TÜRKİYE’DE KÜRTLER: BARIŞ SÜRECİ İÇİN TEMEL GEREKSİNİMLER
BARIŞA BİR ŞANS VERELİM!
Silahlı çatışma ortamından barış ortamına geçmenin ne kadar zor olduğunu yakın tarihteki örneklerden kolaylıkla anlıyoruz.
Türkiye’de Kürt sorunu yüzünden 20 yıldan uzun bir süredir silahlı bir çatışma yaşanıyor. Bugün Türkiye’de, Kürtlerin var olduğunu kimse inkâr edemez. Bir Kürt sorununun var olduğunu da herkes bir şekilde kabul eder. Ama hangi adımların bu sorunun çözümüne katkı sağlayabileceği hâlâ çok tartışılan bir konudur.
İlk olarak, Kürt sorunu derken nelerden bahsettiğimizi açıklamak gerekir. Bazı kesimler için Kürt sorunu bir terör sorunudur. Bu sorun ancak ve ancak silahlı mücadele ile bitirilebilir. Kürt sorununu “bölücülük” sorunu olarak da sıfatlandıranlar var. Yani Türkiye Cumhuriyeti’nin topraklarının bölünmek istendiği vurgulanıyor; ve bu nedenle devletin bütünlüğünü savunmak gerekiyor. Bazı kesimler Kürtlerin varlığının vurgulanmasını ve bu kitlenin kültürel haklarının savunulmasını bile bölücülük olarak değerlendiriyorlar. Yani, Türkiye Cumhuriyeti’nin topraklarının değil onun halkının bölünmek istendiği söyleniyor. Popülist ideolojilere göre bir ülkenin halkı ancak bir bütün olarak kabul edilebilir. Aksi takdirde, yani bir halkın etnik, dinsel, sosyal, kültürel kesim ve kitlelerinin var olduğu savunulursa bölücülük yapılmaktadır. Siyasal bilimlerde böyle bir yaklaşım “totaliter” olarak nitelendiriliyor. Çünkü her toplumun çeşitli kesimlerinin var olduğu bilinmektedir. Bu çeşitli kesimlerin barışçıl bir şekilde birlikte yaşayabilmeleri için her kesimin hakları savunulmalı ve her kesim hukukun önünde aynı haklara sahip olmalıdır...
Ulrike DUFNER İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
Barışla Bir şans Verelim! / 7
Ulrike DUFNER
AÇILIŞ
Sezgin TANRIKULU / 9
Ulrike DUFNER / 13
BİRİNCİ OTURUM: ÇATIŞMALARIN SONLANDIRILMASI SÜRECİ AKTÖRLER / 17
Konferansın İlk Oturumuna Başlarken / 19
Orhan MİROĞLU
Çatışmayı Sona Erdirmeye Geçiş: Aktörlerin Motivasyonu / 22
Clem McCARTNEY
Bir Çözüm Önerisi: Türkiye’nin Derin Devletinin Ehlileştirilmesi / 30
Michael M. GUNTER
Bask Sorunu ve Çözümü / 46
Akın ÖZÇER
Kürt Sorununda Geçmiş, Bugün ve Gelecek: Adalet, Gerçek, Siyaset / 55
Dilek KURBAN
Birinci Oturum Tartışma Bölümü / 67
İKİNCİ OTURUM: OTORİTER MİLİTARİST YAPILARDAN KATILIMCI DEMOKRASİYE GEÇİŞ SÜRECİ / 73
Ayrılıkçı şiddet ve “Barış Süreçleri”: İspanya’nın ETA Deneyimi / 75
Thomas Jeffrey MILEY
Kürt Milliyetçilik Hareketlerinin Durumu Hakkında Bazı Teorik Düşünceler / 90
Robert W. OLSON
Otoriter-Militarist Sistemlerden Katılımcı Demokrasiye Geçiş Süreci / 101
Ali BAYRAMOĞLU
Biz Konsensüs İstiyoruz! / 107
Aysel TUĞLUK
İkinci Oturum Tartışma Bölümü / 111
ÜÇÜNCÜ OTURUM: BARIŞA CİNSİYET PENCERESİNDEN BAKIŞ / 117
Yaşanan Savaşta Özgün Olanın Önemi / 119
Filiz KOÇALİ
Sorumlu Yurttaşlar Olarak Kadınlar / 121
Adriana ZAHARIJEVIC
Benim Kürt Sorunum / 126
Nebahat AKKOÇ
Barış için Feminizme ihtiyaç Var / 131
Pınar SELEK
Kadınlar ve Barış / 135
Yurdusev ÖZSÖKMENLER
Üçüncü Oturum Tartışma Bölümü / 140
DÖRDÜNCÜ OTURUM: ULUSLARARASI AKTÖRLERİN ROLÜ VE İHTİLAF ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK ULUSLARARASI MEKANİZMALAR / 147
Günümüze Kadar Kürtlerin Uluslararası Sahneye Çıkışları ve ABD’yle ilişkileri / 149
Baskın ORAN
Uyuşmazlıkların Hallinde Uluslararası Oyuncuların Rolü: Türkiye ve Avrupa Birliği / 155
Michael M. GUNTER
Irak Kürdistanı ve AB: İki Çözüm Yönü / 166
Cengiz ÇANDAR
Dördüncü Oturum Tartışma Bölümü / 172
BEŞİNCİ OTURUM: SOSYOEKONOMİK YAPI VE KALKINMAYA YÖNELİK ADIMLAR / 177
Sosyoekonomik Boyutuyla Kürt Sorunu / 179
Nurcan BAYSAL
Diyarbakır ve Bölgenin Sosyoekonomik Yapısı: Nedenleri ve Çözüm Önerileri / 184
Şahismail BEDİRHANOĞLU
Beşinci Oturum Tartışma Bölümü / 189
ALTINCI OTURUM: KÜLTÜREL TALEPLER VE SİYASİ İÇERİK / 197
Barışçı Siyasal Çözüm / 199
Gencay GÜRSOY
İspanya’nın Katalonya Bölgesinde “Dilsel Normalizasyon” Politikası / 201
Thomas Jeffrey MILEY
Etnik ve Göçmen Azınlıkların Dil Mobilizasyon Süreçleri Araştırma Raporu / 221
Jochen BLASCHKE
İspanyol Anayasal Sisteminde Kültürel Haklar ve Siyasi İçerik / 234
Akın ÖZÇER
Dil Hakları ve Anadilde Eğitim / 240
Füsun ÜSTEL
Türkiye’de Kürtler: Dil ve Kültür Haklarının ve Kullanımının Yasal Güvenceye Alınması / 249
Fehim IŞIK
Türkiye İçin Uygulanabilir Sayılan Çokdilli Toplum Modelleri ve Toplumun Çokdilli Yapısının Korunması Yöntemleri / 257
Pulat Y. TACAR
Altıncı Oturum Tartışma Bölümü / 262
YEDİNCİ OTURUM: POLİTİK TEMSİL VE DEMOKRATİK KATILIM / 267
Yeni Dönemde Yeni Sorumluluklar / 269
Akın BİRDAL
Federasyon: Demokrasi Üzerinde Şekillenen Yönetim Modeli / 271
Sertaç BUCAK
Kürt Sorununda Tarihsel Süreç ve Yeni Anayasanın Önemi / 275
Galip ENSARİOĞLU
Barış Yürek İşidir / 278
Selahattin DEMİRTAŞ
Cumhuriyet Döneminde Vatandaşlık Kavramının Görünümü / 285
Abdurrahman KURT
Yedinci Oturum Tartışma Bölümü / 292
SONSÖZ / 297
Sezgin TANRIKULU
ÖZGEÇMİŞLER /299 Değerli Konuklar, Konferansımızın Değerli Katılımcıları,
Diyarbakır Barosu adına hepinizi saygıyla selamlıyor ve hoş geldiniz diyorum.
Çok önemli bir platformda olduğumuza olan inancımı belirterek konuşmama başlamak istiyorum.B enim için bu platformun öneminin kısa hikâyesi şöyle:
1980’li yılların sonundan itibaren yurtdışında katıldığım “Kürt sorunu”yla ilgili birçok seminer, toplantı, konferans vb. etkinlikte her zaman aklımdan çıkmayan şey, sorunun barışçı yollarla çözümüne ilişkin etkinliklerin, bizzat sorunun merkezi olan coğrafyada, dolayısıyla Diyarbakır’da yapılabilmesinin çözüm yolunda gerçek bir başlangıç olabileceği düşüncesiydi. Artık “Kürt sorunu”nu, sadece Almanya’da, İsveç’te, Fransa’da, İngiltere’de, Amerika’da ve daha sayamayacağım dünyanın dört bir köşesindeki ülkelerde, kendi ülkelerinden mahrum bırakılmış yüzbinlerce Kürdün de çabalarıyla düzenlenen toplantılarda değil, Diyarbakır’da, siz değerli uzmanların ve—kuşkusuz eksikler olmasına karşın—bu sorunda kendilerini taraf olarak görenlerin önemli bir kesiminin huzurunda konuşacağız. Ben ve benim gibi onlarca ülkeyi dolaşarak bu konuda bilgi ve deneyimlerini paylaşan birçok başka Kürt artık misafir değil ev sahibi olarak kendi sorunumuzu ve çözüm yollarını masaya yatırıyoruz. Sadece bu nedenle, sonuçları ne olursa olsun, böyle bir konferansın yapılıyor olmasını, meşakkatli, ama bir o kadar da verimli bir çözüm sürecinin başlangıcına dair önemli bir işaret olarak görüyorum...
Sezgin TANRIKULU TÜRKİYE’DE KÜRTLER: BARIŞ SÜRECİ İÇİN TEMEL GEREKSİNİMLER
Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği
İnönü Caddesi, Hacı Hanım Sk. No: 10/12
34439 Gümüflsuyu – İstanbul
+90 212 249 15 54
www.boell-tr.org
İkinci baskı
İstanbul, Şubat 2009
Proje sorumlusu
Dr. Ulrike Dufner
Editör
Cem Bico
Çeviri
Forum Çeviri
Deşifre
Sevil Üzrek
Garrett Gilmore
Kapak tasarımı
Umut Pehlivanoğlu, Myra
Kapak fotoğrafı
Şaban Dayanan
Sayfa uygulama
Myra
Baskı
Sena Ofset
II. Matbaacılar Sitesi, B Blok
Kat: 6, No: 39 Topkapı – İstanbul
ISBN 978-975-00954-7-4 | 
