La bibliothèque numérique kurde (BNK)
Retour au resultats
Imprimer cette page

Kürtçe Grameri


Auteurs : Multimedia |
Éditeur : Doz Date & Lieu : 1992, İstanbul
Préface : MultimediaPages : 396
Traduction : ISBN :
Langue : Turc, KurdeFormat : 130x195 mm
Code FIKP : Liv. Tr. 1799Thème : Linguistique

Présentation
Table des Matières Introduction Identité PDF
Kürtçe Grameri


Kürtçe Grameri

Giriş

İran dilleri grubuna giren Kürt dili (Kurdî) başlıca iki lehçeye ayrılır Kurmancî ve Soranî. Bunların her biri de birçok yerel ağızlar içerir. Bazen kuzey lehçesi adıyla da anılan Kurmancî Türkiye, Suriye ve Kafkasya'nın Kürt bölgelerinde konuşulduğu gibi İran ve Irak Kürdistan'ının kuzey bölümlerinde de konuşulur. Baba Kurdî de denilen Soranî lehçesi Kürdistan'ın güneydoğusunda, yani Süleymaniye bölgesinde konuşulur. Bu özet dil haritasını tamamlamak için Dersim'de ve Siverek bölgesinde konuşulan Dumilî ya da Zaza lehçesi ile İran'da Kermanşah yöresinde Ehli Hak'larca konuşulan ve giderek ortadan kalkmakta olan Goranî lehçesinden de söz etmek yerinde olur.

Şimdi kamuya sunduğuınuz Kürt grameri, günümüzde normal olarak hem konuşma dilinde, hem yazı dilinde kullanılan Kurmancî lehçesine dayanmaktadır.

Bu kitap, aslında, 1951'de ölen merhum Emîr Celadet Bedirxan'ın yirmi yılı aşkın bir süre giriştiği çabaların bir sonucudur. Eski Botan beylerinin soyundan gelen Emîr, Birinci Dünya Savaşından hemen sonra Kürt milliyetçiliginin uyanmasında üstün bir rol oynadı; aynı zamanda; bu hareketle birlikte başlayan Kürt kültür rönesansının düşünürlerinden biri oldu. O zamana kadar ancak eksikli-gedikli araştırılmış olan bir dilin kurallarını ortaya çıkarıp düzene bağlamak şerefi onundur.

Kurmancî lehçesini konuşan Kürtlerin büyük çoğunluğunun yaşadığı Türkiye'de Mustafa Kemal Atatürk'ün yaptığı reformdan esinlenen Celadet Beyin ilk işi latin harflerine dayanan bir alfabe yaratmak oldu. Kürtçenin fonetiği (bk. bu kitabın Birinci Bölüm'ü) hakkında giriştiği, yıllar süren çabalar sonucunda, Türklerin uluslararası uzmanlardan da yararlanarak düzenleyip kabul ettikleri sisteme çok yakın bir sistem ortaya koydu. Yaratılan bu okuma yazma aracının Kürtçeyi okuyup yazmaya çok uygun olduğu, hatta hiç okuma yazması olmayanlarca bile kolayca kavranabildiği hemen anlaşıldı.

Bu alfabe, Emîr'in Şam'da önce Arap ve Latin harfleriyle (1-23. sayılar, Mayıs 1932-Temınuz 1933), sonra yalnız latin harfleriyle (24-57. sayılar, Nisan 1934-Ağustos 1943) yayımladığı Kürtçe Hawar dergisinde denendi. Sonra, başlangıçta Hawar'ın renkli eki olan Ronahî dergisi (Nisan 1943-Eylül 1944) gibi, Suriye'de basılmakta olan başka peryodiklerde ve yapıtlarda kulanıldı …


Table des Matières

İçindekiler

Önsöz / I
Giriş / V

Birinci bölüm. alfabe ve fonetik / 1
I. Kürt alfabesi / 3
II. Ünlüler / 8
II. Ünsüzler / 16
IV. Hece ve sözcüğün fonetik yapısı / 38

İkinci bölüm. Morfoloji  / 61
I. Dilbilgisi kategorileri. Cins ve sayı / 63
II. Takılar. Tamlama takısı / 72
II. Takılar. Belgisiz takı / 76
IV. Takılar hakkında açıklamalar / 80
V. Ad çekimi. Belirli haldeki adın çekimi / 93
VI. Ad çekimi. Belgisiz durumdaki adın çekimi / 104
VII. Şahıs zamiri / 107
VIII. Fiil. Genel özellikler / 119
IX. Geçişsiz fiilin çekimi (birinci grup zamanlar) / 135
X. Bûn fiili / 146
XI. Geçişsiz fillerin çekimi. Sıfat fiiler ve ikinci grup zamanlar (bileşik zamanlar) / 153
XII. Üçüncü grup zamanların çekimi. Emir (geçişsiz vc geçişli fiiller) / 159
XIII. Geçişli fiil (birinci ve ikinci grup -zamanlar) / 171
XIV Bileşik fiiler / 182
XV. Deyim filler / 190
XVI. Hatin yardımcı fiiller ve edilgen çatı / 194
XVII. Hebûn ve vîn fiileri / 199
XVIII. Niteleme sıfatı / 209
XIX. Sayıların adları / 215
XX. Gösterme sıfatları ve zamirleri  / 223
XXI. Belgisizlik ve soru sıfatları ve zamirleri. İlgi zamirleri / 231
XXII. Edatlar / 242
XXIII: Belirteçler - bağlaçlar - ünlemler / 259
I. Belirteçler / 259
II. Bağlaçlar ve ünlemler / 269
XXIV. Sözcüklerin bileşimi  / 275
I.Önekler / 275
II Sonekler / 285

Üçüncü bölüm. Sözdizimi / 299
I. Belirlilik ve belirsizlik halleri ile durumların kullanımı üstüne açıklamalar / 301
II. Eklenme bağlantısı ve nitcleme bağlantısı. Karmaşık epitetler. Koşuntu / 306
III. Şahıs zamirlerinin kullanımı. Fiillerin uyumu / 312
IV. Çatıların, zamanların, kiplerin kullanımı / 316
V. Cümlenin yalın öğeleri, yalın cümlede sözcüklerin sırası - çeşitli yalın cümle tipleri  / 324
VI. Yan cümlelerin yapısı, karmaşık cümlelerin öğeleri / 333
VII. Karmaşık cümle / 344

Başlıca kürtçe gramer ve sözlük çalışmaları / 355
Endeks / 379




Fondation-Institut kurde de Paris © 2024
BIBLIOTHEQUE
Informations pratiques
Informations légales
PROJET
Historique
Partenaires
LISTE
Thèmes
Auteurs
Éditeurs
Langues
Revues