Şivanê kurd / Le Berger kurde

Şivanê kurd çîroka jiyana hîmdarê edebiyata Kurdên sovyetî Ereb Şemo ye. Nivîskar di malbateke koçerên kurd de hatiye dinê û di zarotiya xwe de şivantî kiriye. Bilî zimanê dayika xwe, ew di jiyanê de hînî fileyî û tirkî bûye û di dibistana gundê xwe de ferî nasîneke têrker a xwendin û nivîsandina rûsî jî bûye. Ew hê xort bû gava Şerê Cîhanî yê Yeka dest pê kir. Bi saya nasîna xwe ya zimanan ew karî di ordiyên rûs ên ku Kurdistanê dagîr kirin û ketin nav tixûbê Tirkiyê bibe tercûman. Ji ber belengaziya zarotiya xwe ew tiyê bextiyariyeke mestir bû û gava ku Şoreşa 1917 qewimî ewî baweriya xwe bi îdeala komunîst anî.

Di salên Şerê hundir de Şemo wek dilxwaz şer kir û piştî serketina bolşevîkan, bû yek ji sazkerên sereke yên sovyetan li nav eşîren kurd ; ewî tevî J. Maragûlov di sala 1929 alfabeyeke kurdî bi tîpen latînî çêkir li Ermenistana sovyetî (Piştre, di 1940 de, alfabe kirîlîk a rûsî li Kurdên Sovyetî hate ferz kirin). Ji sala 1921 ve ew di şere dijî "beg, axa û şêxên feodal" en kurd de roleke muhîm leyist, lê di dawiyê de li wî jî hate gilî kirin û ew di 1937 de şandin sirgûne. Piştî 17 salan li kampên Sibiryayê di sala 1954 de berîtiya wî hate nasîn û ew vegeriya Rewanê. Ta mirina xwe, di 1978 de, ew li wê derê jiya û xwe da xebata xwe ya edebî.

Di Şivanê kurd de Ereb Şemo, bi awayekî gelek xwezayî û sade û ne bê şiîr, bûyerên her roj, jiyana eşîrên kurdên koçerbi me dide nasîn. Mirov ewê nikaribe van nivîsaran bê heyecan û bê eleqe bixwîne, nemaze ji ber ku êdî îro ev orf û adet ên sedsalan di piraniya Kurdisanê de li ber windabûnê ne.

Ev çîrok afirandina navdartir a edebiyata Kurdên sovyetî ye. Navdariya wê ya li nav Kurdan ji bo pareke mezin, ji çapa wê ya ku dostê me yê rehmetî Nûredîn Zaza di 1947 de li Beyrûtê belav kiribû tê. Ev çapa bi wêne bi nihênî li her aliyên Kurdistanê belav bû û tesîreke mezin kir li ser ciwanên kurd ên xwenda.

Kurdiya vê çapa nû jî bi bingehî ya metnê Dr. Zaza ye, tenê hin kêmasiyên wê hatine temam kirin û ji ber eslê wê hin guhartin tê de hatine kirin. Heçî wergerandina fransizî, ew bi qelema kurdnasê bi nav û deng Bazîl Nîkîtîn, qonsulê kevn ê Rûsya li Wirmê, nivîskarê nemaze kitêba hêja Les Kurdes, étude sociologique et historique, édition Klincksieck, Paris, 1956, hatiye pêk anîn. Nîkîtîn ew di 1946 an de li ber wergerandina rûsî ya ku di sala 1935 de li Tiflîsê ji ber Şivanê Kurmancan (Erîvan,1935) çap bûbû kiriye zimanê fransizî. Wergerandina Bazîl Nîkîtîn ta nihu li tu ciyan derneketibû. Û çapa kurd î jî demeke dirêj e ku peyda nedibû. Bi vê çapa du-zimanî ya vê çîroka navdar, em hêvîdar in ku xwendineke dewlemend û balkêş pêşkêşî xwendevanên pircure bikin ; ên ku bi fransizî an kurdî dipeyivin û berî hemiyan, ciwanên kurd ên ku fransizî hîn dibin û fransizîaxêvên ku dixwazin hînî kurdî bibin û kêmasiya metnên du-zimanî dikşînin.