namık Kemal ve Kars’ın meçhul Kürt kızı / 223 Erzurum: Kars’ın yakın etki bölgesi (Hinterland) / 225 Kars Kürtleri Ruslarla tanışıyor / 230 Savaşlar, devrimler ve kırımlar (1914-1921) / 235 Sarıkamış’taki 1 Mayıs Kürt Yürüyüşü (1916) / 238 Beş gün yaşayan Kars Mayıs Devrimi (9-14 Mayıs 1920) / 240 Kürtler ve Genub-i Garbi Kafkas Cumhuriyeti / 245 Teyo Bey’in esrarengiz ölümü / 252 Kürtlere yönelik katliamlar / 253 Bedirxanilerin Kars ziyareti: Kars Kürtleri milliyetçilikle tanışıyor / 254 Nemrut Kürt Mustafa Paşa: Kars’taki Osmanlı konsolosu / 258 Şeyh Said’in İğdır ziyareti / 258 Baskılar artıyor / 260 Kars Kürtleri ve Ağrı Ayaklanması / 262 Altundiş Osman: Kars yöresinin ünlü Kürt eşkıyası / 265 Keleşoğlu Ali Ağa baskı altında / 267 Kars’ta bir sürgün olayı / 269 Göçler Kars Kürtleri hareket halinde / 270 Kürt aydınları / 273 Kültürel şahsiyetler / 278 Kürt iş adamları / 283 Karslı Kürt bürokratlarının kimlik arayışı / 284 Naif Alibeyoğlu Kars Belediye Başkanı / 286 Dursun Akçam’ın Kürtlüğü / 288 Turgut Göle’nin Kürt yanı / 191 Kars’ın ‘Şımarık’ Kürt kızı: Hülya Avşar’a biçilen kimlikler / 292 Kürt İdris: Kars’ın kabadayısı / 297
Sürmeli Kürtleri (Aralık, Tuzluca, İğdır) / 299 Erivan Hanlığı’nda (1795-1828) yaşayan Kürtler / 300 Sürmeli Sancağı / 305 Sürmeli yöresindeki Yezidi Kürtler / 314 Süleyman'ın Öyküsü (1911-1981) / 319 Tolstoy’un kızı Aleksandra Serhat Kürtleri arasında (1915) / 320
Kağızman Kürtleri / 325 Rus istatistiklerine göre Kağızman Kürtlerinin demografik yapısı / 329 Kağızman’da çokkültürlülük / 346 Kağızmanlı Ermeniler / 349 Ermeni kaynaklannda Kağızman / 351 Kağızman’daki Litvanya-Rus kökenli veteriner / 351 Kağızman Yahudileri ve Bob Dylan’ın öyküsü / 352 Atamanlar: Köklü bir Kağızman ailesi / 355 Kültürlerarası etkileşim: Nakşibendi tarikatından folklora / 358 Kürt edebiyatında Kağızman / 363
Torinlar: Serhatın Aristokrat Kürtleri / 369 Torınların kökeni / 369 Tonnlar: Sınır prensleri / 372 Torınların konumu / 374 Şemseddinovlar: Efsanevi Torın büyükleri / 377 Hüseyin Ağa: Efsanevi Torın lideri / 378 Guli Cafer Ağa (1806-1877) / 383 Ali Eşref Paşa (1851-?) / 386 Eyüp Paşa / 389 Torınların dağılımı / 391 Torına Mala Beyri (Beyri Sülalesi Torınları) / 398 Torına Mala Köse ve Torına Mala Beyri arasındaki ceng / 399 Torın güzelleri / 401 Torınların geçmişine ‘ağıt’ / 403
Yezidi Kürtlerin Kars Öyküsü /405 Tarihlerini yazmaktan çekindiler / 409 Kars yöresindeki Yezidi Kürtler / 410 Kars yöresindeki Yezidi Kürtlerin inançları / 412 Kars’tan Ermenistan'a götürülen sancağın öyküsü / 413 Mir İsmail Bey - Yezidi Kürtler arasında / 414 Bölgeye varan İsveçli misyonerler/ 415 Kaçış yılları / 416 Artakalanlar 7 417 Kars yakın ama ulaşılmaz / 418 Yemençayırlı üç yazar: Heciye Cindi, Emine Evdal ve Cerdoye Genco / 419 Susuz köyünden Erebe Şemo, Qanade Kurdo / 422 Kızılkuleli Celîller Ailesi / 424 Hesencanolu Kürtler 7 425 Şirinköy’den Hûte Bege Reşîd / 426 Şatıroglu köyünden Şikoye Hesen 7 427 Kars Kürtleri Lenin’in ülkesinde / 428 Kürt edebiyatı / 430 Kürdoloji merkezleri / 432 Riya Teze gazetesi: Sovyet Kürtlerinin sesi / 433 Erevan xeber dide! (Erivan’ı dinliyorsunuz!) / 434 Ünlü dengbejler / 435 Kürtler beyaz ekranda 7 438 Kürt tiyatrosu / 440 İki ölümüzü bir yerde gömemedik! / 441
Sonuç / 445 Ek Kars Vilayetindeki Nüfusun Etnik Dağılımı (1889 Yılı Verileri) / 449
Kaynakça/491
Kars’ın Renkleri - Kürtleri (Albüm) / 501 |